Veelgemaakte taalfouten: tantebetjeconstructie

Als schrijver is het onmogelijk om helemaal geen taalfouten te maken. Sommige fouten zijn echter gemakkelijk te voorkomen. In dit artikel gaan we in op een veelgemaakte taalfout, een tantebetjeconstructie. Wat houdt die taalfout in en hoe kun je hem voorkomen?

Wat is een tantebetjeconstructie?

De naam ‘tante Betje’ komt van de taalpurist Charivarius, die deze stijlfout regelmatig tegenkwam in de brieven die zijn tante Betje naar hem schreef. Een tantebetjeconstructie komt voor bij twee nevengeschikte hoofdzinnen, oftewel bij twee hoofdzinnen waartussen het woord ‘en’, ‘maar’ of ‘want’ staat. In de eerste hoofdzin is sprake van inversie van het onderwerp en de persoonsvorm en in de tweede zin is ten onrechte ook inversie gebruikt. Een voorbeeld hiervan is de volgende zin:

Met grote draaibewegingen roer ik in mijn koffie en drink ik mijn kopje vervolgens leeg. 

Dit zou moeten zijn:

Met een lepeltje roer ik in mijn koffie en ik drink mijn kopje vervolgens leeg.

In deze zin lijkt het door de inversie alsof je met grote draaibewegingen je kopje leegdrinkt, terwijl er alleen sprake is van grote draaibewegingen bij het roeren. 

Drie soorten tantebetjeconstructies

Volgens Onze Taal zijn er drie soorten tantebetjeconstructies te onderscheiden:
1. Geen inversie in de eerste hoofdzin en wel in de tweede hoofdzin:
Zij gaan lopend naar school en gaan ze op de fiets naar huis.

2. Inversie in de eerste en in de tweede hoofdzin:
Met plezier geef ik u deze boekenbon en mag u met mij meelopen. (Het lijkt in deze zin net alsof ‘met plezier’ ook bij de tweede hoofdzin hoort.)

3. Inversie in de eerste hoofdzin en gesuggereerde inversie in de tweede hoofdzin:
’s Ochtends gaat Sam vaak op stap en komt ’s avonds pas weer thuis. (Dit suggereert dat het woord ’s ochtends’ ook bij de tweede hoofdzin hoort, wat niet het geval is.)

Bronnen:
Onze Taal
Taaladvies over samentrekkingen
Taaladvies over tantebetjeconstructie

Door Romy Veul
Romy Veul loopt momenteel stage bij Virtùmedia op de webredactie. Ze is onlangs afgestudeerd als neerlandica en taalwetenschapper en werkt als editor. In haar vrije tijd houdt ze een eigen weblog bij: www.vakervrolijk.nl.