Literaire talkshow met Anna Enquist

De Schrijfdag die op 23 maart gehouden werd in Brussel eindigde met een literaire talkshow, waarin de Nederlandse romanschrijfster en dichteres Anna Enquist werd geïnterviewd.

De focus van het gesprek lag op het schrijfproces en de methodes die Enquist hanteert bij het voltooien van haar manuscripten. Zo maakt zij voor haar gedichtenbundels een overzicht met samenvattingen van al haar gedichten, en werkte ze vroeger voor haar romans met een uitgebreid schrijfplan waarin ze zelfs een storyboard tekende van iedere scène.

Later draaide ze dit proces om. Na meerdere romans voelde ze zich zekerder over haar werk en hield ze haar plan steeds minder strak aan. ‘Je moet plezier hebben in het schrijven door vrijheid toe te laten,’ aldus de schrijfster. Inmiddels heeft ze een middenweg gevonden: eerst een hoofdstuk schrijven zonder plan en na afloop informatie erover schrijven als naslagwerk.

Enquist is een harde werkster. ‘Ik benut elk vrij moment dat ik heb,’ vertelt ze. Ook plant ze consequent elke dag een uur tot twee uur in om exact vijfhonderd woorden te schrijven. ‘Niet minder, maar ook zeker niet meer. Dan weet je de volgende dag meteen hoe je verder moet. En je wordt toch minder scherp als je meerdere uren achtereen schrijft.’

Enquist belichtte ook kort het verschil tussen proza en poëzie: ‘Proza kun je altijd wel schrijven. Je kunt altijd onderzoeken en dan komt er wel wat uit. Bij poëzie ben je compleet afhankelijk van wat je invalt. Hoe meer je jezelf daarbij inperkt, hoe makkelijker je aan het werk kunt. Daarentegen is proza veel meer werk.’

Intuïtief schrijven

De Vlaamse schrijver Bart Moeyaert had ook inbreng tijdens het gesprek, al kon hij niet fysiek aanwezig zijn. Daarom werd er tot twee keer toe een video van hem geprojecteerd op het grote doek. Zijn schrijfmethode is er één van veel vrijheid, vertelt hij. Hij vergelijkt het proces met het zien van een film, en dat hij vooraf geen overvloed aan informatie wil hebben. ‘Ik wil zelf de film ontdekken. Zo worden de zaken waar ik echt mee worstel verpakt in het boek.’

De eerste versie is voor hem dan ook een ongeslepen diamant. ‘Pas na afloop kan ik met behulp van anderen begrijpen waar het over gaat,’ legt hij uit. Herschrijfrondes maken het verhaal vervolgens een kloppend geheel. Dit hele proces omvat Moeyaert als een eenzaam verloop. De eerste versie schrijf je immers zonder het ooit aan iemand te laten zien, en de herschrijfrondes doe je ook met enkel wat aanwijzingen van buitenaf. Hij concludeerde dan ook met het advies: ‘Leer eenzaam zijn’.

Notitieboekje

Naast Enquist en Moeyaert waren de Vlaamse schrijfster Kristien Hemmerechts en de Vlaamse auteur Gie Bogaert te gast bij de talkshow. Zo toonde Bogaert zijn ‘Atoma schrift’ waarin hij zijn aantekeningen schrijft en tijdschriftfoto’s van mensen plakt om een beeld te creëren van zijn personages. Ook Hemmerechts maakt gebruik van een soortgelijk notitieboekje waarin ze haar ideeën en korte notities opschrijft.

Tijdens het interview kregen de beide dames de vraag hoe ze met een redacteur omgingen. Uit het gesprek kwam een meningsverschil naar voren. Volgens Hemmerechts moet je als schrijver zowel een groot zelfvertrouwen als grote zelftwijfel hebben. ‘Je moet elk boek schrijven met het idee dat het je eerste boek is,’ aldus Hemmerechts. Enquist was het hier niet mee eens, volgens haar moet je juist niet bang zijn om naar je redacteur te stappen, maar juist trots zijn dat je het boek af hebt.