Schrijven over controversiële of gevoelige onderwerpen – een routebeschrijving

Tijdens het schrijven van ‘Slikken, kreng!’ vlogen de ideeën, gevoelens, meningen en oordelen door m’n hoofd. Het was alsof ik een auto op het pad van schrijven liet besturen door de bestuurder (mijn Idee), de bijrijder (mijn Gevoel) en twee kinderen op de achterbank (Mening en Oordeel). Hoe vaak Idee ook naar achter schreeuwde dat het nú echt genoeg was en dat ze anders langs de kant van de weg stopte en Mening en Oordeel naar het eindpunt liet lopen… 

---

Écht stoppen deed ze nooit. 

Gevoel begon zich er tegenaan te bemoeien en, hop! Voordat de hele auto het doorhad reden ze alweer. Gevoel had ook wel een punt, zelfs al schreeuwden de achterbankers nóg zo hard. Tijdens het schrijven van een boek met een controversieel onderwerp heb je de gehele auto nodig. Alle inzittenden spelen een rol en zijn nodig om het verhaal tot zijn recht te laten komen. Controversiële en/of gevoelige onderwerpen zoals seksualiteit, feminisme, racisme, genderdiscriminatie of religie aan de kaak stellen is lastig wanneer alleen je Idee mag rijden. Mensen zijn gauw uitgelezen met alleen een Idee, want Ideeën hebben we allemaal en zijn er genoeg. En laten we wel wezen, kunnen kaal en behoorlijk saai zijn. Net zoals een Gevoel, een Mening of een Oordeel. Maar wanneer je van die hele wagen een fijne mix maakt en iedereen even naar de kaart laat kijken, dan kan het nog wel eens een bijzondere rit worden. Voor jou als schrijver, maar ook voor de lezer. 

Nadat de bestuurder van irritatie bijna uit een rijdende auto is gestapt, alle bijrijders de auto wel een keer verlaten hebben en het niet veel scheelde of de achterbankers mochten met z’n twee op de trekhaak zitten, wist ik uiteindelijk iedereen op een stoel te houden en een route uit te stippelen. Dat ging niet zonder een paar keer in de vangrail hangen, maar ik geloof dat de volgende tips mijn Google Maps waren om op terug te vallen. En misschien zijn het wel jouw gele ster-markeringen in jouw schrijf-Google Maps. 

Fúck de rest

Zoals al eerder gezegd (Hoi kracht van de herhaling! *zwaait) tijdens het schrijven over een controversieel onderwerp heb je alle inzittende van de auto nodig. Zodra jij in je eentje achter je laptop kruipt, staan er ineens een berg grizzly ’s op de weg. Hoi beren! 
Angst. 
Onzekerheid. 
De Funk. 
Daar staan ze te shinen, hoor! Voor je neus. Lekker de boel af te leiden en ervoor aan het zorgen dat jij niet meer op de weg let. Voordat je het weet ben je aan het slalommen en weet je niet meer waar je nou eigenlijk naartoe wilde. Volkomen kut. 

Waar is Idee? Waar is Gevoel? Hoezo mogen Mening en Oordeel ineens niet meer meespelen? Je Idee wilde een te gek boek schrijven over een onderwerp waar mensen liever niet, moeilijk of lastig over spreken. En júíst omdat dat het geval is, ging jij er een boek over schrijven. Niets menselijks is ons schrijvers echter vreemd. Want tijdens het schrijven van je boek, is het goed dat ook jij een angstig, onzeker en funky moment hebt. Meermaals had ik tijdens het schrijven dat het schaamrood op mijn kaken stond. “Stel nou dat die ene collega dit leest. Of mijn baas. Mijn ooms, tantes, nichtjes, neefjes, broertje, zusje, ouders…?” 

Fúck ze. Fuck ze allemaal. (Niet letterlijk, vieslel. Schrijf er een boek over, dat dan weer wel!)
Het bóéit niet wat zij er allemaal van vinden. Simpelweg omdat zij allemaal er pas wat van kúnnen vinden, als jij het geschreven, gedrukt en gepubliceerd hebt. Maar daarvoor moet jij het dus eerst geschreven en gemaakt hebben. Om te shockeren en mensen tot nadenken aan te zetten, mag jij zwerven in alle donkerste grotten van vunzigheid, ranzigheid, onbesprokenheid en ongemakkelijkheid tot op de bodem ontdekken.

Mag je je later zorgen maken over hoe je gaat voorkomen dat je grootouders een hartstilstand krijgen bij het lezen van je boek. 
Eerst schrijven. 

Met drank op mag je niet rijden

Altijd gezellig rijden met zo’n familiebak! Muziekje aan, verwarming op standje hoog, kleedje erbij en lekker kijken hoe de weg voorbij suist. Mag allemaal. Zolang de bestuurder maar alert is en weet waar we naartoe gaan. Met een drunk driver aan het stuur van jouw gezinsbakkie kan het zwalken beginnen. Je verliest het zicht op het einddoel en voordat je het weet heb je een ongeluk veroorzaakt. 
Van roadblock naar writersblock. 

Denk er dus over na wíé je achter het stuur van jouw gezinswaggie zet. Iemand die een duidelijk idee heeft van de route, een plan, maar vooral nuchter is. Allemaal hartstikke gezellig die geestverruimende middelen, ik ben er niet vies van, maar niet als ik de weg op wil. Niet als ik me moet focussen op het einddoel en de mensen om me heen niet wil beschadigen. Zo ook tijdens het schrijven van je verhaal. Je wil iemand aan het stuur die scherp en alert is. Bedenk vooraf wie er het meest recht van spreken heeft, scherp is en niet aan het zwalken en slingeren slaat. 

Kan dit wel?

Luister; als je je eigen controversiële verhaal al niet te lezen vindt omdat het saai, niet grappig, niet spannend, niet geil, niet boeiend of het gewoon allemaal niet is…?! In welke wereld moet de lezer het dan ook maar iets van prikkelend gaan vinden en door willen lezen? Je wíl uitzichten langs afgronden! Je wíl de radio op AC/DC tot middenin de nacht! Je wil adrenaline snuiven terwijl je in het donker met 175 km/u door over een landweggetje scheurt! Je wíl knetterende migraine doordat Mening en Oordeel maar door blijven jengelen! Het moet knetteren, schuren, spatten en kriebelen! Als je eigen Gevoel niet zit te stuiteren op de bijrijdersstoel, dan zal het Gevoel van de lezer zeker weten niet mee stuiteren. 

Tijdens het lezen van mijn eerste manuscript dacht ik meermaals: “Kan dit wel…?”. Om dan nog eens aan de gezichten van familieleden en vrienden te denken. Met het schaamrood op mijn kaken wist ik zeker dat ik op de goede weg zat. In de verte zag ik een parkeerplaats met een fijn uitzicht en een bar. En ik wist dat het tijd was om Idee, Gevoel, Mening en Oordeel een kort plaspauze te geven. 
We waren er tenslotte bijna. 

Over de auteur

Pip Lou is 32. 
Auteur van ‘Slikken, kreng!’. Klinisch logopedist in het ziekenhuis. Slikexpert. Nachtburgemeester van Gouda. 
Haat datingsapps en downloadt ze dus met grote regelmaat. 
Houdt van whisky en drinkt dat met te weinig regelmaat. 
Heeft misschien ADHD. 
Misschien.