Victoriaanse romans maken ons betere mensen

Klassieke romans zoals Dracula en Middlemarch hebben ons waarden ingeprent die bijgedragen hebben aan het handhaven van de sociale orde en moedigden altruïstische genen aan te verspreiden, volgens een analyse van evolutionaire psychologen aan de Universiteit van Missouri.

Klassieke waarden uit boeken

Onderzoek suggereert dat klassieke Britse romans uit de 19e eeuw niet alleen de waarden van de Victoriaanse maatschappij reflecteerden, maar ook vormden.

Archetypische romans uit die periode benadrukten de voordelen van een egalitaire samenleving. Ze zetten samenwerking en vriendelijkheid tegenover dominantie en de honger naar macht.

Bijvoorbeeld in George Eliot’s Middlemarch, waar Dorothea haar rug naar rijkdom keert om de armen te helpen. Terwijl de nachtelijke dreiging van Bram Stokers Graaf Dracula de ergste overmaat van aristocratische dominantie vertegenwoordigt.

Het team van onderzoekers vroeg vijfhonderd  academici vragenlijsten in te vullen over personages uit 201 klassieke Victoriaanse romans. De deelnemers werden gevraagd de personages te definiëren als protagonisten of antagonisten, hun persoonlijkheidskenmerken te beoordelen en commentaar te geven op de emotionele reactie op de personages.

Jager-verzamelaargedrag

Ze vonden dat hoofdpersonen een coöperatief karakter hadden die leek op het karakter dat werd aangemoedigd ten tijde van de jager-verzamelaarsamenleving. Door deze normen te handhaven, slagen mensen erin klaplopers en bedriegers te controleren. Hierdoor wordt het mogelijk altruïstische genen te laten overleven in een sociale groep.

Er waren een paar personages met goede en slechte eigenschappen, zoals Heathcliff in Emily Bronte’s Wuthering Heights en Jane Austens Mr. Darcy. De conflicten die zij hebben weerspiegelen de spanningen om in zo’n coöperatieve samenleving te leven.

De onderzoekers geloven dat romans hetzelfde effect hebben op de samenleving als orale, waarschuwende verhalen van vroeger. ‘Net zoals jager-verzamelaars spreken van bedrog en pesten als een manier om in contact te blijven, met als doel dat slechteriken niet moeten winnen,’ zegt Christopher Boehm, cultureel antropoloog aan de Unversity van Zuid-Californië. ‘Romans hebben een functie die bijdraagt aan de kwaliteit en structuur van het groepsleven.’