Taalonderwijs: hebben we er wat aan?

Bij het dagelijks gebruik van woorden speelt bewuste en onbewuste kennis een belangrijke rol, zegt taalkundige Suzanne Aalberse. Maar als we dan een fout maken, zijn wij hier dan wel bewust mee bezig?

‘Onze taalkennis is voor een heel groot deel onbewust. In een flits bepaal je bijvoorbeeld of je over een man en een vrouw spreekt. Je hoeft niet na te denken of je hij of zij zegt, het gaat vanzelf goed,’ aldus Aalberse. Het correct gebruik van deze woorden gebeurt dus onbewust. Althans, dit geldt in de Nederlandse taal. Bij Chinezen en Indonesiërs bijvoorbeeld wordt er geen aandacht besteed aan het correct gebruiken van het persoonlijk voornaamwoord bij mannen en vrouwen. Een man kan in China en Indonesië simpelweg met she of zij aangesproken worden en omgekeerd. Deze sprekers weten echter wel dat als zij een man met zij aanspreken dat het ook daadwerkelijk om een man gaat en andersom. 

Volgens de non-interface hypothese van Stephen Krashen vindt er helemaal geen interactie plaats tussen bewuste en onbewuste kennis. Er is een duidelijke scheiding tussen de twee. Taalregels uit je hoofd kennen lijkt dus overbodig. Dit is echter één kant van het verhaal. Volgens andere taalkundigen heeft bewuste kennis invloed op onbewuste kennis en vice versa. Als een leerling op de hoogte is van de taalregels en ‘de eigenaardigheden van de taal’ opmerkt (‘noticing’) kan hij of zij de regels beter toepassen.