Afstand maakt schrijverscarrière benijdenswaardig

Valt de carrière van een schrijver te benijden? Schrijver Zoë Heller vindt van niet, maar stiekem is ze stinkend jaloers op Shakespeare. Afstand is de sleutel.

‘Ik wil erop wijzen dat geen enkele schrijverscarrière , hoe schitterend ook, volledig benijdenswaardig is. Zinnen, alinea’s en soms hele boeken kunnen pure afgunst opwekken, maar oeuvres, die van nature ongelijk zijn, lijden onvermijdelijk tot gemengde gevoelens,’ zegt Heller. Ze vind waarheid in de woorden van Martin Amis, die zei: ‘Als we zeggen dat we houden van het werk van een schrijver, rekken we eigenlijk altijd de waarheid op. Wat we eigenlijk bedoelen is dat we de helft geweldig vinden.’

Beroepsrisico’s

Dan heb je het alleen nog maar gehad over het schrijfgedeelte van een schrijfcarrière. ‘Als je rekening gaat houden met de niet-literaire factoren - de omstandigheden waarin het werk is gemaakt en de kritiek - dan wordt het nog moeilijker om afgunst te voelen,’ zegt Heller. ‘Tenzij je een bijzonder onervaren romanticus bent.’

‘Je kan schrijvers die zijn vervolgd, gevangen genomen zijn of ter dood zijn veroordeeld voor hun schrijven niet benijden (Dostoyevsky, García Lorca, Mandelstam, Ovid). Je kan schrijvers wiens grootsheid niet werd erkend tijdens hun leven niet benijden (Melville, Keats, Kafka, Dickinson) of de carrière van alcoholische schrijvers (Fitzgerald, Faulkner, Cheever, enz.) en schrijvers die uiteindelijk zelfmoord plegen (Hemingway, Hart Crane, David Foster Wallace) zijn ook moeilijk te begeren op een oprechte manier. Zelftwijfel en zelfhaat zijn de beroepsrisico’s van het leven van een schrijver.’

Glamourcarrière

Gezien dit alles is de enige schrijfcarrière waar je wel jaloers op kan zijn degene waar je niet veel over weet, vindt Heller. ‘Glamour is, zoals ze zeggen, afstand.’ Heller benijdt Shakespeare precies om deze reden: ze kent hem niet . ‘Hij schreef de beste poëzie en proza van de Engelstalige canon en hij schreef veel.’ Shakespeare produceerde 38 toneelstukken, 154 sonnetten en 2 verhalende gedichten.

Daarnaast zat hij in de showbusiness. ‘Hij combineerde zijn eenzaamheid met het intens sociale en gezellige leven van het theater. Ja, hij werd gecensureerd, maar dat heeft hem niet vreselijk geremd en hij had tenminste het gevoel dat zijn werk betekende voor de overheid.’

‘Zijn tijdgenoten waardeerde hem niet ten volle, maar het ontbrak hem niet aan applaus of financieel succes.’ Volgens John Heminge en Henry Condell, die de voorbereidingen van de First Folio overzagen, schreef Shakespeare met dezelfde vrolijke vlotheid waarmee wij onze boodschappenlijstjes maken: ‘Zijn geest en hand gingen samen: en wat hij dacht, uitte hij met gemak.’

‘Dit kan natuurlijk een overdreven of gebrek kig beeld zijn,’ weet Heller. ‘Maar als Shakespeare werd geteisterd door privékwellingen, dan is het geweldig dat we dat nooit zullen weten!’