Internetlezen eist slachtoffers

Internetlezers scannen een tekst op een paar zinnen en sensationele woorden, worden onrustig en hollen dan naar de volgende pagina. Ook bij offline teksten wordt dit gedrag steeds vaker vertoond. Het gevolg: romans worden onleesbaar.

Twitterbrein

Neurowetenschapper Maryanna Wolf waarschuwt dat het brein door digitaal leesgedrag verandert. Het voordeel is dat men beter wordt in het doorzoeken van de bergen informatie op internet, maar dat gaat ten koste van de ‘diepe’ manier van lezen die over verschillende millennia is ontwikkeld door de hersenen.

Voor het internet er was, las het brein vooral lineair. Een pagina leidde naar de volgende en ga zo maar door. Het internet is anders. Met zoveel informatie, hyperlinks, video’s en interactiviteit filtert ons brein de meeste informatie om ermee om te gaan.

Dit is niet-lineair lezen en onderzoekers hebben gevonden dat deze stijl van lezen bij andere media opduikt, met negatieve gevolgen. Het digitale lezen gaat leiden tot een ‘twitterbrein’, zegt Wolf. Docenten over heel Amerika klagen over het feit dat leerlingen amper meer door klassiekers komen. Ook Wolf zelf heeft hier last van.

Korte concentratieboog

Technologiecriticus Nicholas Carr ziet hetzelfde gebeuren. Hij schrijft in de bestseller Het Ondiepe dat het complexe denken onder druk staat. Over de gevolgen van sociale media schreef hij: ‘Ik denk niet meer op de manier waarop ik dacht. Mijn concentratie begint te verslappen na een bladzijde of twee.’

Schrijver Will Self merkt ook dat de serieuze roman steeds minder wordt gelezen en geeft advies hoe ermee om te gaan als schrijver in een artikel op Schrijven Online.

Ideeënseks

Maar er zijn tegengeluiden. Schrijver en journalist Pepijn Vloemans ziet het als een ‘fundamentele, positieve ontwikkeling in de menselijke evolutie’. We leven volgens Vloemans in een tijdperk van ultieme en ideale ‘ideeënseks’. ‘We lezen wellicht minder boeken en struinen individueel misschien te veel op internet, maar nog nooit in de geschiedenis konden we zo gemakkelijk iets delen wat ons boeit.’

Het internet zorgt er dus voor dat we minder romans lezen, maar maakt het ons echt dommer? Hendrik Spiering, wetenschapsredacteur van NRC Handelsblad, geeft aan dat het antwoord nog niet te geven is: ‘De waarheid is: we weten het niet. Het zou kunnen zijn dat die Carr gelijk heeft. En dan worden we allemaal heel dom. Maar de kern is anders: ik denk dat we steeds beter gaan leren om met die voortdurende afleiding om te gaan.’