Over het conflict: de brandende watertoren #1

De basis van een goed verhaal is een conflict, en de basis van een goed conflict is een goede tegenstelling. Een goede tegenstelling op haar beurt is een schijnbaar onmogelijke tegenstelling.

Een schijnbaar onmogelijke tegenstelling doet een zeer sterk appèl op een lezer of luisteraar; hij wil weten hoe het kán, een brandende watertoren - nu meteen. Dat is de reden waarom je dit artikel leest.

De kracht van tegenstellingen in een verhaal is sinds mensenheugenis bekend.
Verhalenvertellers zetten tegenstellingen in, al sinds de eerste oerverhalen. Twee voorbeelden.

1. De Edda, Noord-Europese lyriek, begint met Freyer die over alle werelden kan zien en in het Vratenland waar de ruige reuzen wonen, zijn blik laat rusten op een mooi meisje bij wie hij niet komen kan. In dit begin zie je meteen twee tegenstellingen: dat er bij de ruige reuzen een mooi meisje woont, en dat Freyer niet bij haar kan komen.
2. Ook de Bijbel begint met een tegenstelling: In den beginne schiep God hemel en de aarde. Waarom deze twee, en niet de een óf de ander? En bij die tegenstelling blijft het niet. Er vinden allerlei scheidingen plaats: van licht en donker, van aarde en water, en zelfs de mens wordt in tweeën gesplitst tot man en vrouw.

Dit laatste is er de oorzaak van dat mensen geïntrigeerd zijn door tegenstellingen. Zij worden er voortdurend mee geconfronteerd, en zoeken eenheid, hun leven lang.
Verhalenvertellers kennen dit kleine geheim en omdat ze graag willen dat er naar hen geluisterd wordt, buiten ze het uit, tot in detail.

Laten we eens kijken naar een paar tegenstellingen in verhalen die iedereen kent:

- verhalen over Slimme Hans: een Hans(worst) is per definitie een dommerik
- het verhaal van het lelijke jonge eendje: hoe kan een jong diertje lelijk zijn?
- het sprookje van de wolf en de zeven geitjes: blank tegenover zwart, gevaarlijk tegenover onschuldig

Noem nu zelf drie voorbeelden van verhalen die tegenstellingen als basis hebben, en schrijf ze op.
 
Niet alleen in scheppingsverhalen en sprookjes vinden we tegenstellingen, ook in de jonge literatuur. Enkele titels van boeken die meteen de energie prikkelen om te gaan lezen:

• Het stenen bruidsbed, Harry Mulisch
• Het ritsloze nummer, Erica Young
• Vijftig tinten grijs, E.L. James

Benoem de tegenstellingen die de titels bij je oproepen, en noem ook zelf drie voorbeelden van boektitels die tegenstellingen als basis hebben. Noteer deze.

Goed uitgewerkte tegenstellingen in een verhaal voeden de geest van de lezer, en hij kan er rustig van worden, want wanneer het onmogelijke mogelijk blijkt, hoeft hij over zijn eigen contradicties niet in te zitten, en daarmee wordt eenheid voor hem bereikbaar. Hoopt hij.

Dan nu de schrijver. Hoe en waar vindt hij goede tegenstellingen? Dat lees je in deel twee van dit artikel.

Het werk van Thérèse Major is gepubliceerd bij uitgeverij Querido en Nieuw Amsterdam. Ze is schrijfcoach en -docent. www.theresemajor.nl