Schrijven met dyslexie – Tips van Jacques Vriens

Jacques Vriens is al bijna vijftig jaar een bekende naam in de wereld van de Nederlandse jeugdliteratuur. Zijn boeken, waaronder Meester Jaap, Achtste-groepers huilen niet en Kermiskind, worden al generaties lang gelezen door kinderen. Wat minder mensen weten, is dat hij dyslexie heeft. Ondanks deze uitdaging is hij een van de succesvolste kinderboekenschrijvers van Nederland geworden. Hij deelt tips voor andere schrijvers die worstelen met dyslexie en/of het maken van spellingsfouten. “Een verhaal schrijven gebeurt in je hoofd. Met de spelling kun je je laten helpen.”

1. Geef niet op, ondanks fouten

Een van de belangrijkste lessen die Vriens meegeeft, is simpel maar krachtig: geef nooit op. Als kind schreef hij al verhalen, vaak over dingen die hij zelf meemaakte of verzon. Maar telkens kreeg hij zijn werk terug met rode strepen erdoor en de opmerking: “Goed verhaal, jammer van de taalfouten.” Toch liet hij zich daardoor niet ontmoedigen. “Ik wist: ik kan iets met verhalen,” zegt hij. Die overtuiging hield hem op de been. Voor schrijvers met dyslexie is het cruciaal om te onthouden dat creativiteit belangrijker is dan perfectie in taal. Laat je niet afschrikken door grammatica of spelling. Als jouw verhaal goed is, komt de rest met tijd, oefening of hulp.

2. Durf hulp te vragen

Vriens is daar heel open over: zelfs nu nog laat hij zijn manuscripten nalezen door zijn vrouw. "Ze haalt er altijd nog fouten uit, ondanks dat ik spellingscontrole gebruik,” vertelt hij. Het is volgens hem helemaal geen zwakte om hulp te vragen, juist niet. Of je nu een boek schrijft, een blog of een sollicitatiebrief: laat iemand met een frisse blik meelezen. Hulp vragen is geen teken van falen, maar van doorzettingsvermogen en professionaliteit. Samenwerken aan een goed eindresultaat is veel belangrijker dan alles alleen willen doen.

3. Maak gebruik van de juiste hulpmiddelen

De spellingcorrector is volgens Vriens “een fantastisch hulpmiddel”, ondanks dat er soms nog foutje niet uit te krijgen zijn, het is een goed begin. De technologie van nu biedt talloze mogelijkheden die het schrijven met dyslexie een stuk makkelijker maken. Vriens noemt de spellingscontrole als een van zijn vaste hulpmiddelen.

Daarnaast zijn er ook apps en programma’s zoals tekst-naar-spraaksoftware, LanguageTool, Grammarly of hulpmiddelen speciaal ontwikkeld voor mensen met dyslexie, zoals de Dyslexie Font. Maak gebruik van wat er beschikbaar is, want deze tools kunnen het schrijfproces enorm ondersteunen. Ze nemen de drempel weg en geven je ruimte om je te concentreren op wat echt telt: jouw verhaal.

4. Blijf oefenen, want je wordt beter

Zelfs als schrijven moeilijk blijft, kunnen structuur, herhaling en routine zorgen voor vooruitgang. “Hoe vaker je oefent, hoe beter het gaat,” zegt Vriens. Hoewel dyslexie niet “verdwijnt”, helpt oefenen je om er beter mee om te gaan. Zoals met elke vaardigheid geldt: oefening baart kunst. Schrijven is net als muziek maken of een sport beoefenen, je wordt er beter in naarmate je het vaker doet.

Vriens benadrukt dat hij door de jaren heen echt vooruitgang merkte in zijn taalvaardigheid. Niet doordat zijn dyslexie wegging, maar omdat hij bleef oefenen, bleef herschrijven, bleef luisteren naar feedback. Ook al is het soms frustrerend, zie elk geschreven verhaal als een stap vooruit. Elke keer dat je schrijft, werk je aan jouw stem als auteur.

5. Focus op wat je wilt vertellen, niet op hoe perfect het is

Wat Vriens altijd vooropstelt, is dat het schrijven van verhalen gebeurt “in je hoofd en in je hart”. Het belangrijkste gebeurt volgens Vriens “hierboven”, hij tikt op zijn hoofd. “ Laat je niet tegenhouden door fouten op papier.” Ideeën en verbeelding zijn de kern van goed schrijven, spelling is bijzaak die je later kunt corrigeren.. Het idee, de emotie en de boodschap zijn belangrijker dan foutloze zinnen Schrijf met passie, en laat de technische afwerking over aan hulpbronnen en redactie. 

6. Lees veel, op jouw manier

Veel lezen is een van de beste manieren om beter te leren schrijven. Niet om anderen te imiteren, maar om te zien hoe verhalen zijn opgebouwd, hoe dialogen werken en hoe spanning wordt opgebouwd. Vriens raadt aan om een breed scala aan boeken te lezen en je te laten inspireren door verschillende stijlen. Ook als lezen moeilijk gaat vanwege dyslexie, zijn er oplossingen. Luisterboeken, e-readers met aanpasbare lettertypes of luisterend lezen via apps zijn uitstekende alternatieven. Lezen is voeding voor het schrijversbrein, hoe je het ook binnenkrijgt.

7. Begin klein en geef jezelf de ruimte

Veel beginnende schrijvers maken de fout dat ze meteen een boek willen schrijven. Vriens raadt aan om te beginnen met korte verhalen, in plaats van meteen een boek te willen schrijven. “Je hoeft niet meteen een roman te maken. Begin met iets kleins. Dat geeft vertrouwen.”

Schrijf een kort verhaal, een herinnering, een toneelscène. Iets wat overzichtelijk is. Zo kun je stap voor stap leren en jezelf ontwikkelen, zonder overweldigd te raken. Hij vergelijkt schrijven ook met een wandeling: “Je weet misschien waar je naartoe wil, maar onderweg mag je van het pad afwijken, een omweg maken, iets nieuws ontdekken.” Geef jezelf die ruimte, zonder streng te zijn voor jezelf.