Van roman naar graphic novel: een inkijk in de praktijk

De organisatie van het literaire festival Woordnacht had duidelijk niet op zó veel belangstelling gerekend. Het was proppen in het krappe zaaltje in Galerie Christiaan Ouwens in Rotterdam waar Adriaan van Dis en striptekenaar Peter van Dongen een inkijk gaven in de totstandkoming van de graphic novel Familieziek.

De roman

Familieziek kwam uit in 2002. Het is een autobiografische roman. Een roman in taferelen noemt Van Dis het werk in de ondertitel. Hij beschrijft scenes gebaseerd op zijn jeugdherinneringen van het repatriantenhuis in Bergen aan Zee waar Indische families opgevangen werden na de Tweede Wereldoorlog. Van Dis groeide hier op met zijn vader (de tweede man van zijn moeder), zijn drie halfzussen en zijn moeder. Zijn vader is ernstig psychisch belast door zijn oorlogsverleden. Deze herinneringen verwerkte hij in verschillende romans, waaronder Familieziek, nu ook uitgebracht als stripboek getekend door Peter van Dongen.

Adriaan van Dis licht toe waarom hij de roman graag in stripvorm wilde zien: 'Ik kom vaak op scholen en dan moet ik zoveel uitleggen. Kinderen weten niet wat repatrianten waren. Een strip wordt nog wel gelezen door kinderen, in tegenstelling tot romans.' De keuze voor Van Dongen was snel gemaakt. Van Dis bewondert hem om zijn strip 'Rampokan'. Daarnaast is het 'een Indische jongen, die een beetje snapt hoe het zit'.

Verstrippen in de praktijk

Tijdens Woordnacht vertellen Peter van Dongen en Adriaan van Dis hoe de strip tot stand is gekomen. Met behulp van een presentatie gaf Peter van Dongen inzicht in zijn werkproces. Aan de hand van het fotoalbum van de familie van Van Dis maakte hij moodboards. Hij werkte eerst de personages uit en daarna de belangrijkste settingen zoals het repatriantenhuis, de duinen en de woonkamer. Hij maakte een schets die hij later inkte en inkleurde. Het inkten gaat met Indische inkt en penseel. De herinneringen aan Indië zijn in matgroen gekleurd. De tekeningen die het lopende verhaal verbeelden zijn gekleurd in sepiatinten.

Van Dongen kreeg veel vrijheid. Van Dis noemt het zijn boek, en wijst daarbij naar de tekenaar. Hij vergelijkt het verstrippen met een boekverfilming. 'Burn the book zeggen ze dan.' Een film is een op zichzelf staand werk en zo staat ook de beeldroman op zichzelf. Toch heeft Van Dis de stiptekenaar weleens teruggefloten. De tekenaar probeerde soms ook zijn eigen geschiedenis in het boek verwerken, maar dat ging Van Dis te ver. 'En daarbij, dat verhaal verdient een eigen boek.'.

Een lang proces

Het duurde in totaal negen jaar voor de beeldroman af was. Van Dongen: 'Ik was net vader geworden.' Daarnaast had hij ook zijn werk als illustrator, de roman moest hij ernaast doen. De titelpagina's van de hoofdstukken zijn kindertekeningen. Een mooie verwijzing naar het hoofdpersonage in het boek, dat zelf ook veel tekent. Deze tekeningen zijn gemaakt door het zoontje van Van Dongen, inmiddels oud genoeg om een bijdrage te leveren aan het boek waar zijn vader aan begon toen hij net geboren was.

Woordnacht

Op 13 en 14 april vond Woordnacht plaats in Rotterdam: het jaarlijkse literaire festival rondom actuele Nederlandstalige literatuur. Op vrijdagavond was Schrijven Online erbij. Deze avond stond in het teken van postkoloniale literatuur en Het verstrippen van Van Dis was één van de programmaonderdelen.

Door Cherry Prins