En ze leefden nog lang en gelukkig

Cliffhangers worden wel eens gebruikt Maar dat is vaker in een serie. Mijn dochter vindt dat vreselijk en loopt dan uren te schelden door het huis. Bij mij valt het de ene keer beter dan de andere. Het heeft iets onbevredigends. Ik heb nu zelf een historisch verhaal geschreven en de laatste scène in het heden geplaatst. Dus je kijkt terug Wat je ook wel eens ziet is dat de hp niet stilstaat voor de horizon maar ergens naar toe loopt. Niet letterlijk maar ze lopen naar de toekomst. Dus je ziet het niet maar er is wel degelijk beweging. Als lezer voel je voldoening omdat je weet dat het verder gaat en je mag er zelf invulling aan geven. Het beeld dat bij me op komt is niet van een boek maar de film Cast away met Tom Hanks. Het verhaal is afgelopen en hij heeft zijn pakje bezorgd. Zijn liefje is ondertussen met de tandarts getrouwd en hij staat op een crossroad. Dan komt de vrouw van het pakje voorbij en zij is vriendelijk en knap. Hij kijkt naar de wegwijzers en denkt. Nou mag jij raden welke kant hij op ging... Ik weet niet of je Harry Potter hebt gelezen, maar daar vond ik het einde mn in de film te vastomlijnd. Aan de en kant had je er als lezer een beetje recht op om te weten hoe ze terecht waren gekomen, maar aan de andere kant was het een afknapper. Zij dicteerde je fantasie. In lord otR vond ik het wel mooi dat er nog een scène achteraan kwam: de wereld was goed en de boot kon vertrekken. Traantje! Iedere keer weer!

Ik denk niet dat het beëindigen van een kort- of langverhaal zodanig van elkaar verschilt. Ik herken het probleem niet echt. Waarom vind je dit einde dan te abrupt? Of wat doe je dan in het geval dit het einde van een langverhaal zou worden? Je kan eigenlijk nog alle kanten uit na de ontknoping ...

Het is zeker herkenbaar! Zelf heb ik al veel korte verhalen geschreven. Soms is het einde duidelijk en is er geen probleem, maar vaak ook heb ik zitten tobben. Het is moeilijk om tips te geven zonder het verhaal te kennen, maar een stukje aanbreien "hoe het allemaal verder gaat" lijkt me inderdaad niet zo'n goed idee. In plaats daarvan kun je beter proberen er achter te komen waarom het einde zo abrupt aanvoelt. Misschien moet je de laatste scene gewoon nog wat verder uitwerken? Mijn eigen ervaring is dat ik tegen het einde van het verhaal soms de neiging heb om "sneller" te gaan schrijven. Het is dan geen kwestie van het verhaal langer maken, maar de laatste scene wat meer inkleuren.

@ Wolfke Ik had een kort verhaal geschreven en liet het aan iemand lezen en hebben het vervolgens besproken. Ik kwam erachter dat ik korte verhalen gewoon schreef als uittreksels voor een heel boek. Ik zou het zo kunnen uitwerken tot een novelle. Wat ik wil zeggen is dat een kort verhaal mi een andere discipline is dan het schrijven van een boek. Je hebt minder tijd. Je moet er niet teveel personages inproppen, of teveel verhaallijnen. Natuurlijk zijn er veel overeenkomsten, maar je loopt tegen de verschillen aan. En ook voor het einde gelden andere spelregels, volgens mij.

Ik denk niet dat je voor zo'n probleem op de een of andere regel terug kunt vallen. Daarvoor zijn auteurs en hun verhalen gewoon te verschillend. Volgens mij moet je gewoon kiezen voor de oplossing die voor je zelf het natuurlijkst aanvoelt. Ik denk wel dat de meeste verhalen, of ze nu lang of kort zijn, na de ontknoping iets van een afsluiting nodig hebben. Ik probeer die zelf meestal zo kort mogelijk te houden door meer te suggereren dan te vertellen. Ik heb LOTR al een paar keer gelezen. Ik bleef elke keer bijna tot het einde toe geboeid. Waarom bijna? Omdat ik de lange en (voor mijn gevoel) totaal spanningsloze 'afronding' na Gollems val met de ring in het vuur van de Doemberg niet te pruimen vond.

Ik heb alleen de film van LOTR gezien en het einde vond ik een ontzettende afknapper. Er hoeft niets mis te zijn met een abrupt einde aan een kort verhaal. (Korte verhalen zijn niet voor niets kort.) Vaak blijven er vragen onbeantwoord. Da's leuk, want dan kun je als lezer zelf lekker gaan nadenken over hoe het verder gaat. Ik zie zelf bij een kort verhaal liever het "ja is hij nu dood of niet?" einde dan het "en ze leefden nog lang en gelukkig" einde. Als je tijd hebt, zou ik deze tip willen geven: lees eens lekker een aantal korte verhalen. Abrupte eindes zijn daarin echt niet vreemd. En als je einde je echt niet lekker zit, wat houdt je dan tegen om meerdere versies van het einde te schrijven? Gewoon uitproberen of iets anders beter werkt. Of misschien moet je juist ergens middenin je verhaal wel iets aanpassen (een hint, ook al is het maar piepklein, misschien?). Nou weet ik natuurlijk niet wat voor verhaal het is, maar soms helpt het om je hele verhaal nog eens onder de loep te nemen. Dat leidt immers in z'n geheel tot het einde. Een "extra afsluiting" lijkt me teveel van het goede. Als het conflict is opgelost, moet je dan als lezer ook weten hoe het daarna verder loopt? Waarom? Je zegt het zelf al: "Niet dat er nog interessante dingen gaan gebeuren..." Dus waarom zou je die niet interessante dingen er dan achteraan plakken?

Zoveel schrijvers zoveel meningen. ik vind het van ongekende schoonheid. Ik treuzel altijd aan het einde om geen afscheid van de trilogie te hoeven nemen. Mag ik er een vraag tussendoor gooien: korte verhalen schrijf je vaak voor een wedstrijd met een woordenlimiet. In het begin introduceer je plot en karakters, daarna ontwikkelt het verhaal. Aan het einde voel je de woordendruk. Vraag: komt daar het abrupte einde niet vandaan? Zou het een idee zijn om de eindscène eerst te schrijven?

Schrijven is weliswaar schrappen, maar een verhaal binnen een woordlimiet proberen te proppen is meestal geen goed idee. Dat kan inderdaad tot gevolg hebben dat het einde te abrupt komt, het verhaal maakt dan een afgeraffelde indruk. Naar mijn mening is een abrupt einde iets anders dan een open einde. Bij een abrupt einde heb je als lezer het gevoel met lege handen te blijven staan. Een goed open einde wil in mijn ogen zeggen dat het verhaal is afgerond, maar dat er nog ruimte genoeg overblijft om het in je gedachten te laten doorleven.

Mooi gezegd AnneM en ik onderschrijf het helemaal. Ik denk alleen dat in de praktijk je in je boek, waar je zelf bepaalt hoeveel woorden je gebruikt, je je alleen laat leiden door het verhaal en in een kort verhaal de tijdsdruk invloed op je verhaal heeft: aan de ene kant is dit goed: je kunt niet afdwalen en aan de andere kant loop je het gevaar om in het gedrang te komen. Daarom zei ik dat het een kunst is om aan een kort verhaal ook een goed einde te maken. Het vergt oefening. Ik loop hierin nog vreselijk vast. De winst om bondiger te schrijven heb ik gepakt. De kunst om een evenwichtig verhaal binnen een woord limiet te schrijven, ligt nog in het verschiet. @Hay dat bedoelde ik met spelregels die anders zijn. Het werkt net anders en net als dichten: ik kan het (nog) niet en kijk rond naar houvast/ spelregels. Leuk topic mej Silver!

Ik schrijf er best veel :) en mijn ervaring is, wat woordenlimiet betreft: niets van aantrekken en het verhaal gewoon uitvertellen. Dan blijft de toon gelijk. Na het uitvertellen vanaf het begin beginnen met het wissen van de stopwoordjes die ik heb (eigenlijk, maar, dus, toen en de rest), scheelt veel woorden want eigenlijk schrijf ik dus nogal breedsprakig waar dat beslist niet hoeft. Bijvoeglijke naamwoorden: zijn ze écht nodig? Soms kan er in één klap een hele scène uit. Doet even pijn, maar indien niet relevant voor het verhaal scheelt dat meteen veel woorden. Meestal kom ik zo wel terug op het goede woordenaantal. Soms niet. Dan blijft het verhaal gewoon lang en wacht het op iets anders. Ik vind het eind van het verhaal gewoon het eind. Dat is wel eens abrupt. Alleen als het leven van de personages na het einde dramatisch anders is dan de lezer zou verwachten, is het de moeite om het tweede einde te schrijven. Maar dan schrijf je eigenlijk het begin van een nieuw verhaal.

De laatste keer dat ik vastliep met een einde heeft deze tip mij geholpen. Kijk nog een keer goed naar het begin en stel jezelf de volgende vragen stellen: Wat is de belofte die ik doe aan een potentiële lezer? Heb ik die belofte aan het einde ingelost? Wat is er aan het einde veranderd voor de hoofdpersoon? Kun ik afsluiten met één beeld die deze verandering laat zien (suggereert, of er naar hint)? Ik hoop dat jij er ook iets aan hebt.

Cliffhangers worden wel eens gebruikt Maar dat is vaker in een serie. Mijn dochter vindt dat vreselijk en loopt dan uren te schelden door het huis. Bij mij valt het de ene keer beter dan de andere. Het heeft iets onbevredigends.

Zonder af te willen dwalen: ik weet nog dat ik het in het begin een heel vreemd verschijnsel vond. Ik had me tegen het einde van het eerste seizoen van GTST jaren geleden voorgesteld dat alle drama's wel opgelost zouden worden en dat alle families ook in de serie wel gewoon lekker op vakantie zouden gaan om na de zomer weer lekker met nieuwe intriges te beginnen :) Maar meer on topic (hoop ik): wat ik nog wel eens zie is dat het einde van een verhaal een bepaalde afloop suggereert zonder die te benoemen. Zo is het bijvoorbeeld in De Klop op de Deur van Ina Boudier-Bakker vrij duidelijk dat de hoofdpersoon Annette Craets-Goldeweijn overlijdt maar het wordt niet echt gezegd. In het slothoofdstuk ligt haar gezicht in de stoel gedoken terwijl haar katje ongestoord op haar schoot speelt. Even later gaat haar kleindochter een oudtante vertellen dat oma "héél ziek is" en als de oudtante dat niet gelooft, zegt ze "oma is... het is héél ernstig... er is geen..." . Ook bij "De boeken der kleine zielen" van Louis Couperus gaat het ongeveer op dezelfde manier al worden daar wel verschillende kinderen en kleinkinderen opgevoerd die de overgrootmoeder roerloos in haar stoel zien zitten. Ik vind het wel een mooie manier van schrijven, het is een mix van een gevoel dat het verhaal "af" is terwijl er toch nog een stukje spanning in zit. (Beide boeken zijn overigens gratis beschikbaar als e-book voor wie het eens na wil lezen).

Mijn verhaal heeft een ontknoping, één scène, waarin alle problemen opgelost worden. Daarna heb ik niet veel meer te vertellen. Maar als ik daar zou stoppen, is het einde nogal abrupt. Bovendien is het dan helemaal niet duidelijk wat er daarna gaat gebeuren. Niet dat er nog interessante dingen gaan gebeuren... ieder gaat zijns weegs en alles is pijs en vrêe.

Ik denk Diana, dat dit dan een einde is dat bij jou past als schrijver. Op dit moment.

De standaardoplossing voor zover ik zie, is om er nog een stukje aan vast te breien waarin ik vertel waar ze naderhand allemaal terecht komen. Maar zo'n narrative summary als afsluiting klinkt me eigenlijk hopeloos ouderwets en afgezaagd in de oren.

Dit is een gevoelskwestie. Het zou jou niets moeten uitmaken wat een ander hiervan vindt. Mogelijk is jouw kort verhaal [nu] te kort. Waarom niet een zelfde kort verhaal met twee of drie verschillende eindes? Even laten sudderen. En de mooiste opdienen.

Dus dacht ik, ik zou nog een scène eraan kunnen plakken waarin ik show (not tell) waar ze uiteindelijk terecht komen, maar dat doet me zo ontzettend denken aan de na-de-aftiteling-scène die zoveel slechte Hollywoodfilms hebben...

Zo zijn er veel Hollywoodfilms die een open 'Happy' einde hebben waar je deel 2 en 3 al in beeld hebt. Maar helaas nooit komen. Schrijven is soms net als tekenen, schilderen of beeldhouwen. De onbeschreven ruimte is zeker net zo belangrijk.

Is dit een beetje een herkenbaar dilemma? Weten jullie misschien nog andere oplossingen? Hebben jullie een voorkeur voor 't een of het ander wanneer jullie vergelijkbare korte verhalen lezen?

* Ja, het is herkenbaar. * De lezer niet onderschatten. Wat jij saai vindt, is voor een ander zeer boeiend. * Een einde waar de lezer naar meer van jouw hand verlangt.

Een open einde heeft ook wel iets. :)

Een abrupt of open einde is wat anders dan een onbevredigend einde...

Een abrupt of open einde is wat anders dan een onbevredigend einde...

Abrupt en open kan inderdaad zeer bevredigend zijn. Als einde. Bestaat er eigenlijk een gesloten einde?

Bestaat er eigenlijk een gesloten einde?

Ik denk dat je die term wel kunt gebruiken als je de hele verhaallijn afsluit. Het klinkt misschien een beetje banaal maar meer een einde in de stijl van 'ze leefden nog lang en gelukkig" of een detective-verhaal waarin de dader opgespoord wordt. Maar van de andere kant, je kunt natuurlijk altijd een verhaal weer oppakken, dat lang en gelukkig levende stel kan kinderen krijgen of kleinkinderen die weer net iets minder gelukkig leven, de dader kan na het uitzitten van zijn straf ook weer hoofdpersoon worden van een ander verhaal enz. Het is maar hoe je het bekijkt :)

Heel erg bedankt voor het meedenken allemaal. Ik heb er al een hoop ideëen uit uitgehaald, ik denk dat ik vooral de verschillende mogelijkheden eens helemaal ga uitschrijven: meerdere eindes dus. En dan zie ik daarna wel wat me het meest bevalt. Ik heb niet genoeg tijd om op iedereen te reageren op dit moment, maar wel alvast een paar: @Nienke: Het einde van Harry Potter had ik ook liever achter het behang geplakt, ja! Weglopen naar de horizon, I do like that idea... En jup, het is inderdaad voor 'n wedstrijd. Het is zelfs het verhaaltje waar jij het begin van gelezen hebt =) Vandaar ook dat ik geen stukjes ervan op het forum kan zetten. Maar het plot, inclusief einde, is precies zoals ik dat voor ogen had ook voordat ik bedacht dat ik het voor de wedstrijd kon insturen. Dus ik kan niet ontkennen dat ik met een woordlimiet schrijf, maar ik kan wel met stelligheid beweren dat ik dat limiet me voorlopig niet laat beïnvloeden in deze kwestie. Er zijn nog stukken midden in het verhaal die ik zou kunnen schrappen/verkorten, zonder de essentie te verliezen. Dus voor het einde ga ik zoveel woorden gebruiken als ik nodig heb en hoe ik dat onder het limiet hou, dat zie ik daarna wel weer. Ik ga eerst gewoon mijn verhaal schrijven in de woorden die het nodig heeft, wat Anne en Anaïd ook al zeggen. @ Anne: ja, abrupt is niet gelijk aan open. Daar zeg je wat. Ik zou er heel graag een mooi open einde van maken, maar op dit moment is het echt abrupt, daar leg je precies de vinger op mijn zere plek. De laatste scène wat uitbreiden zodat het einde erin aangestipt wordt, dat vind ik wel een hele mooie. Mijn enige struikelblok is dat de laatste scène al heel veel inhoud heeft, dus moet ik even zien of ik dat er nog in kan verwerken zonder dat het warrig wordt. @Devushka. Woaw, ja, dat klinkt heel interessant. Ik ga erover nadenken hoe ik die vragen zou beantwoorden! @ Yrret,

Dit is een gevoelskwestie. Het zou jou niets moeten uitmaken wat een ander hiervan vindt.

Je hebt gelijk. Soms trek ik me daar zeker te veel van aan. Maar ik vind het in dit geval zélf geen mooie afsluiting...

Bestaat er eigenlijk een gesloten einde?

Je bent een grapjurk. Dat is net zoiets als vragen: "heb je ook een geleid projectiel?"

@ Diana. Dat vond ik een heel mooi verhaal! je hebt mn mailadres :D @ Yrret en alle mensen die Yrretiaans leren. Een eind is nooit gesloten zolang je fantasie open blijft.

@ Hay, ik ben het echt schokkend vaak helemaal met je eens, zo ook nu :) Het heeft zeker een afsluiting nodid nog. @ Ginny: ja, zelf wat onderzoek doen, daar heb je een punt. Ik heb hier een paar boekjes vol korte verhalen van Roald Dahl liggen en hij sluit heel vaak af met de ontknoping en dan niets meer. Ik ga even analyseren waarom dat bij hem goed werkt. @ Emyeye: Aight, jouw optie vind ik ook wel een hele mooie, hinten naar een mogelijk einde maar het niet echt letterlijk benoemen... Daar ga ik zeker iets mee proberen te doen.

tip 2; zoek meerdere schrijvers op. Zelf heb ik vooral Lovecraft, E.A. Poe en Stephen King gelezen -- daar moet je van houden, natuurlijk. Toch blijf ik me over de kracht van de korte verhalen van King verbazen. Niet allemaal, maar ja - hij heeft er ook zoveel geschreven. (Ik vind Roald Dahl dan weer wat minder, eigenlijk, als het om zijn korte verhalen gaat.) Maar ik zou vooral meerdere schrijvers proberen te lezen.

Aight, ik zal mijn ouders hun boekenkast er eens op plunderen. Ik ben zelf ook geen groot fan Dahl's korte verhalen. Beetje veel van hetzelfde trucje gebruikt hij. Maar ze werken wel, op zich. Lovecraft heb ik nooit zo kunnen apprciëren. Mafkees was dat. Steven King heb ik nooit gelezen, eerlijk gezegd. Dat zal ik toch maar eens gaan doen dan.

@Diana Ik heb wel een vermoeden waarom dat bij Dahl zo werkt. Veel van zijn verhalen zijn helemaal naar die (in de regel zeer verrassende) ontknoping toegeschreven. Als je dan als lezer bij de allerlaatste alinea plotseling ziet hoe het verhaal in elkaar zit en hoe Dahl je op het verkeerde been gezet heeft (daar was hij voortdurend op uit), is het logisch dat het verhaal dan ook meteen afgelopen is. Zo heb ik het bij de afgelopen wedstrijd van LetterRijn, waarbij je een verhaal 'in de geest van Roald Dahl' moest schrijven ook proberen te doen. Dat is me, als ik op mijn tweede plaats bij die wedstrijd af ga, blijkbaar redelijk gelukt. Het was wel even wennen om het een keertje aan te pakken, want normaal ben ik heel erg geneigd om er wél zo'n afrondend stukje achteraan te schrijven.

Zelf probeer ik in de laatste scène van een verhaal terug te grijpen op iets uit het begin van het verhaal. Iets dat bij de lezer misschien alweer is weggezakt, maar dat hij dan weer denkt, oh ja! En dat er daar dan een verandering in zit, zoals iets dat de hp eerst niet durfde of kon, en dat hij dat nu wel doet. Of op een andere manier. Misschien een beetje vaag. Ik zit nog even over een concreet voorbeeld na te denken.

Ja, ik snap 'm denk ik wel, Via. Ik vind het een hele goeie, dan is je verhaal meteen meer een eenheid, en de personage-ontwikkeling onweerlegbaar duidelijk. Ik denk dat ik daar wel wat mee kan!

tip 2; zoek meerdere schrijvers op. .

Eigenlijk wel een goede tip om nog eens te kijken hoe de allerlaatste slotzin van bekende boeken is. Ik betrap me er zelf op dat ik daar wat minder aandacht aan besteed. Hoe boeiend het boek ook is, ik heb dan toch even het gevoel dat ik "klaar" ben, dat mijn "taak" als lezer er op zit, en dat ik nu eigenlijk wel trek heb in een biertje :) . Bij tv-series en -films werkt het overigens wat anders. Ik vind het dan wel prettig om ook de aftiteling met herkenningsmelodie nog even te bekijken en te beluisteren voor de tv uit gaat. Ik heb de afgelopen weken wat verhaallijnen en -fragmenten bedacht, daar zijn ook wat beginfragmenten bij zo van "dit zou een mooi begin van een roman kunnen zijn" maar ik heb eigenlijk nog helemaal niet gefantaseerd over die allerlaatste alinea.

Ik vind dat een abrupt einde wel kan, maar als je daar zelf geen prettig gevoeld bij hebt, dan zul je er toch nog iets aan toe moeten voegen. Een suggestie of hint kan al voldoende zijn. Ze kunnen ook allemaal vergif in hun glas hebben gehad en tegelijk ter aarde storten.

Ik zie nu een parallel met een ander topic waar ik wat vragen gesteld heb over het inleiden van een verhaal / mensen in het verhaal trekken. Ik heb daar de "er-was-eens-achtige" inleidingen van sprookjes genoemd en vergelijkbare intro's bijvoorbeeld bij een boek als Pietje Bell. Ik herinner me ineens de vaak nogal droevige verhalen waarop ik als kind van de lagere school vaak werd "getracteerd" , vooral tijdens godsdienstlessen. Die eindigden nog wel eens met "en toen was hij/zij dood". Geen verhalen om vrolijk van te worden maar er werd dan wel bij verteld hoe hoog die hp wel niet in de Hemel kwam :) . Ik bedenk me nu dat je bij kinderverhalen misschien wat duidelijker moet vertellen hoe het verhaal nou precies afloopt - ook al is het een "happy end".

Mijn verhaal heeft een ontknoping, één scène, waarin alle problemen opgelost worden. Daarna heb ik niet veel meer te vertellen. Maar als ik daar zou stoppen, is het einde nogal abrupt. Bovendien is het dan helemaal niet duidelijk wat er daarna gaat gebeuren.

Prima, lijkt me.

Niet dat er nog interessante dingen gaan gebeuren... ieder gaat zijns weegs en alles is pijs en vrêe.

En waarom zou je dat dan gaan verwoorden? Een niet nader te noemen lid van de schrijfgroep waar ik deel van uitmaak had een - naar mijn idee - vergelijkbaar probleem. In een interessante wedstrijd was zijn verhaal op de longlist beland: top tien. Hij mailde het verhaal. Hij baalde. Naar zijn mening had hij één zin moeten toevoegen met daarin een uitleg voor de kern waar het verhaal om draaide. Hij was er van overtuigd dat het bij de longlist zou blijven. Na het verhaal gelezen te hebben, wist ik zeker dat hij de top drie zou halen. Net omdat de uitleg het verhaal kapot zou maken. Zijn verhaal belandde op de tweede plaats. Waarom? (Naar mijn idee.) Naar mijn idee omdat net het korte verhaal waarin nog een mysterie zit, een onbeantwoorde vraag, een open einde, door de lezer geaccepteerd wordt. De lezer heeft weinig tijd hoeven te investeren en is niet teleurgesteld als niet alles onthuld wordt, Het is geen teleurstelling als hij/zij nog even door mag mijmeren, zich vragen mag stellen of mag fantaseren. Een kort verhaal leent zich bij uitstek om iets aan te stippen, een gevoel te raken, de lezer voor een kort moment mee te voeren en hem daarna achter te laten met zijn eigen interpretatie.