4 lessen van Ramses Shaffy over liedschrijven

Rames Shaffy (1933-2009) was de vader van de Nederlandse chanson. Zijn nummers Laat me,  Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder en Sammy worden gezien als klassiekers van de Nederlandstalige muziek.
Wat kan Ramses Shaffy ons leren over het schrijven van een muziektekst? Wij geven je vier tips!

1.       Gebruik herinneringen als inspiratie

Ramses Shaffy woonde de eerste zeven jaar van zijn leven bij zijn moeder in Cannes, totdat zij tuberculose kreeg en niet meer voor hem kon zorgen. Ramses vertrok met de trein naar Nederland. Over dit ingrijpende moment in zijn leven schreef hij later het prachtige lied De trein naar het noorden. 

‘Je stond onbeweeglijk
In tranen op 't perron
Toen ik klein was
In de trein naar het noorden
We keken elkaar aan
In de ondergaande zon
Toen ik klein was
In de trein naar het noorden’

2.       Gebruik tegenstellingen

In de liedjes van Ramses Shaffy zitten vaak  (schijnbare) tegenstellingen, waardoor de betekenis van zijn tekst dubieus of tegenstrijdig wordt.  

‘We zullen doorgaan
Met de wankelende zekerheid
Om door te gaan
In een mateloze tijd’

Of in dit mooie voorbeeld uit het lied  Laat me (geschreven door Herman Pieter de Boer). Deze regel werd in 2015 gekozen tot de mooiste tekstregel uit een Nederlands lied.

‘Ik ken de kroegen en kathedralen, 
van Amsterdam tot aan Maastricht. 
Toch zal ik elke dag verdwalen, 
dat houdt de zaak in evenwicht.’

3. Maak gebruik van sfeerbeelden

Shaffy was ontzettend sterk in het schetsen van sfeer in zijn liedjes. In enkele liedregels wist hij een beeld van de omgeving te schetsen en een stemming op te roepen. Bijvoorbeeld in Het is stil in Amsterdam: 

‘'t Is stil in Amsterdam
De mensen zijn gaan slapen
Ik steek een sigaret op
En kijk naar het water Het is stil in Amsterdam’

En in 5 uur:

‘ ‘t Is vijf uur
5 uur
't Feest is geweest
De zon stijgt in de stad
‘k Sta voor 't raam
En drink nog wat’

 4.       Richt je tot iemand

Ramses Shaffy richtte zich in zijn liedjes vaak aan iemand, een type of een bepaalde toehoorder. Dit doet hij ook in één van zijn bekendste liedjes, Sammy. Het is nooit bekend geworden wie deze Sammy is, iedereen die het liedje luistert zou Sammy kunnen zijn.
Het verhaal gaat echter dat Sammy eigenlijk geschreven is voor John Rosinga, een man met wie Shaffy samenwerkte. Rosinga zou na het gebruik van LSD een bad trip hebben gekregen, waarop Shaffy dit liedje voor hem zong om hem op te vrolijken. 

‘Sammy loop niet zo gebogen 
Denk je dat ze je niet mogen 
Waarom loop je zo gebogen 
Sammy met je ogen, Sammy, op de vlucht 
Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy 
Want daar is de blauwe lucht.’

Andere liedjes waarin Shaffy dit doet zijn Marije en De violist. 

Door Lotte van den Elsen