Het nut van een schrijfplan

Sommige schrijvers hanteren een schrijfplan voor hun verhalen, maar laten het plan halverwege het proces links liggen. Met onze tips houd je jouw schrijfplan gedurende het schrijfproces bij zodat je efficiënt kunt blijven schrijven.

Waarom een schrijfplan?

In een schrijfplan beschrijf je de hoofdlijnen van het verhaal, hoofdstuk voor hoofdstuk, scène per scène. Voor sommige genres is een plan bijna onmisbaar, zoals auteur John Grisham eens zei: ‘Als je suspense schrijft, moet je weten waar je naartoe werkt, omdat je zo nu en dan subtiele hints aan de lezer moet geven. Met een schrijfplan weet ik altijd waar het verhaal naartoe gaat.’

Voorbereiding

Het schrijfplan kun je zelf opstellen, bijvoorbeeld met een prikbord of een document op de computer, maar je kunt ook de handige tool Scrivener gebruiken. Werk jouw verhaal van begin tot eind uit en vul alle details per hoofdstuk en scène in. Zo krijg je een overzichtelijk geheel van de plot, eventueel met personagebeschrijvingen als aanvullende informatie.

Begin nu niet meteen met schrijven. Het verhaal en al zijn vertakkingen zitten nu waarschijnlijk zo diepgeworteld in jouw gedachten, dat je bij het denken aan één scène gelijk overspringt naar de andere. Maar als je gaat schrijven, wil je focus hebben. Laat het verhaal dus rusten, zeg enkele dagen, zodat je met een fris hoofd kunt beginnen. 

Aan de slag

Werk vervolgens per scène, zodat je gemakkelijk kunt terugvallen op de secties in het schrijfplan. Lees na het schrijven van een scène ook altijd de volgende scène in het plan goed door. Zo heb je de voorgaande scène nog vers in je gedachten en kun je aanpassingen en notities maken om te voorkomen dat je die de volgende schrijfsessie vergeet.

Tijdens het schrijven kan het voorkomen dat sommige verhaallijnen anders uitpakken dan je had gepland, misschien omdat het originele plan toch niet aansluit op de ontwikkelingen of omdat je op een nieuw idee bent gekomen. Maak je hier geen zorgen over; over het algemeen pakt het nieuwe idee zelfs beter uit.

Bedenk dat je tijdens het schrijven een levend verhaal maakt met bruisende personages die elk ingrijpende ontwikkelingen ondergaan. Jij als schrijver maakt dit stap voor stap mee, wat nieuwe ideeën en oplevert. Speel in op deze ingevingen; dat zijn immers de magische momenten van het schrijven.

---

Schrijver worden? Lees Schrijven Magazine!

Nog geen abonnee? Profiteer van de introductiekorting: 1 jaar Schrijven Magazine voor slechts € 27,50  (i.p.v. € 38,50) + 2 cadeaus!

Profiteer nu

---

Vul het schrijfplan aan

Je volgt het plan zelden tot op het woord. Aanpassingen zijn onvermijdelijk, dus bereid je voor op meerdere versies van je schrijfplan. Een goede methode hiervoor is een apart document naast je plan te maken waarin je alle veranderingen bijhoudt. Zo kun je onderzoeken welk effect de veranderingen hebben en in welke scène er daardoor iets aangepast moet worden. Na het schrijven van tweehonderd pagina’s is het immers lastig om bij te houden dat je op pagina vijftig nog iets moet schrappen.

Zo'n document zorg er ook voor dat je niet afgeleid wordt door kleine details zoals een zin toevoegen of schrappen. Door alles op een rijtje te hebben, kun je de puntjes op de i tijdelijk van je afzetten en doorwerken. Hetzelfde geldt als je tijdens het schrijfproces ineens een idee krijgt voor een compleet ander verhaal. Maak hier notities van zodat je er later op terug kunt komen. Neem desnoods een dag de tijd om het idee van je af te zetten zodat je er weer vol tegenaan kunt.

Schrijf door een writer’s block heen

Hoewel je zelfs met een schrijfplan nog op een writer’s block kunt stuiten, kan het plan weldegelijk helpen bij het voorkomen ervan. De oplossing ligt bij de bovengenoemde werkwijze: neem na elke schrijfsessie de tijd om na te denken over de volgende scène. Zo bereid je jezelf voor, maar kun je ook brainstormen over eventuele aanpassingen of verbeteringen. Als je dit consequent blijft doen, zit je iedere schrijfsessie vol ideeën. Zo niet, dan kun je altijd de betreffende scène in het schrijfplan erbij pakken om je gedachten op te frissen.

Schrijf nu, herschrijf later

Als je aanpassingen in het schrijfplan maakt, is de neiging om scènes te herschrijven groot. Geef hier niet aan toe. Een goede methode om dit te doen, is door na elke schrijfsessie het geschreven stuk na te kijken. Vervolgens kun je tijdens de volgende schrijfsessie de te schrijven scène nalezen in het schrijfplan. Zo vermijd je dat je de ervoor geschreven scène een dag later nog bekijkt, want over het algemeen ga je daardoor herschrijven.

De puntjes op de i

Met een duidelijk schrijfplan kun je dus niet alleen efficiënter het verhaal uitwerken, maar ook effectiever herschrijven. Door je te houden aan het schrijfplan zul je merken dat het schrijfproces veel minder tijd inneemt. Neem echter tussen het schrijfproces en de herschrijffase voldoende tijd om op adem te komen, net zoals je dat zou doen tussen het schrijven van het plan en het verhaal. Het zal je verbazen hoe goed het verhaal er uiteindelijk uit zal zien.

Door: Reinoud Schaatsbergen