Schrijfgroep oprichten - zó doe je dat in 5 stappen

Dus je wilt een schrijfgroep oprichten? Een schitterend voornemen. Om de zoveel tijd zul je samen met andere schrijvers elkaars teksten lezen en bespreken. Hoe begin je daaraan? In dit blogbericht vind je vijf onmisbare tips. Een schrijfgroep oprichten? Dat doe je zo.

Door Ward Mertens

1. Vind de juiste mensen

Een schrijfgroep bestaat bij voorkeur uit zes tot acht mensen. Als het even meezit, ontstaat je groep spontaan. Wie graag schrijft, kent mensen die schrijven. Die mensen kennen op hun beurt weer andere schrijvers. Voor je ’t weet zit je elke drie maanden met een toffe groep dichters of romanciers in spé samen aan je keukentafel.

Soms moet je het ontstaan van je schrijfgroep een handje helpen. Spreek eerst je eigen netwerk aan, face-to-face of op Facebook. Levert die aanpak weinig op, publiceer een openbaar bericht op sociale media, maak een topic aan op het forum van Schrijven Online, grasduin in het schrijfgroep-overzicht van Creatief Schrijven of trek je stoute schoenen aan in de wandelgangen van een literair evenement. Daar vind je vast en zeker enkele gelijkgezinden.

Laat deelnemers vrij te kiezen hoe ver hun engagement reikt. Sommige mensen hebben het na twee bijeenkomsten wel gezien, terwijl anderen jarenlang trouw blijven komen. Ga na waarom iemand afhaakt, maar praat ook met de diegenen die er altijd zijn. Leer je sterktes en zwaktes kennen. Alleen zo kun je uitgroeien tot een sterke groep waarin oudgedienden en groentjes zich tiptop voelen.

2. Maak goede afspraken

Waar spreken we nu ook alweer af? Om hoe laat beginnen we echt? Wanneer ronden we af? Zorg ik zelf voor kopies van mijn tekst? Iedereen die een schrijfcursus volgt of in een schrijfgroep zit, stelt zich ooit deze vragen. Waarom? Omdat de initiatiefnemers vergaten goede afspraken te maken.

Is dat echt zo belangrijk? Toch wel. Niemand komt graag aan op de verkeerde plaats. De meeste deelnemers hebben overdag en ’s avonds verplichtingen, zowel professioneel als privé. Vertel hen hoeveel tijd ze voor een bijeenkomst moeten voorzien. En dan zijn er nog de kopies. De meeste mensen houden van tekst op papier, zelfs als het verhaal of gedicht goed wordt voorgelezen. Wat is er erger dan geen kopies? Te veel kopies. Zonde voor al die bomen die voor niets tegen de grond gingen.

Goede afspraken zorgen ervoor dat iedereen weet wat er wordt verwacht. Vat je afspraken samen in korte zinnen en herhaal ze geregeld voor elkaar. Voor de vorm kun je zelfs een voorzitter en secretaris aanduiden. Hoe formeel je die rollen invult, bepaal je zelf. Een voorzitter kan handig zijn als aanspreekpunt voor vragen, een secretaris als iemand die administratief alles in goede banen leidt.

Goede afspraken zorgen voor instant schrijfgroepgeluk. Als er geen twijfel over plaats, uur en kopies bestaat, kun je je tijdens een bijeenkomst maximaal aan je kernactiviteit wijden: teksten lezen en feedback geven.

3. Beperk de administratie

Administratie, jakkes! Helaas ontsnapt ook jouw schrijfgroep er niet aan. De kunst is om de administratie minimaal te houden. In de aanloop naar een bijeenkomst stuurt de voorzitter of secretaris één duidelijke e-mail naar iedereen. Wees als deelnemer spaarzaam met de reply all-knop. Zo zorg jij er mee voor dat de e-mails over de groep ook echt door iedereen worden gelezen.

Dat valt qua administratie best mee, toch? In praktijk blijven de e-mails niet beperkt tot slechts één bericht in de aanloop naar een bijeenkomst, zeker niet bij schrijfgroepen met ambitie. Ze barsten van de goede ideeën: een toonmoment, een gelegenheidspublicatie, een schrijfwedstrijd, … Stuk voor stuk interessante voorstellen, maar ze vragen tijd van de initiatiefnemers. Er gaan al gauw twee of drie weekavonden op aan e-mails beantwoorden en werkbezoeken. Heb je die tijd? Prima. Wil de hele groep tijd maken? Nog beter. Zo niet, blijf bij je kernactiviteit. Als je erin slaagt op regelmatige basis bijeenkomsten te organiseren, heb je al heel veel bereikt.

4. Zorg voor variatie

Mensen zijn groepsdieren. In een groep nemen deelnemers al gauw een bepaalde positie in. Voor je ’t weet, roest hij of zij vast. Schrijver a geeft vooral technische feedback, schrijver b focust zich liever op de leeservaring en schrijver c valt altijd over taal- en spellingsfouten. Als iedereen keer op keer op dezelfde manier feedback geeft en krijgt, wordt een bijeenkomst voorspelbaar en saai.

De remedie is poepsimpel: varieer. De start van een rondje feedback bepaalt het vervolg. Geef daar een draai aan en het gesprek neemt een verrassende wending. Wees zo creatief mogelijk. In een kamer met schrijvers mag dat geen probleem zijn. De eenvoudigste ideeën zijn de beste. Bijvoorbeeld duid bij elke bijeenkomst een andere deelnemer als moderator aan. Iedereen heeft eigen voorkeuren en stokpaardjes en zal de feedback anders leiden. Of laat mensen hun appreciatie voor een tekst samenvatten in een woord, een kleur of windrichting. Dwing deelnemers met zachte hand uit hun comfortzone te komen.  

De wereld van de literatuur is groter dan de plek waar je schrijfgroep verzamelt. Feedback en inspiratie krijg je niet alleen tijdens bijeenkomsten. Trek erop uit met de groep: wandel door het bos, ga naar een poëzieavond of bezoek een museum. Geef je over aan het ritme van je voetstappen, luister naar een ervaren dichter of duik in een schilderij van Magritte. Soms leer je het meest als je kijkt en zwijgt en iedereen om je heen precies hetzelfde doet.

5. Houd het gezellig

Een schrijfgroep speelt zich voor de meeste mensen in hun vrije tijd af. En dan doen ze het liefst van al alleen maar leuke dingen. Dat staat het maken van duidelijke afspraken en een goede voorbereiding echter niet in de weg. Dat kost tijd en moeite, maar die verdien je dubbel en dik terug als de schrijfgroep een geslaagde avond beleeft.

Laat je de boel liever waaien? Ook goed, maar let erop dat je schrijfgroep niet in een praatbarak verandert. Gaat het een half uur over literatuur en de rest van de tijd over je laatste reis, je favoriete recept voor slagroomtaart en het Tinder-profiel van je getrouwde buurman? Ga dan op café of nodig elkaar uit voor een koffieklets. Maak het tijdens de feedbackrondes gezellig, maar niet te.

Af en toe mag een bijeenkomst pure fun zijn. Small talk tussen het feedbacken van twee teksten door is prima, zolang je op tijd terug aan het werk gaat. Je bent lid van een schrijfgroep omdat je een betere schrijver wilt worden. Al de rest – wijn, chips en eeuwige vriendschap – is bonus.

Over de auteur

Ward Mertens publiceerde artikels, gedichten en kortverhalen in literaire tijdschriften en online. Van 2013 tot 2017 maakte hij deel uit van de redactie van het literaire tijdschrift Gierik & NVT. Hij werkt als manuscriptbegeleider voor SchrijversAcademie Antwerpen. Volg Ward Mertens op