Schrijfopdracht: Trijntje Fop

Iedere week kun je aan de slag met een nieuwe inspirerende schrijfopdracht. De opdrachten worden om en om uitgeschreven door schrijfcoaches Frank Noë, Yvette Hazebroek, Lizette van Geene, Johanna Müller, Nadine van de Sande, Rachel Kabelaar, Odile Schmidt, Marc Kerkhofs en Mili van Veegh, en Martijn Breeman. Iedereen kan meedoen!

Lees hieronder de 409e opdracht, ga naar het forum van Schrijven Online en plaats je verhaal om gratis feedback te ontvangen.

Opdracht #409 - Trijntje Fop

Door Martijn Breeman

Onder het pseudoniem Trijntje Fop schreef de light-versedichter Kees Stip (1913-2001) honderden dierengedichtjes. Deze waren zo populair dat deze vorm navolging kreeg bij andere dichters van light verse. Deze week gaan we ook een poging doen.

Kenmerken
Een Trijntje Fop-versje is een grappig, zesregelig gedichtje waarin een dier centraal staat met menselijke eigenschappen (denk bijvoorbeeld aan Donald Duck of Tom Poes).
Net als in een Limerick staat er vaak een plaatsnaam in het gedicht, maar die hoeft niet perse aan het einde van de eerste regel te staan.
Hierbij de belangrijkste kenmerken op een rijtje:

• antropomorfisch dierengedichtje
• Titel luidt ‘Op een … [dierennaam]’
• personele verteller (hij/zij-perspectief)
• doorgaans bevat het vers een plaatsnaam, meestal in de eerste regel
• geschreven in de verleden tijd
• vaak komt het dier aan het woord
• grappige clou
• Zes regels
• rijmschema: aabbcc
• metrum: 4 jamben per regel

Metrum en rijmschema schematisch weergegeven

v – / v – / v – / v – / (v) a
v – / v – / v – / v – / (v) a
v – / v – / v – / v – / (v) b
v – / v – / v – / v – / (v) b
v – / v – / v – / v – / (v) c
v – / v – / v – / v – / (v) c

v = onbeklemtoonde lettergreep
– = beklemtoonde lettergreep
/ = maatstreep
(v) = eventuele extra onbeklemtoonde lettergreep.
a = terugkerende rijmklank

Het metrum klinkt dus als: 

Pom POM pom POM pom POM pom POM (pom)

Werkwijze
Het gedicht moet in elk geval grappig zijn, dus begin met het bedenken van een geestige clou. Je kunt het bijvoorbeeld zoeken in de woordspeling (een gehaaide haai, een haantje-de-voorste, een afwasbeer) of iets geestigs bedenken bij een kenmerkend eigenschap van het dier (een duizendpoot die in zijn eentje de polonaise danst, een olifant die een tafellaken gebruikt om zijn neus te snuiten).
Een spreekwoordenboek zou een mooie inspiratiebron kunnen zijn.
Als je een mooie clou hebt bedacht voor de laatste regel (of laatste twee) werk je daarnaar toe. Hoewel je naar de clou toewerkt, is het de kunst om zó te schrijven dat je deze niet aan ziet komen; een grap die je aan ziet komen is doorgaans niet geslaagd.

Pas als je ruwweg weet wat je in de zes regels wilt vertellen, ga je je bekommeren om het rijm en het metrum. Kloppend metrum en zuiver volrijm zijn een absolute must voor deze versjes.
Als je geen rijmwoord kunt vinden, is het herformuleren, het omgooien van een zin vaak al een goede oplossing. Bijvoorbeeld, rijmen op 'zebra' is erg lastig, dus een zin als 'Te Hindelopen zat een zebra' kun je beter veranderen in 'Een zebra zat te Hindeloopen' of 'In Brussel zat een zebrapaard'. 

Het omgooien van een zin kan vaak ook helpen om het metrisch kloppend te maken. Je kunt ook zoeken naar synoniemen. Past 'huis' niet goed in het metrum, dan kun je dit bijvoorbeeld veranderen in 'huisje' of 'woning'. Sommige woorden zijn lastig te gebruiken. Je kunt dus beter niet schrijven over een panterkameleon, want dit past eenvoudig niet in het metrum (PAN-ter-ka-ME-le-ON). 

Bronnen
http://4umi.com/stip/op_beesten.htm 
https://sites.google.com/site/versvormen/versvormen/trijntje-fop

Voorbeelden
Twee voorbeelden van eigen hand:

Op een ratelslang

Een ratelslang zei: “Hier in Lochem
woont sinds zijn scheiding mijn neef Jochem,
nu samen met Marlies de Jager,
een leuke meid, waarvan de zwager
is vreemdgegaan met ene Noor, ...”
Afijn, zo ratelde hij door.

*

Op een goudfazant

Een goudfazant uit 's-Gravendeel,
gezegend met een gouden keel,
zong op de markt met veel furore.
Dat kwam een dirigent ter ore.
Nu zingt hij wekelijks tenor
in 't do-re-mi-fazantenkoor. 

*

En nu jullie. 
Veel succes en moge de muze met je zijn.

Publiceren en feedback

Je kunt jouw verhaal publiceren op een speciaal onderdeel van het forum. Daar kunnen de schrijfcoaches en andere deelnemers feedback geven op het verhaal. Dat gaat zo:

• Klik op deze link en voer jouw verhaal in (vergeet niet het nummer en de titel van de opdracht te vermelden in de onderwerpregel). Klik vervolgens op 'Bewaren'. Jouw verhaal is nu hier te vinden. 
• Wacht op feedback of geef alvast feedback op andere verhalen.
• Feedback geven op verhalen van voorgaande opdrachten mag natuurlijk ook! Andere verhalen zijn hier te vinden. 

Let op: je moet een profiel op Schrijven Online hebben om verhalen op het forum te kunnen plaatsen. Klik hier om een nieuw profiel aan te maken.

Over de schrijfcoach

Martijn Breeman is dichter-zanger en (vormvast) dichter. Hij treedt op met eigen werk onder de artiestennaam Musonius, schrijft liederen en gedichten op maat en geeft cursussen vormvast dichten en liedteksten schrijven.