Doping voor de ziel - Een verslag van de uitreiking van de VSB Poëzieprijs

Op 28 januari werd de winnaar van de VSB Poëzieprijs bekend gemaakt. Schrijven Online was er bij. Hieronder volgt een kort verslag van de avond. 

Met een 'welkom in het palais des festivals', opent directeur van de Kunsthal Emily Ansenk de avond. Zoekend naar een vergelijking met de sport dringt wielrennen ('fietsen') zich op. 'Poëzie is doping voor de ziel'. Zo wordt sponsor VSB bedankt.

Met een sneltreinvaart dendert een informatief programma voorbij; de zaal luistert aandachtig. Stoelen piepen als iemand beweegt.

Poëzie verschaft toegang tot een taal, een volk. Martinus Nijhoff leerde Abdelkader Benali 'de Nederlander' kennen. Mooie anekdote. Door naar Ilja Leonard Pfeijffer, die spreektijd krijgt van presentator Wim Brands met de woorden: ‘geen ItaIiaanse 5 minuten, Ilja'.

'Het leven is overgeven', blijft me bij. Iets over scootermeisjes en te hard rijden. We hangen aan Ilja's bezwete lippen. `Het laatste gedicht duurt korter, ik zal u geruststellen', zegt Pfeijffer. Piepende stoelen.

School der Poëzie

De School der Poëzie wordt vertegenwoordigd door vijf scholieren en hun verkozen werk, ernstige en gedragen gedichten. Drie daarvan geïnspireerd door Peter Verhelst. 'Zij halen daar iets uit wat ik tot nu toe niet begrepen had', zegt Verhelst daarover. Wim Brands, ex-parkietbezitter, vindt vooral 'die glimlach van je alsof een parkiet over je gezicht klimt', mooi. 'Oh fuck, wat bedoel ik daarmee'? vroeg Verhelst zich af nadat hij die zin schreef. Ook zijn redacteur vroeg hem dat. Niemand weet het. Het werkt, het is mooi, het is poëzie.

Sasja Janssen dan. Het waarom van haar thema's? Ze schiet één snelle lange perfecte volzin kilometers boven Wim Brands' hoofd. Wat een focus. 'Loslaten' noteerde ik bij haar gedichten, een belangrijk thema van haar.

Alfred Schaffer was Shaka Zulu en James Bond. 'Helicopters hangen ratelend als slagroomkloppers buiten beeld'. Mooi. 'Ik sukkel onderweg in slaap als een suppoost'. Ik ben wakker.

Piet Gerbrandy schrijft zinnen waar geen speld tussen te krijgen is, toch ademen zijn gedichten.

Juryvoorzitter Peter Vandermeersch noemt nog maar eens het verbluffende aantal van 107 bundels dat het afgelopen jaar uitkwam. Dat zijn meer dan twee bundels per week. Vandermeersch geeft een aantal clichés ten beste. 'Er was veel jong talent, vaak van verbluffend niveau. Ook waren er gevestigde namen. De Grand Cru. Het deed pijn om te moeten kiezen. We waren onder de indruk. Na rijp beraad...'. Vijf bundels te moeten kiezen was moeilijk en zwaar maar de honderd beste gedichten aanwijzen was een feest. 'Het lidmaatschap van de jury is een uitstekend middel tegen cultuurpessimisme'.

Dat mag dan zo zijn, het bestaan als dichter blijft moeilijk. 'Trouw nooit met een dichter mijn dochter' citeert Hester Knibbe Annie M.G. Schmidt.

'Voorbodes kruipen onder de huid', 'later gaat Haper aan de haal met je dromen'. 'We houden elkaar gewoon bij de hand en waar de weg ophoudt zullen we slapen'. Mooi.

Het juryrapport

'Zonder dat haar gedichten topzwaar worden, stelt ze de grote levensvragen erin aan de orde. Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, begint Knibbe in de eerste reeks van Archaïsch de dieren gewoon bij Adam en Eva, en komt ze via het al te schel verlichte heden weer bij Abel en Kain of bij de oude Grieken terecht. Dit alles niet uit hang naar het oude, maar uit 'wil tot weten'.'

'Met de twijfel komen ook gaten in de taal die de dichter ter beschikking staat. Dus keert ze terug naar eenvoudige taal, die van een eerste spreken; klankrijk, zangerig, soms nog haperend en kinderlijk: 'Dood// kun je bedenken maar nooit echt weten'.'

Hester Knibbe wint de VSB Poëzieprijs 2015.

Laten we de oude

brieven verbranden, al die mooi
verregende zongebleekte woorden en regels
in vlammen zien opgaan maar schaamteloos

hun inhoud behouden. We hebben
geluk gehad, o wat hebben we -
                                                      Laten we

straks andere steden verkennen, door nieuwe
straten met muzikanten en slapers op banken
slenteren, wennen aan weggaan.
                                                     Laten we

daar eten drinken en geven

de zanger genoeg om dronken te worden
de bedelaar wat hem toekomt.

Hester Knibbe 2014

Uit: Archaïsch de dieren

Door: Merijn van Stralen