Te veel uitleggen overbodig ?

Ik heb een hekel aan te veel uitleg in boeken/verhalen, dat is voor mij echt een reden om ze weg te leggen. Want daardoor krijg ik juist niet meer het gevoel in het boek te zitten. Ik wil in het hoofd zitten van de hoofdpersoon, niet van één of andere alwetende verteller. Het is niet zaligmakend, maar ik vind "show don't tell" meestal toch wel een goed principe. Toon je lezer hoe de wereld eruit ziet (/ruikt/klinkt/smaakt/voelt), in plaats van het uit te leggen. Verweef de dingen die je uit wil leggen in het verhaal, in plaats van de lezer te vervelen met infodump.

Sterker nog: te veel woorden vind ik ook al overbodig. Het zwakt de boodschap vaak af in plaats van het te versterken. Misschien moet je proberen eens in zo min mogelijk woorden een verhaal te vertellen en dan te kijken wat het verhaal verder nodig heeft. Zo richt je tenslotte ook een huis in: bed, stoel, tafel en later pas de plantjes en het kleedje.

Soms kan een mooie gebiedsomschrijving - om maar eens een voorbeeld te noemen - echt wel wat toevoegen. Je vraag is trouwens al behoorlijk sturend. Te veel is nooit goed. Te veel uitleg dus ook niet. Alleen wanneer is het teveel?

Te veel is altijd te veel. :p

Wat volgens mij heel belangrijk is als je wat wilt vertellen, is dat je moet kunnen inschatten wat de voorkennis is van je doelgroep. Als ik het bijvoorbeeld heb over 'roeping' dan begrijpt iemand die praktischerend gelovig is dat beter dan wanneer ik met iemand te maken heb die niets met 'het geloof' heeft. De ene heeft niet al te veel woorden nodig om te begrijpen wat het inhoud, terwijl je het bij een ander nader moet toelichten. Het zou naar mijn idee het mooist zijn als je weet van je doelgroep wat voor boeken ze (willen) lezen (naast jouw boek) en wat hun interesses zijn. Dat je je verdiept in hun taalgebruik en zo. Zelf worstel ik hier ook weleens mee. Als ik bijv. voor de zoveelste keer een elfje plaats, vraag ik me weleens af of het nog nodig is om uit te leggen hoe zo'n vers in elkaar zit, of dat een link plaatsen alleen voldoende is.

Probeer beelden op te roepen die de lezer 'laat zien' wat er gebeurt, zonder steeds als stoorzender van het toneel af te stappen om te vertellen wat de lezer nu eigenlijk zou 'moeten zien'. Je mag er rustig vanuit gaan dat de lezer niet dom is.

Als de details van belang zijn voor het verhaal, moet je ze noemen. Als het niet uitmaakt of de bomen groene of blauwe bladeren hebben, laat je dat gewoon weg en gun je het de lezer om dat er zelf bij te bedenken.

Vreselijk als alles al voorgekauwd wordt. Heel sumiere uitleg laat juist des te meer aan de verbeelding over. Daarom vind ik Carry Slee haar kinderboeken ook altijd zo lekker snel weg lezen. Er wordt bijna niets en niemand beschreven, alleen het verhaal. Dus hoe de personages eruit zien mag je helemaal zelf bedenken. Persoonlijk vind ik dat erg prettig lezen. :)

Less is more! Te veel uitleggen is echt heel vervelend. De lezer is niet dom. Als je dingen gaat uitleggen die de lezer allang weet of begrepen heeft, wordt het saai, want dan leest hij dingen die hij al weet. Ik heb in een van mijn schrijfboeken gelezen, dat je echt bij elk woord moet bedenken of het iets toevoegd. Dus PER WOORD kijken of het weg kan. Als er niets verandernd zonde dat woord, kan het dus weg.

Ik kreeg vandaag van mijn docente te horen: teveel uitleg en teveel bijvoeglijknaamwoorden. "Je draagt toch ook geen 20 broches op een jurk?" Ik loop tegen hetzelfde probleem aan. Moest een kamer omschrijven, zo goed mogelijk, zodat een ieder die het leest direct thuis is. Dan kan je ook niet te weinig details geven in de zin van: bed, kast, tafel en stoel. De moeilijkheid is bij mij: hoe doseer je? Wanneer dragen bijv. naamwoorden, details, kleuren etc. juist bij aan de beeldvorming van de lezer en wanneer is het vermoeiend voor de lezer? Ellabella: dank voor de beeldende vergelijking met het aankleden van een huis. Die helpt mij zeker! Zal het in gedachten houden.

Er is ten eerste een verschil tussen uitleggen en omgevingen beschrijven. Uitleggen is de lezer te veel clues geven. Iets dat je net heb laten zien (show) nog eens gaan vertellen (tell). Je kan m.i. omgevingen beschrijven zonder veel uit te leggen. En zonder veel bijvoegelijk naamwoorden gaat het ook. Probeer vergeljkingen bijvoorbeeld te maken. vb De kast leek er een van 10000 uit de serie Billy van Ikea. De tafel had nog vier poten. Maar zeker een ervan zou binnenkort opgeven, onder de druk van stapels tijdschriften; woon- en interieur, decoratieblad en boeken over binnehuisarchitectuur. Kennelijk allemaal ongelezen of onbegrepen. Zo maar even uit de losse mouw hoor, heb hier verder niet over nagedacht. Maar dan schets je al een heel sfeerbeeld zonder bijvoegelijk naamwoorden. Misschine helpt het als je meer in sferen denkt, en probeer te verwerken wat je er ruikt/ziet/hoort/voelt.

De opdracht was: een kamer omschrijven, zo goed mogelijk, zodat een ieder die het leest direct thuis is. Precies zestien stoelen stonden er in de kamer. Vier langs de lange witte muur; antieke, met prachtige gedraaide poten, en vier andere langs de muur met het koperen behang. Die vond ik een stuk minder mooi, hun houtkleur was flets en viel weg tegen de stralende koperkleur. De rieten zittingen waren nieuw, en ook dat vond ik minder mooi. Minder echt. De andere acht stoelen stonden rondom een massieve eettafel, een ding uit een stuk. Het zou me niet verbazen als de kamer om de tafel heengebouwd was. Ik heb wel eens gehoord dat men dat vroeger zo deed. De kroonluchter, die keurig boven het midden van de tafel hing, verspreidde een zacht, warm licht. Of- en nu ga ik een beetje overdrijven, maar dat is om het punt te maken- zo: Er stonden zestien stoelen in de kamer. Acht daarvan stond rondom de massieve eettafel, en ze waren alle acht verschillend. De stoel waarop ik plaats mocht nemen had een zitting van rood leer, afgezet met koperen spijkers, drie dwarsliggers in de leuning, gedraaide knoppen. De latten die verantwoordelijk waren voor de verbinding en stevigheid van de poten waren onbewerkt en er lag een dun laagje stof op. De stoel waarop mijn man mocht gaan zitten was compleet anders. Niet alleen door de kleur, hij was wit terwijl het hout van mijn stoel eerder vosbruin was, maar ook door de gebogen rugleuning, de ronde latten tussen de poten en de armleuningen die glad geschuurd door het vele gebruik vooruit staken. De stoel van onze gastheer was niet de mooiste, althans, dat vond ik. Hij leek me nogal plomp toe, en het donkere hout droeg bij aan het gevoel van hard en vierkant. Mijn gastheer zat al, maar toch zag ik dat de leuning achter zijn rug was bekleed met donker leer, zonder een enkele sierspijker om de droefheid te doorbreken. De forse houten latten leken te groot voor het verfijnde model. Nee, de stoel van zijn vrouw vond ik veel mooier. Die was elegant en sierlijk, ik meende rozenhout te herkennen en de hand van een meesterhoutbewerker, die prachtige patronen had gesneden in de stijlen en steunlatten. Ik kan nog vier stoelen verder gaan, en dan zijn de stoelen bij de beide muren er nog. Maar dat wordt een beetje veel. Het is niet fout, mijn tweede versie, maar nu verwacht je wel iets. Een moord of zo, waarbij een van de stoelen heel belangrijk is. Of een schat, waarvan de kaart in een poot verstopt zit - maar in welke! Als het geen concreet doel heeft, al die beschrijving, dan voel je je als lezer een beetje genept. Waarom dan al die moeite? Je hoefde helemaal niet te weten dat de ene stoel wit en de andere vosbruin was; dat er acht stoelen stonden was je meer dan voldoende! Ik heb dus veel te veel uitgelegd.

@Ceridwen: Wat een mooie uitleg over te veel uitleg :D

Ja he? :D

Ceridwen, wat een geweldige uitleg. Ik ben hier heel blij mee. Mijn snappertje werd wakker, toen je zei dat je bij de tweede omschrijving iets gaat verwachten, een moord of een schatkaart in een stoelpoot. Het moet inderdaad een reden hebben dát er zo uitgebreid stilgestaan wordt bij een interieur onderdeel. Hoe kom je erop, die schatkaart in een poot. Basis voor een spannend kinderboek. Al jaren eet je op dezelfde stoel, blijkt daar opeens...... Hartelijk groet Christine die erg blij is met deze fora!

Een van de mooiste boeken die ik ooit las, The Yearling, begint met een lang hoofdstuk waarin een bos wordt beschreven, en de lichtval door de bladeren. Dat is echter zo knap gedaan dat ik later, toen ik de verfilming (voor de eerste keer) zag, ik het helemaal herkende. Meteen! Dat is knap, en ik denk dat zoiets niet iedereen gegeven is. Ik waag me daar in ieder geval niet aan.

Ja Janheij, ik kan best genieten van beschrijvingen. Sommige mensen kunnen die zo mooi neerzetten, dat het net muziek is die mij als lezer helemaal meevoert. Maar meestal storen voor het verhaal onnodige beschrijvingen me en lees ik over ze heen. Zelf plaatst ik tegenwoordig in mijn teksten hier en daar een zin, maar geen lange stukken meer. Vroeger wel, ik kon al schrijvend helemaal in beschrijvingen opgaan, maar sinds ik erop gewezen ben dat ze niet boeien laat ik ze achterwege.

Ceridwen ging in op het veel beschrijven. Dat is volgens mij wat anders dan veel uitleggen. Ik weet niet wat AE Aydin bedoelt, maar omdat ook 'show don't tell' aangehaald wordt en dat over uitleggen gaat, neem ik dat voor mijn rekening. Een voorbeeld van veel uitleggen: Jan trok zijn wenkbrauwen op en opende zijn mond. Hij was verbaasd en wilde wat zeggen. De hoeveelheid uitleg is afhankelijk van je publiek. Veel uitleggen doe je voor laaggeschoolden; weinig uitleggen voor hoger geschoolden. Leg naast elkaar een literair werk en een chicklit, dan zie je dat in de laatste veel meer uitgelegd wordt, en dat past daar ook. 'Zo min mogelijk uitleggen' is een nuttige praktische regel, omdat de meeste schrijvers te veel uitleggen. Maar ik heb diverse teksten in handen gehad waarin te weinig uitgelegd wordt en de lezer met onvoldoende houvast zit.

Want ik dacht juist bijmezelf, hoe meer ik uitleg over de omgeving, over het moment wat er afspeelt, over de gevoelens, Hoe meer de lezer geinstreseert is.

Dit is niet zo. Ik trek een parallel met verkopen. Regel nummer 1 voor een beginnende verkoper is: stop zodra je koopsignalen hoort. Blijf je doorverkopen, dan wordt de koper achterdochtig en ziet uiteindelijk helemaal van de koop af. Een lezer kun je als 'verhaalkoper' zien. Twee welgekozen woorden kunnen de lezer 'kopen'. Elk woord meer wordt als overbodig ervaren en irriteert de lezer, totdat hij het boek dichtslaat. Een auteur heeft het moeilijker dan een verkoper, omdat een auteur niet tegenover zijn verhaalkoper staat en dus geen koopsignalen opvangt. Ik ken ook geen theorie hierover. Daarom geldt voor mij: veel proberen en feedback verzamelen van mensen die je tot je doelgroep rekent, dan vind je de juiste modus.

Mooi aangevuld Leo! Zo is het precies.

Iets dubbel zeggen is altijd vervelend. Hij liep over de straat onder hem.

Toch even nuanceren. Dubbelop is niet nodig, tenzij je het pertinent bedoelt als versiering van je tekst. Hij liep over de straat onder hem vochten de eenden om gebak en boven hem vloog een engel in zijn beste pak. Herhaling kan ook een goede vertrager zijn, of een spanningselement. Maar het zijn gevaarlijke instrumenten, het gaat snel mis.

Nee het gaat hierbij dan ook niet om dubbelle uitleg zoal over die straat, het is meer 'show' . Want die plaatsen komen er verder niet in voor, maar als er gepraat word tussen de personages, en het plaats genoemd word dat ze wel weten hoe het eruit ziet.

Nee het gaat hierbij dan ook niet om dubbelle uitleg zoal over die straat, het is meer 'show' . Want die plaatsen komen er verder niet in voor, maar als er gepraat word tussen de personages, en het plaats genoemd word dat ze wel weten hoe het eruit ziet.

Wat is het nut dan? Als de plaats verder niet voorkomt, hoef je toch ook niet te weten hoe het eruit ziet?

Soms is dit echt goed. En soms ook totaal niet. Het is een kunst denk ik. Want sommigen kunnen dit zonder dat het verveelt of stoort en bij anderen lukt dit niet. Ik kan het bijvoorbeeld niet. Groeten

In proza is teveel uitleg niet goed. Dat betekent niet dat af en toe een woord herhalen niet mooi is. DAt kan voor ritme zorgen. Maar dat is weer geen uitleggen.