Waar komt de uitdrukking ‘een ongelikte beer zijn’ vandaan?

Wanneer iemand lomp is of geen manieren heeft, noem je diegene een ongelikte beer. Deze uitdrukking bestaat al heel lang, maar wat is de herkomst van ‘een ongelikte beer’ zijn?

Vormloze beer

De uitdrukking heeft te maken met een opvatting die afkomstig is uit de Romeinse tijd. Vroeger dachten de Romeinen namelijk dat als een beer geboren was, dat het nog niet zijn uiteindelijke vorm had aangenomen. Jonge beren kwamen volgens de Romeinen vormloos ter wereld, en kregen ze pas hun werkelijke vorm als ze gelikt waren door hun moeder. 

De beren die niet gelikt werden, bleven dus vormloos en daardoor onbeschaafd, zo geloofden ze. Jonge beren worden meestal geboren zonder dat mensen het zien. Ook hebben ze na de geboorte een vlies om zich heen die de moeder moet doorbijten. De theorie is dus niet helemaal onjuist, aangezien de moeder de beren hun ‘vorm’ geeft, maar heel letterlijk kun je het niet nemen.

Metamorfosen

Wanneer iemand onbeschoft of lomp is, wordt gebrekkige opvoeding vaak de schuld gegeven. Deze mensen zijn dan zogezegd niet ‘gevormd’ door hun ouders. Omdat mensen vroeger dachten dat beren ook gevormd moesten worden door hun moeder, is zo de uitdrukking ‘ongelikte beer’ ontstaan. Spreekwoordenexpert F.A. Stoett vermeldt dat het likken van jonge beren al voorkwam in het beroemde werk Metamorfosen van beroemde Romeinse dichter Ovidius (43 v.C.-17 n.C.). 

De mythe is echter pas in Nederland terecht gekomen toen Joost van den Vondel het verhaal (1587 – 1679) het naar het Nederlands vertaalde. Inmiddels is de uitdrukking ‘een ongelikte beer zijn’ allang niet meer uit de Nederlandse taal weg te denken.

Dit artikel is een verbastering van een artikel van IsGeschiedenis
https://isgeschiedenis.nl/nieuws/achtergrond-van-hij-is-een-ongelikte-beer