#380 Wederopstanding

Sorry, ik kan er niet meer van maken deze keer.

Inhoudelijk: voor een scabreus vers bevat het wel een mooie vondst die echter buitengewoon slecht is uitgewerkt.
Taaltechnisch: knudde.
Rijmtechnisch: slordig, het bevat schrikkelrijm.
Metrisch: knudde. Leer eerst maar eens een goede amfibrachische trimeter te schrijven.

Eindoordeel: zwaar onvoldoende.
 

Vind je de titel niet leuk gevonden?

Je hebt gelijk Musonius, ik ga me in een hoekje zitten schamen.

Koninklijk

Er was eens een man uit den Haag
Die hield van de winter niet graag
Telkens maar horen
(Dat kon 'm zo storen):
En weer komt die vorst niet vandaag!

Die is leuk Hadeke. Ik zal nog maar wat gaan oefenen. Wie nog meer mee wil doen, leef je uit, dan maken we hier een verzameltopic van.

Zondvloed

Er was eens een sneeuwpop uit Holten,
die startte een grote revolte.
Red nu het klimaat,
straks is het te laat!
Dan ben ik voor zonden gesmolten.

Ik heb geprobeerd mezelf wat te verbeteren, die zware onvoldoende deed toch wel zeer.

Edit: Ten behoeve van het metrum nog een laatste (geslachtsverkleinende) operatie uitgevoerd.

Kwakkelbrood

De koningin had er naar gewezen
De dokter verklaarde het genezen
Hij zei zijn gehele staf
'Scheidt het koren van het kaf!'
Toch kwam er bij de vorst niks gerezen

(dank voor de invitatie mespunt, een eerste)

Kwakkel 2.0
Er wordt hier soms onzin gelezen
Musonius heeft het bewezen
Hij toonde het aan
Men weet nu voortaan
Hoe metrum en rijm te genezen

Voor wie het origineel te lang is: hier de verkorte versie van mijn verhaaltje van deze keer.
Sankta Lucia
Een opticien uit het Brabantse Asten
vond dat zijn vak hem niet langer paste
toen een heilige maagd
hem plots ongevraagd
met een extra paar ogen verraste.

Edit: iemand die dit nog weet? Volgens mij was het in het programma Farce Majeure, waar op limerickmetrum coupletten gezongen werden met als refrein "o, o, wat een gek lied, lach alsjeblieft of ik schiet." Ver voor de carnavalskrakers met het intelligente "la,la,lalalala,la"-refrein. Of ben ik abuis?

Misschien bedoel je zoiets:

https://www.vagalume.com.br/farce-majeur/dat-is-u…

Nee, die is het niet. Was of van nog oudere afleveringen, of van heel ergens anders. Jammer dat zoiets als het "helpwillemus" wel bewaard blijft en dit niet.

Er schreef eens een dame op sol
Een limerick puur voor de lol.
Het metrum bleek fout,
Haar stoute vondst goud.
De flasher was blij dat t weer zwol.

(Blijkt toch moeilijker dan gedacht)

@annabe: how about "want het ene na het andere lid zwol"?

@Bobcom: dat kan ik natuurlijk niet weten...

Maar serieus, jouw suggestie is inderdaad veel beter omdat het ding dan op zich staat (pun not intended). Dan is er een duidelijke link met de voorgaande zin. In een voorgaande versie was het nog iets met hoofden op hol, maar dit is meer scabreus (wat een zot nieuw woord is voor mij!)

Edit: moet het metrisch dan niet ´want ´t ene na t and´re lid zwol' zijn? Of wordt verwacht dat je het zo uitspreekt, terwijl er toch meer lettergrepen staan? 

Dat ik zoveel teweeg zou brengen hier op sol ... Ik moet er haast van blozen. Scabreus klinkt een beetje als iets jeukerigs wat je van een ander kunt krijgen als je het niet zo nauw neemt met de anderhalve meter.

Soms is less more, zeker? 

Dat jeukerige: Misschien omdat de eerste 5 letters een anagram zijn van crabs? 

Crabs inderdaad, maar bijvoorbeeld ook scabiës en scrapie. Dat jeukerige past natuurlijk wel bij de betekenis van scabreus. Het kan haast geen toeval zijn. Misschien komt er iemand uitleggen hoe het precies zit, dat zou leuk zijn.

*googelt scabreus etymologie: https://www.etymologiebank.nl/trefwoord/scabreus

Edit: moet het metrisch dan niet ´want ´t ene na t and´re lid zwol' zijn? Of wordt verwacht dat je het zo uitspreekt, terwijl er toch meer lettergrepen staan?

Daar zou ik graag het verlossende woord over horen: is de spelling of de uitspraak maatgevend voor het metrum? Ik kies voor het laatste, maar kan zomaar door Musonius in de hoek gezet worden.

Het moet mij toch even van het hart: ik ben bij de wekelijkse-schrijfopdrachtinzendingen zeer grove rijmfouten tegengekomen, rijmdwang, knittelende versregels en ernstig vervormde versvormen, zoals zwaargehavende sonnetten, krakkemikkige ollekebollekes en rammelende limericks.

Metrum heeft niets te maken met spelling, weinig met uitspraak, en ook niet - zoals mensen weleens denken - met het tellen van lettergrepen (dat kan hooguit in sommige gevallen een extra controle zijn), maar alles met de plaats van klemtonen. Bij een correct metrisch gedicht dienen beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen elkaar met een vaste regelmaat af te wisselen. Metrisch goed lopende versregels zijn opgebouwd uit versvoeten (metrische eenheden) en er bestaan verschillende versvoeten.
Het gaat te ver om onder iemands bijdrage hierover een heel college te geven, maar laat ik even ingaan op de limerick.

De limerick bestaat doorgaans uit amfibrachische versvoeten (v - v). Schematisch ziet het er zo uit:

v - v / v - v / v - (v)
v - v / v - v / v - (v)
v - v / v - (v)
v - v / v - (v)
v - v / v - v / v - (v)

v = onbeklemtoonde lettergreep (in de poëzie daling genoemd)
- = beklemtoonde lettergreep (in de poëzie heffing genoemd)
/ = maatstreep

Voorbeeld:

Er zat op een zolder in Graauw
Een uiterst onhandige vrouw
Zij liep naar benee
Maar miste een tree
Boem BOEM boem boem BOEM boem boem AU!

HiHi Musonius, helemaal duidelijk! Ik was eraan begonnen, maar het is een hele klus...

Ha, opgelucht, Musonius: heel het werk van Farce Majeure c.s. destijds gemist, en opgezadeld met lalalala, en op dat carnavaleske coupletje toets ik al mijn (en andermans) pogingen tot limerick (aanrader: een grauw, wat half-inlands Iers stadje, ver in de schaduw van buur Galway, in algemene zin de nabije Aran Islands en sowieso van de wildernis eromheen vol fotogenieke ruïnes, dus toch een aanrader).

Pint
Een scheepskapitein op Saint-Patrick
zoop appelsap uit een oud bierblik
zo bleef hij in staat
om tot 's avonds laat
te venten met zijn stijve visstick

Wat me nog even van het hart moet: een gedicht is ook muziek, en lettergrepen tellen is een goede manier om muziek om zeep te helpen.Onze versvoeten zijn overgewaaid uit de oudheid. De dichters in die tijd wisten nog wat naamvallen waren niet ieder woord had een lidwoord nodig, dat scheelt de nodige onbeklemtoonde lettergrepen. Daardoor kon je je ritme laten bepalen door een combinatie van (bijvoorbeel) één benadrukte en twee onbenadrukte lettergrepen. òl-le-ke bòl-le-ke, of welke andere versmaat je ook verkoos.

Omdat de latere volken (wij dus) allerlei (vaak toonloze) voorzetsels en achtervoegsels gebruiken in plaats van de oude vervoegingen en verbuigingen komen er vaak meer dan twee toonloze lettergrepen na een beklemtoonde. Niet dichten dus? Nee, denken in termen van maten, zoals in de muziek. In plaats van versvoeten te omschrijven als een combinatie van benadrukte en toonloze lettergrepen kun je het beter hebben over benadrukte en onbenadrukte klanken of tonen.

Met dank aan John O'Mill heeft dan een limerick als deze:
Een fel papenvreter uit Leiden
die alles wat Rooms is wil mijden
heeft ook consequent
tot het bittere end
het kruis uit zijn broek laten snijden
keurig netjes het juiste aantal amfibrachen (v-v) en trochaeen (v-),

en geldt datzelfde voor:
Toen de deken van de dom te Aken
deskundig in wereldse ­zaken
werd gevraagd of een zoen
scha aan de ziel kon doen
bleek de deken het kussen te laken.

Want ook  al zijn 'Toen de' en 'bleek de' elk twee lettergrepen die het begin van de eerste amfibrache moeten vormen, ritmisch gezien zijn ze één klank. Vind ik tenminste. Ik zou ze niet onder de noemer "knittelende versregels en ernstig vervormde versvormen" of "rammelende limericks" willen scharen. 

Bedankt voor al jullie reacties. Voor wat als een geintje begon, vind ik het een bijzondere en leerzame verzameling van berichten geworden.

De ergernis van Musonius over het feit dat iemand (zoals ik dus) denkt lollig te doen met zoiets relatief simpels en dat dan ook nog schaamteloos verkloot is wel invoelbaar. Die veeg uit de pan had ik verdiend en ik waardeer het dat hij en anderen daarna alsnog de moeite hebben genomen om ‘colleges’ te geven, die ik met interesse heb gelezen. Ik zal mijn best doen jullie de volgende keer iets kwalitatief beters voor te schotelen.

Daarnaast heeft dit topic me aan het denken gezet over zaken die met het rijmpje uit de beginpost niets meer te maken hebben. Zoals over wat nu eigenlijk goed en mooi is en wie dat bepaalt. En hoe goed of mooi iets moet zijn om het te mogen tonen. Om bij de vergelijking met muziek te blijven heb ik veel bewondering voor muzikanten die hun instrument in technische zin tot in de puntjes beheersen, maar dat wil niet per se zeggen dat ik hun muziek mooi vind. Daarentegen kan iets wat recht uit het hart komt me ontroeren, zelfs al is de uitvoering maar matig. Mijn gebrekkige ritmegevoel, wat ook wel blijkt uit mijn dichtkunsten, heeft mij er nooit van weerhouden om muziek te maken. Ik vind dat iedereen muziek kan en mag maken (al is het net zo fijn om niet alles en iedereen te hoeven aanhoren). Veel mensen zullen het denk ik met me eens zijn dat de mooiste muziek een combinatie is van een goede technische controle en iets wat moeilijker te omschrijven is, maar in elk geval iets van loslaten behoeft. Dat is nog niet zo vanzelfsprekend. De meeste mensen willen zichzelf graag verbeteren, maar wie zich teveel op de regels concentreert loopt het gevaar het spel en de speelsheid uit het oog te verliezen. Trachten tegen beter weten in onbevangen te blijven is misschien niet alleen waar muziek, maar het hele leven om draait.

Ik ga dus proberen alles wat ik hier gelezen heb te onthouden, maar vooral ook te vergeten als ik me weer eens aan het dichten waag, om na iets langer aarzelen toch weer op ‘opslaan’ te klikken.

Wat heb je een leuke discussie op gang gebracht, mespunt. Ik ben zelf nog niet eens in staat om een fatsoenlijk Sinterklaasgedicht te produceren, laat staan een limerick, of een andere versvorm met voorgeschreven metrum, rijmschema enzovoort, dus ik leef helemaal met je mooi wat betreft het hoekje en het schamen. Gelukkig is er ook een soort poëzie die niet teruggaat op orale dichtvormen en geen enkel vormvoorschrift kent, maar eerder zoiets is als zeer geconcentreerde taal, die rijk is aan associaties en beelden en metaforen. Daar heb ik me al fröbelend ook wel eens aan gewaagd en dan was het resultaat in ieder geval iets minder tenenkrommend (maar niet goed genoeg om met anderen te delen, zelfs niet bij benadering) en ik had er tenminste plezier mee.

Plezier pakken ze je niet meer af AB, maar ik zou het toch leuk vinden om eens zoiets van je te lezen. Bedoel je met die vrije vorm zoiets? Eerlijk gezegd heb ik te weinig ervaring met gedichten om iets zinnigs te kunnen zeggen over wat ik mooi vind, maar deze vind ik prachtig in elk geval.

Zoiets bedoel ik inderdaad, mespunt. Ja, prachtig.