Wat is de innerlijke monoloog?

Dialogen kennen we als schrijvers. Monologen ook. Een innerlijke monoloog is weer iets anders, maar is een veel gebruikte techniek in de literatuur. Wat is het precies? I

---

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org.

Wat is een innerlijke monoloog?

Een innerlijke monoloog wordt ook wel monologue interieur genoemd. Het zijn de gedachten, overwegingen, gevoelens, herinneringen, dagdromen of verlangens van een personage. Dit personage denkt hierover na in zijn of haar innerlijke monoloog en dat gebeurt in de literatuur op twee verschillende manieren. Er is een directe en indirecte innerlijke monoloog. 

Verschillende soorten innerlijke monoloog

‘Zij dacht gisteren nog aan…’ Dit is een voorbeeld van de indirecte vorm. De schrijver schrijft over de innerlijke monoloog van een personage, maar beschrijft deze op afstand. 

Bij een directe innerlijke monoloog kruip je als het ware in de huid van het personage. Je leest de gedachtestroom alsof jij het zelf denkt. Soms heeft dit tot gevolg dat de normale zinsbouw en interpunctie verdwijnt, omdat mensen niet in welgevormde zinnen denken. Deze gedachten in flarden en losse woorden opschrijven is een stijlvorm die je vaak terugziet bij de directe innerlijke monoloog. Ook kan de schrijver ervoor kiezen om de directe innerlijke monoloog in correcte zinnen op te schrijven.

Hoe wordt de innerlijke monoloog gebruikt? 

Eén van de beroemdste innerlijke monologen uit de literatuur komt uit Ulysses van James Joyce. 50 pagina’s worden er gewijd aan de erotische gedachtestroom van de vrouwelijke hoofdpersoon Molly Bloom, zonder één leesteken of hoofdletter. 

Afbeelding

Ter illustratie: wat opwindend zou het zijn om met hem te gaan winkelen en in een nieuwe stad inkopen te doen moest die ring maar achterlaten die moet je maar draaien en draaien om hier over de knokkel te krijgen anders gaat het nog de hele stad door in hun kranten of geven het ze het bij de politie aan maar ze denken vast dat we getrouwd zijn o ze kunnen voor mijn part stikken mij een zorg hij heeft geld volop en trouwen doet hij toch niet dus is het maar beter als iemand hem losmaakt kon ik maar aan de weet komen of ik bij hem in de smaak val ik zag er wat flets uit natuurlijk toen ik me van dichtbij in de spiegel bekeek om me te poederen...

Ook Virginia Woolf, Ernest Hemingway en Ian McEwan maakten gebruik van deze techniek die in het

Afbeelding

Engels stream of consciousness wordt genoemd.

Afbeelding

In de Nederlandse literatuur zijn ook voorbeelden te vinden: Meneer Visser’s hellevaart van Simon Vestdijk,De Verwondering van Hugo Claus en Het boek alfa van Ivo Michiels.