Twee verhalen, welke eerst?

1938

Helmuth Carsch is een seculiere joodse auteur, en leeft met zijn vrouw Thea Aita en hun drie kinderen (Friedrich, Jochen en Paul) samen in Purgstall bij Graz. Ze wonen in een klein huisje, en hebben weinig geld, want de successen die Helmuth met zijn boeken en toneelstukken boekte liggen al enige tijd in de geschiedenis. Bovendien begint het opkomende antisemitisme steeds moeilijker te worden voor hem, omdat hij toch als jood wordt waargenomen. Ook zijn kinderen hebben het er niet makkelijk mee dat ze op hun vader lijken.
In mei reist Helmuth met zijn oudste zoon Friedrich naar berlijn om Leopold carsch, Helmuths vader, te bezoeken. Leopold is nog een “echte” jood, die het jammer vind dat zijn zoon de joodse traditie niet voortzet.

In de zomer ontmoet Egon Strack, een officier in de kazerne in Graz, de vrouw van helmuth. Hij wordt verliefd op Thea, maar Helmuth is hem in de weg. Thea verteld hem van Helmuths voornemen naar panama te vluchten, maar hij krijgt geen papieren en ze hebben geen geld. Egon steekt zijn nek uit om voor Helmuth de papieren te regelen die hij nodigt heeft om het land te verlaten. Helmuth krijgt zijn goede vriend Karl Zuckmayer zo ver dat hij hem helpt met de vlucht, oa ook financieel. Thea vind het allemaal maar niks, ze wil haar man niet kwijt. Maar ze weet dat als hij blijft, dat hij wordt afgevoerd naar een van de concentratiekampen.
In de herfst vluch Helmuth dan naar panama, en laat Thea met de kinderen in volledige armoede achter.
Hij gaat eerst naar het huis van Karl Zuckmayer bij Salzburg, dan samen met hem naar zwitserland en van daar uit via italie naar panama.
Begin november is de “kristallnacht”; Helmuth is net op tijd weg!

1939

De kontakten tussen Thea Aita en Egon Strack resulteren in de door Egon zo lang verwachtte relatie, en Thea en de kinderen hebben eindelijk weer boter op hun brood. Thea heeft ondertussen de kontakten met Helmuth verbroken.
Bovendien adopteert Egon de drie jongens, die nu niet meer Aita heten maar Strack, een zeer arische naam. Dit redt ze feitelijk van de “endloesung” ofwel de gaskamers.
Friedrich, oudste zoon, doet met veel enthousiasme mee met de hitlerjugend.

1942/43

de oorlog is in volle gang.
In KZ theresienstadt ontmoeten we nog eenmaal Leopold, die in zijn dodencel zit en terugdenkt aan dat ene bezoek van zijn kleinzoon, en de laatste avond met zijn zoon. De volgende dag wordt hij opgehangen.

Aan het oostfront sterft Ludwig, de zoon uit Helmuth's eerste huwelijk. Helmuth heeft geprobeerd hem naar panama over te halen maar dit is niet gelukt. Ludwig vocht met veel enthousiasme maar liet zijn leven voor het vaderland (hetzelfde vaderland dat zijn vader verdreef en zijn grootvader vermoordde)

1944

Thea overlijdt 2 maanden nadat ze het tweede kind van Egon ter wereld heeft gebracht. Egon brengt de 3 jongens van thea onder bij familie en blijft zelf in het huis wonen in Purgstall.

1945

Helmuth Carsch komt na de oorlog terug naar Purgstall, in de verwachting zijn ex-vrouw en kinderen te vinden. In plaats daarvan vindt hij een ex-nazi, zijn kinderen zijn verdwenen, zijn ex-vrouw is overleden. Egon en Helmuth hebben een gesprek, waarin Egon hem verteld wat er in de tussentijd is gebeurd. Hij geeft hem een pak geld om naar palestina te gaan. Niemand hoort ooit nog iets van Helmuth, hij verdwijnt spoorloos.

Fantaisie symphonique

PTG is een componist en muziekleraar, tot een van zijn leerlingen zijn carriere en zijn huwlijk ruineert met een schandaal, en het roddelcircuit op zijn grondvesten doet schudden. Zijn broer, de directeur van de muziekschool waaraan hij verbonden is, kan hem niet handhaven, maar brengt hem bij een oude oorlogs-kameraad onder. Die kameraad is na de oorlog teruggekeerd naar zijn boerderij in de alpen, en heeft hoog in de bergen een hut waar PTG kan wonen tot de bui overgewaaid is.

PTG heeft helemaal geen zin naar het platteland te trekken, aangezien hij een stadsmens is. Nu zit hij dus op 2000 meter hoogte in een blokhut, zonder electricitet en stromend water.Hij moet zelf hout hakken en zijn eten vinden, en deze noodgedwongen transformatie van stadsmens naar zelfverzorgende plattelander levert soms hilarische situatie's op.
Ook het transport van een piano naar de alpine hoogtes is een klein avontuur op zich.
Ondertussen gaat hij verder met het componeren van klassieke muziek. Hij heeft van de leerlinge een boekje gekregen met de “four quartets” van T.S. Eliott, en besluit na lezing van dit philosophische gedicht om het op muziek te zetten. Het wordt een quaetet (2 violen, een cello en een viola) en in ieder stuk speelt een van de instrumenten de hoofdrol. De “four quartets” en de philosophische thema's erin vormen dan ook een centraal thema in het verhaal.
Van tijd tot tijd komt de dochter van de boer (in wiens hut hij woont) langs om naar hem te kijken en wat eten te brengen, en ze raken met ieder bezoek in langere en intensere gesprekken verwikkeld.. Zij is erg geinteresseerd in zijn verleden en waarom hij in de hut is komen wonen, en in de loop van het verhaal wordt het mysterie van PTG's affaire langzaam ontrafeld: Een van zijn leerlingen wordt verliefd op hem zet al haar middelen in om hem voor zich te winnen.

PTG is vooral erg geinteresseerd in de dochter van de boer, een mooie jonge vrouw die ruim 20 jaar jonger is dan hij. Langzaam maar zeker raken ze romantisch verwikkeld; voor haar de eerste keer, voor hem de laatste.
Ze hebben ook veel gesprekken en discussies over religie en levensbeschouwing; PTG is atheist en zij is katholiek.
Tegen het eind van de herfst wordt de hut onbereikbaar voor haar, voor iedereen, en PTG is helemaal op zichzelf; het gevecht om te overleven begint nu pas echt. Er ligt al gauw een dik pak sneeuw en de bewegingsvrijheid is erg beperkt. Hij werkt hard om de fantaisie symphonique af te krijgen. Bovendien denkt hij vaak terug aan zijn tijd in de stad, en het fatale verloop van de affaire wordt steeds duidelijker: PTG zwicht voor de vrouwelijke charmes van de jongedame en geeft toe aan haar avances.
Vlak na de kerst komt de dochter van de boer bij hem langs, ze blijft een paar dagen en probeert hem over te halen naar het dal terug te keren en bij haar familie te blijven tot de lente. Maar PTG weigert, hij wil op eenzaame hoogte blijven en zijn muziekstuk afmaken, ondanks het feit dat de leefomstandigheden steeds harder worden. Het eten is bijna op.
Het verloop van de affair in zijn “vorige leven” wordt verder duidelijk; bang om zijn huwelijk op het spel te zetten beeindigd hij de affaire. De jonge vrouw schrijft, in een vlaag van verstandsverbijstering, een afscheidsbrief.
PTG krijgt net op tijd zijn meesterwerk, de fantaisie symphonique over de gedichten van Eliott, af. Het manuscript verbergt hij in zijn piano.
De leerlinge met wie hij een affaire had, hangt zichzelf op en de afscheidsbrief wordt gevonden door haar ouders, die alles wereldkundig maken.
Kort voor het aanbreken van de lente sterft PTG.
Kort na het einde van de oorlog, in de lente van 45, vindt de dochter van de boer het lichaam van PTG. Ze neemt het manuscript uit de piano en neemt de trein naar Wenen om het manuscript uit te laten geven. Ze is vastberaden PTG onsterfelijk maken, al geloofde hij daar zelf niet in.

epiloog: de “fantaisie symphonique” gaat in wenen in premiere. PTG krijgt posthuum de eer die hem toekomt