Luisterboek inspreken: hoe doe je dat zelf?

Als je boek af is, wil je dat zo veel mogelijk mensen jouw verhaal te horen krijgen. Je boek tot een audioboek maken is dus een slimme zet. Maar het inspreken van je eigen boek is makkelijker gezegd dan gedaan. Want dat je goed kan schrijven, betekent nog niet dat je ook goed kan inspreken. In dit artikel krijg je tips om jouw boek zo goed mogelijk in te kunnen spreken.

---

Waarom je een luisterboek wil maken

Audioboeken worden steeds populairder. In 2018 waren er nog maar 1000 Nederlandse audioboeken op de markt, terwijl er voor dit jaar naar schatting zo’n 4500 nieuwe titels zijn vastgesteld. Ook op het, inmiddels populaire, platform Storytel is een forse stijging te zien. In 2018 hadden zij 360.000 abonnees wat in 2019 al naar de 1.100.000 abonnees was gestegen.
Dat steeds meer mensen de luisterboeken ontdekken is bij de Luisterbieb ook te merken. Binnen drie jaar tijd zijn de downloads hiervan vertienvoudigd. Veel kansen voor jou als schrijver dus! Maar hoe pak je het aan?

Voor je de studio ingaat

Voor je de studio ingaat is het belangrijk om te oefenen. Lees het boek al één keer hardop door en onderstreep de stukken die wat stroever gaan of waar lastige woorden inzitten. Lees het tijdens het oefenen meteen van een computer of tablet af, want dit moet je ook tijdens het opnemen in een studio gaan doen. Anders hoor je het namelijk als je de bladzijde omslaat.

Verschillende personages

Voor de duidelijkheid van de luisteraars is het belangrijk dat er verschil zit tussen de stemmen van de personages. Susan Muskee, feelgood auteur en professioneel stemacteur laat weten: “Als je een boek leest zie je de dialoog verspringen, dus zie je wie wanneer het woord neemt. Bij een audioboek is dat natuurlijk niet het geval. Daarom geef ik graag kleine nuanceverschillen mee, zodat je ‘hoort’ wie er aan het woord is. Ook weer niet te veel, want er moet genoeg ruimte overblijven voor de luisteraar om zijn eigen invulling te kunnen geven aan een personage.”
Probeer ook geen onderscheid te maken tussen mannelijke en vrouwelijke karakters. Dat klinkt al heel snel lachwekkend. 
Als in je boek een personage voorkomt met een accent, dan is het belangrijk deze goed te oefenen. Het is storend voor de luisteraar als een accent verkeerd wordt uitgesproken.

Gebruik de emoties

Tijdens het voorlezen van het boek zullen bepaalde scènes emoties bij jou of bepaalde personages oproepen. Als je bijna in lachen uitbarst, of de tranen je nader staan, druk die emoties dan niet weg maar gebruik ze tijdens het voorlezen. Dit neemt je luisteraar nog meer mee in het verhaal.

Leestempo

Het voorleestempo verschilt per persoon. Bij de meeste mensen zal dit leestempo net iets te hoog liggen. Omdat je enthousiast raakt van het voorlezen, of juist zenuwachtig bent om er een luisterboek van te maken, ga je al snel een te hoog tempo aanslaan.
“De beste tip die ik kan geven: luister jezelf terug!” zegt Susan Muskee. “Dan hoor je het echt meteen. Voorlezen is heel anders dan gewoon een gesprek voeren. In een gesprek is het niet erg als je snel praat, maar bij een audioboek moet de luisteraar de ruimte hebben om zich het verhaal voor te kunnen stellen. Jezelf terugluisteren zorgt ervoor dat je op de stoel van de luisteraar zit en je hoort meteen of je te snel (of juist te langzaam) gaat..”
Time jezelf ook meteen. Bij de meeste luisterboeken worden er rond de 155 woorden per minuut gesproken, waardoor je goed kan inschatten wat een fijn tempo is.
Hoewel er vaak aangeraden wordt om in één tempo voor te lezen, raadt Muskee dit af.
“Ik heb een soort basistempo als ik voorlees,” vertelt Muskee hierover. “Maar bij ruzies, verhitte gesprekken of spannende momenten probeer ik daar absoluut in te variëren. Vaak hangt het ook af van hoe het personage zich voelt: is iemand gejaagd of juist verveeld? Is diegene gelukkig of verdrietig? Juist door te variëren in spreektempo (soms zelfs per zin), ontstaat er een vloeiend boek. Anders is het al snel monotoon en niet prettig om naar te luisteren. En ik ga ook graag juist de andere kant op: als een personage net op het punt staat een spannende ontdekking te doen, probeer ik door een rustig leestempo de spanning extra op te bouwen. Dan wil ik juist niet als een denderende trein door de tekst gaan. Maar als iemand vervolgens wegrent voor een belager, past een sneller leestempo weer beter. Zonder té snel te gaan, natuurlijk.”

Tussen de zinnen door kan je steeds een korte pauze houden, zodat het overzichtelijk wordt voor je luisteraar wanneer je aan een nieuwe zin begint. Als er een nieuwe alinea begint, mag deze pauze nog iets langer zijn, zodat het verhaal niet van de hak op te tak lijkt te springen.

Studio huren

Om het uiteindelijk professioneel op te kunnen nemen, moet je een studio huren. Probeer deze studio overigens niet te lang te huren, want na een tijdje wordt je stem te moe. Maar hoe lang is niet té lang? Susan Muskee legt het uit: “Na hoeveel tijd je stem te moe wordt, verschilt echt per stem. Wat ik wel vooral wil aanraden is om niet te veel in één keer te willen. Je kunt je stembanden trainen om langere tijd achter elkaar te spreken, maar dat moet je rustig opbouwen. Als ongetrainde hardloper schrijf je je ook niet meteen in voor de marathon, zullen we maar zeggen. Begin met een paar keer een halfuur, dan een uur, enzovoorts en kijk wat voor jou goed voelt. Je merkt het vanzelf als je hees wordt; ga dan niet forceren, maar neem op tijd rust. En drink veel water! Hiermee voorkom je dat je slijmvliezen uitdrogen en dat je een droge mond krijgt.”
 

Hoeveel uur heb je de studio nodig?  

Om uit te rekenen hoe lang je de studio ongeveer nodig hebt voor het hele boek, kan je het aantal uur boek keer 1.8 doen. Als je dus een 4 uur durend boek hebt kan je 1.8 keer 4 doen en dan kom je uit op 7.2 uur.
Maar dan moet je wel eerst weten hoelang  je boek ongeveer zal gaan duren. Dit doe je met de volgende formule:

([aantal woorden van je boek] : 155) : 60 = aantal uur dat je audioboek ongeveer zal zijn. Dat doe je x 1,8.

Stel: je boek is 70.000 woorden. Dan is de formule:
(70.000 : 155) : 60 = 7,53 uur.

7,53 x 1,8 = 13,5 uur de studio nodig.

In Nederland heb je veel professionele studio’s, zoals Earforce, die je gemakkelijk kan huren.

Stemacteur inhuren

Als je je eigen stem toch onprettig vindt klinken, maar wel een luisterboek wilt hebben kan je altijd een stemacteur inhuren. Die leest het hele boek op jouw gewenste manier. Sommige studio’s laten je een studio én stemacteur in een inhuren, zoals de studio Voiceland.

Hoe krijg je je audioboek op een audioboekplatform?

Je kan je luisterboek zelf uitgeven via Kobo Writing Life als je een MP3 van je audioboek hebt. Dan komt deze automatisch ook op Bol.com terecht. Daarnaast kan je ook Kobo Plus als streamingsdienst aanklikken, dan is je audioboek ook daar meteen verkrijgbaar.
Ook kan je via de site Bookora contact opnemen met mensen die jou helpen jouw boek op alle populaire platforms te krijgen zoals Storytel of Bol.com.

Bronnen:
Bax Shop
WiseInk
C.C. Hogan
Maria Staal
Bookora