Top 10 beste Nederlandstalige boeken van de 21ste eeuw

Volgens de boekenredacties van NRC en De Standaard behoren deze tien Nederlandstalige boeken tot de absolute top 50 boeken van de 21ste eeuw. Een deskundige jury van 81 critici, neerlandici en redacteuren stelde deze lijst samen, waarin literaire meesterwerken uit zowel Nederland als Vlaanderen zijn opgenomen.

1. Het lied van ooievaar en dromedaris – Anjet Daanje

Anjet Daanje schreef met Het lied van ooievaar en dromedaris een monumentale roman die uit elf delen beslaat en ruim 150 jaar omspant. De roman speelt met verschillende genres, van spookverhalen en horror tot historische fictie en filosofische reflecties over tijd. Het boek is een hommage aan de kracht van literatuur en de onsterfelijkheid van verhalen, zelfs wanneer hun auteurs allang vergeten zijn. Daanje staat bekend om haar unieke en compromisloze schrijfstijl, en dit werk bevestigt haar als een van de ambitieuste auteurs van deze tijd. Anjet Daanje houdt interviews af, maar na het winnen van deze prijs laat ze zich toch interviewen door het NRC. ‘’Ik vind het echt een eer, hoor. Ik dacht: het is een hype, dat gaat weer over. De mensen lezen weer andere boeken, zal dit blijven hangen? Maar dit gaat dus maar door.”

In Het lied van ooievaar en dromedaris schrijft Daanje veel in ‘tell’ in plaats van ‘show’, waarmee ze een van de belangrijkste schrijfregels overboord gooit. Zo zie je maar dat je de ‘regels’ met een korreltje zout moet nemen soms. Lees het artikel uit Schrijven Magazine waarin Kathy Mathys Daanjes boek onder de loep neemt.

2. Vallen is als vliegen – Manon Uphoff

Dit boek is een indringende verwerking van Manon Uphoffs eigen jeugd, waarin ze werd blootgesteld aan seksueel misbruik door haar vader. Ze schrijft op een poëtische en metaforische manier over dit diepe trauma, waarbij ze de grenzen tussen goed en kwaad, macht en onmacht laat vervagen. De roman wordt geroemd om de literaire stijl en emotionele impact. Uphoff, die al langer een gevestigde schrijver was, brak met dit boek definitief door als een van de belangrijkste stemmen in de Nederlandse literatuur.

3. Tirza – Arnon Grunberg

In Tirza schetst Arnon Grunberg het tragische en verstikkende leven van Jörgen Hofmeester, een man die alles kwijtraakt: zijn baan, zijn geld en uiteindelijk zijn dochter Tirza. De roman is een schrijnend portret van de westerse man in crisis en een scherpe reflectie op maatschappelijke angsten, waaronder de angst voor de ‘ander’. Grunberg, die al op jonge leeftijd debuteerde met Blauwe Maandagen, geldt als een van de productiefste en invloedrijke schrijvers van zijn generatie. Zijn cynische, maar ook uiterst menselijke stijl maakt Tirza tot een moderne klassieker.

4. De avond is ongemak – Marieke Lucas Rijneveld

Dit debuut van Marieke Lucas Rijneveld maakte internationaal veel indruk en won als eerste Nederlandstalige roman de prestigieuze Booker International Prize. Het boek vertelt het schrijnende verhaal van een jong meisje dat worstelt met het verlies van haar broer en opgroeit in een streng gereformeerd gezin. De rauwe, poëtische en soms surrealistische stijl van Rijneveld maakt dit boek tot een intense leeservaring. Rijneveld, die zich non-binair identificeert, is niet alleen een belangrijk schrijver binnen de Nederlandse literatuur, maar ook een stem die de grenzen van identiteit en taal verkent.

5. Sprakeloos – Tom Lanoye

Tom Lanoye brengt in Sprakeloos een ode aan zijn moeder, een flamboyante amateuractrice die na een beroerte haar spraakvermogen verliest. In deze roman verweeft hij zijn persoonlijke rouwproces met een scherpe analyse van zijn eigen jeugd en de veranderende Vlaamse samenleving. Lanoye, een van de veelzijdigste schrijvers van Vlaanderen, is bekend om zijn rijke taalgebruik en scherpe ironie. Sprakeloos wordt beschouwd als een van zijn persoonlijkste en aangrijpende werken.

6. Joe Speedboot – Tommy Wieringa

Tommy Wieringa’s Joe Speedboot is een levendige roman over vriendschap, ambitie en opgroeien. Het verhaal wordt verteld door Fransje Hermans, een jongen die na een ongeluk verlamd raakt en zijn leven vooral observeert in plaats van actief deelneemt. Hij raakt bevriend met de charismatische Joe Speedboot, een avonturier met grootse plannen. Wieringa’s stijl is speels, poëtisch en vol humor. Met dit boek vestigde hij zich als een van de belangrijkste Nederlandse auteurs van zijn generatie, en sindsdien heeft hij meerdere bestsellers op zijn naam staan.

7. Oorlog en terpentijn – Stefan Hertmans

Stefan Hertmans baseerde deze roman op de dagboeken van zijn grootvader, een schilder die de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog meemaakte. Het boek is zowel een historische roman als een intiem familieverhaal over kunst, trauma en liefde. Hertmans, een veelzijdig schrijver en dichter, weet de gebeurtenissen met een bijna schilderachtige precisie tot leven te brengen. Oorlog en terpentijn werd internationaal geprezen en vertaald in meerdere talen.

8. Grand Hotel Europa – Ilja Leonard Pfeijffer

In Grand Hotel Europa schetst Ilja Leonard Pfeijffer een weergaloos portret van Europa in verval. De roman onderzoekt de impact van massatoerisme en globalisering op de Europese cultuur. Pfeijffer staat bekend om zijn barokke taalgebruik en scherpe maatschappijkritiek. Dit boek, een bestseller in Nederland en Vlaanderen, wordt vaak beschouwd als zijn magnum opus.

9. In Europa – Geert Mak

Geert Mak reisde een jaar lang door Europa om de geschiedenis van de 20ste eeuw in kaart te brengen. Zijn boek combineert journalistiek, historische analyse en reisreportage, en biedt een breed en meeslepend overzicht van het continent en zijn turbulente verleden. Mak, een van de bekendste non-fictieschrijvers van Nederland, weet complexe geschiedenis toegankelijk en boeiend te maken. In Europa is nog steeds een standaardwerk voor iedereen die het moderne Europa wil begrijpen.

10. La Superba – Ilja Leonard Pfeijffer

Met La Superba schreef Pfeijffer een briljante roman over migratie, identiteit en de stad Genua, waar hij zelf woont. Het boek speelt met feit en fictie en verkent de rafelranden van Europa, waar gelukzoekers hun dromen najagen. Pfeijffer won met deze roman de Libris Literatuur Prijs in 2014. La Superba is een indringende en gelaagde roman die op humoristische en wrange wijze de migrantenproblematiek belicht.