Hangt er vanaf wat je wil schrijven, denk ik. En wat je met je schrijven wil bereiken. En wie je doelgroep is. Enzovoort... Bij sommige genres faal als je niet op bepaalde gevoelens van de lezer inspeelt, bijvoorbeeld liefdesromannetjes of tranentrekkers of horror, bij anderen is het veel minder belangrijk. Ik denk dat je het wel bewust kunt doen, maar dan moet je niet op zoek gaan naar de grootste gemene deler, maar gaan graven in je eigen emoties. Ik kan niet voorspellen wat een willekeurige lezer angst aanjaagt, maar ik weet wel wat mezelf angst aanjaagt, en dan kan ik proberen om die angst op de lezer over te brengen. Iets wat erg persoonlijk kan zijn, iets wat de één effectieve horror vindt, doet de ander niets. (ik geef nu het voorbeeld van horror omdat ik dat zelf schrijf en het typisch een genre is dat zonder emotie niet bestaat) Anders is het natuurlijk als je zoveel mogelijk boeken wil verkopen en niet geeft om het artistieke gehalte, zoals bijvoorbeeld bij stationsromannetjes. Dan kun je je best gaan verdiepen in psychologie, reclametechnieken, enzovoort, en kijken wie je als lezer moet aanspreken. Maar ik geloof dat uitgevers van zulke boeken ook al een strakke formule hebben waarbinnen je moet schrijven, dus die zullen daar zelf al wel onderzoek naar hebben gedaan.

In het topic over wat moeilijk te schrijven valt, literatuur of lectuur, houdt Bavaroiw een vorig pleidooi voor het vangen van meer emotie in de literatuur. Gevoelens triggeren, noemt hij dat, en hij vraagt zich af waarom dat niet gebeurd, en waarom er zo lauw gereageerd wordt op zijn oproep. Kun je dan geen boek schrijven dat en op de emotie inspeelt, actie biedt en diepgang vertoont? Ja, dat kan zeker, en ik denk dat het veelvuldig gebeurd. De eenzaamheid van Eline Vere. Het verlies in Bernlefs werken. Zulke gelaagde verhalen hebben een ondertoon van angst en wanhoop, die ingaat op de diepe eenzaamheid van mensen: uiteindelijk is er alleen jij, al het andere kan en zal op een dag wegvallen. Naar mijn mening komt dit doordat de schrijver zich intens heeft ingeleefd in het gevoel van zijn hofdpersonen, en dit zo subtiel weergeeft dat ik het voel, maar niet kan aanwijzen. Daaroverheen ligt het verhaal, met al dan niet de actie. Onwijs krachtig. Maar wat naar mijn idee niet werkt, is wat zich ophoudt binnen de roep van Bavarois om vooral de emoties van de lezer te gaan triggeren. Zo berekekend kun je niet te werk gaan. Een gecalculeerde emotiemachine is goed voor zaterdagavond en de tonightshow, maar zeker niet als wereldliteratuur waarover men honderd jaar later nog spreekt. Natuurlijk schrijf je met inleving en gevoel, anders is er geen verhaal om te vertellen, maar er bewust naartoe werken om de emoties op te wekken heeft dezelfde nepfactor als de krokodillentranen in de realityshow.

verrassend dat jij deze topic hebt geopend. Er was volgens mij al een topic over dit onderwerp geopend, maar mij maakt het niet uit. Om op het laatste van je betoog in te gaan. Wat je zegt klopt helemaal. En het is precies hetgene wat ik had willen aanvullen bij wat ik in andere topics wilde zeggen, dus bij deze bedankt dat je dit aansnijdt. Mijn verhaal heeft twee kanten. Emoties moeten zowel van de schrijver uitkomen als naar de lezer toegaan. I.m.o. betekent dat dat de schrijver zelf het best zoveel mogelijk moet meevoelen met zijn verhaal. Hij dient als het ware zijn persoonlijke emoties te sublimeren op papier. Alleen dan kan pure authenticiteit ontstaan, krijgen woorden een echte, pure emotionele lading. Dit is de bottom-up factor. Vanonder uit, vanuit het diepste van zijn emotionele kern, schrijft de schrijver zijn verhaal. Hij moet hierin door niets gehinderd worden. Het tweede gedeelte is naar de lezer toegaan. Hiervoor is een ruw inzicht in het emotionele circuit van een lezer nodig. Een zekere kennis van de psychologie beschouw ik daarom ook als een erg belangrijk middel van de schrijver. In het tweede gedeelte komt het ook aan op peiling. Het verhaal moet aan zoveel mogelijk mensen worden getoond, en er dient specifiek nagegaan te worden door welke zinnen, door welke tekst de lezer wordt getriggerd. Als er iets humoristisch wordt geschreven is dit zeer makkelijk na te gaan. Als er een lach op het gezicht van een lezer verschijnt, dan weet je dat je op het goede pad bent. Bij andere emoties zoals tranen, of rillingen over het lijf, is dit moeilijker na te gaan, maar niet onmogelijk. uiteindelijk gaat het om een proces van bewustwording. Het is geen pure wiskunde. Het is een proces van vallen en opstaan, en gebeurt gedeeltelijk intuïtief. Het eerste boek, of de eerste verhalen die worden geschreven, zullen misschien niet genoeg emotionele triggering bevatten, maar hoe meer oefening, vanuit de focus op deze emotionele triggering, hoe beter de verhalen en teksten kunnen worden. Uiteindelijk vloeien de twee gedeelten in elkaar over. Dan heeft de schrijver de lezer als het ware in zijn systeem geïncorporeerd. Als je, theoretisch, de emotionele staat van de lezer zou meten (lichaamswarmte, hartslag etc.), dan zou hij bij het ideale boek constante pieken moeten vertonen. Of als je zijn hersenen dan onder een scan zou leggen, dan zouden de gedeelten waar genot zitten, constant moeten aangloeien. Mijn grootste bezwaar is dat de Nederlandse boeken te vlak zijn, te weinig emotionele pieken veroorzaken. Maar goed, ik hou mijn mond eventjes over de Nederlandse literatuur, voordat de inhoud hierboven door irritatie onder wordt gesneeuwd.

Ik vind dat op het punt van emotie Nederlandse literatuur weinig piekt. Ik vind dat ook niet belangrijk in literatuur. Daarvoor lees ik immers geen literatuur. Ik zou het jammer vinden als dit verandert. Ik wens bij het lezen niet lastig gevallen te worden door schrijvers die zo nodig emotie los willen peuteren. Literatuur heeft hogere en belangrijker doelen dan op het oerinstinct te spelen. EDIT: Ik krijg het idee dat Bavarois hier tot een revolutie wil oproepen, maar dat hij vrij alleen staat in zijn ideeën. Ik zie noch het doel, nog de zin van de revolutie, en het zou mij als lezer zeer verdrietig maken als die revolutie ooit van de grond komt.

Mijn grootste bezwaar is dat de Nederlandse boeken te vlak zijn, te weinig emotionele pieken veroorzaken.

Misschien associeer ik jouw wens te veel met het 'zigeunerkindjemetdetraan'-effect. Met een huilende Henny Huisman en in zijn kielzog talloze BN'ers die op tv in tranen uit barsten. Emoties in een boek kunnen ook heel klein zijn. Misschien zijn wij van het vlakke land meer schrijvers van de kleine emoties. Een glimlach in plaats van een schaterlach. Een lichte ontroering in plaats van een verscheurend verdriet. De vraag is of dat erg is. Grote emoties, emotionele pieken en dalen op tv, in films en boeken vind ik al snel té. Ik ga dus niet met je mee in je wens om op dit gebied revolutie uit te roepen, Bavarois. Wel vind ik dat het ook weer niet te 'doe maar gewoon dan doe je gek genoeg' moet worden. Dat is de negatieve kant van het verhaal. We mogen best trots zijn op onze kleine emoties en die zo mooi en integer mogelijk in onze boeken beschrijven en oproepen.

Wat Marjan B. en schlimazlnik zeggen. Ik sta ook niet op voorhand te trappelen. Als mensen bij een eerlijk geschreven verhaal emoties hebben, prima. Maar een verhaal specifiek geschreven om emoties op te roepen... bah.

Juist het weg laten van 'kijk eens wat ik een verdriet heb' kunnen emoties benadrukken. Sober zijn is veel indrukwekkender.

Als je, theoretisch, de emotionele staat van de lezer zou meten (lichaamswarmte, hartslag etc.), dan zou hij bij het ideale boek constante pieken moeten vertonen. Of als je zijn hersenen dan onder een scan zou leggen, dan zouden de gedeelten waar genot zitten, constant moeten aangloeien.

Wat is dat, een constante piek? Krijg je dan niet weer een rechte horizontale lijn? Ik vind juist de afwisseling belangrijk. Een piek is pas een piek als er ook een dal is geweest. En genot hoeft het voor mij ook niet continu te zijn - als ik dat wil, zijn er meer voor de hand liggende activiteiten om te kiezen dan een boek lezen. En waarom alleen genot? Hekate noemt bijvoorbeeld thrillers, die zou je dan juist moeten laten liggen. Daar worden die "gedeelten waar genot zitten" echt niet door gestimuleerd. Ik heb vandaag toevallig Women uitgelezen van Charles Bukowski. Deze schrijver is een minimalist qua emoties. Hij beschrijft de omgang van zijn hoofdpersonage met vrouwen en daar kun je verschillende dingen van vinden of bij voelen. De kracht van zijn schrijfstijl is dat je dat zelf mag weten. Bewondering, ergernis, treurigheid of eenzaamheid zijn allemaal dingen die je erbij zou kunnen voelen en het is allemaal goed. Bovendien: op het moment dat iets ambigu is, zegt het iets over jou dat je het op een bepaalde manier interpreteert of ervaart. Dat kun je observeren en er lering uit trekken. Met dit boek kun je ook enkel nieuwsgierig zijn naar hoe het afloopt en daarom verder lezen, of er onverschillig tegenover staan omdat je het te vaag vindt en dan leg je het weg. Ik vind die vrijheid als lezer in ieder geval prettig en zou eerder een boek wegleggen dat emoties te nadrukkelijk opdringt, a la "dit MOET je enorm verdrietig, grappig etc vinden, dat KAN niet anders, zo heb ik het immers geschreven". In een ander topic zag ik de vergelijking met het versieren van een vrouw voorbijkomen, waarbij het betoog erop neerkwam dat dat eigenlijk ook soort trucje is. Ik ken veel mannen die dat zeggen maar slechts weinig van hen hebben daadwerkelijk een schare vrouwen om zich heen. Bovendien vind ik het iets narcistisch' hebben om te denken dat je de emoties van anderen zo kunt kennen en sturen. In het schrijven geldt dat net zo goed. Basiskennis van de psychologie, oke, maar in "ik druk een paar emotionele knoppen in en dan voel jij emotie X" geloof ik niet.

Mijn algemene indruk van Nederlandstalige literatuur is toch wel dat er een gebrek aan warmte is, aan hartelijkheid. Ik durf die literatuur wel beschrijven als koud en grauw. Een feest loopt meestal slecht af, problemen en conflicten bij de vleet maar waar is de 'joie de vivre' bij de personages? Het kan toch niet zijn dat alle personages zware problemen hebben? En ook een gebrek aan 'wittiness'. Ik zoek naar een Nederlands equivalent en kom uit op 'spitsheid'. Dat is het niet helemaal, maar ja. Toch een gebrek aan animatie, aan ambiance. Ik weet niet of dat klopt maar ik heb al heel lang de indruk dat er onderhuids in onze cultuur (toch wel ernstig gemarkeerd door religie) een soort code heerst: 'Piep niet te luid want je zou het noodlot kunnen aantrekken'. Iets in die aard. In die zin denk ik dat het beschrijven van bv uitbundigheid, gulheid, euforie niet doorbreekt. Misschien bij een voetbalmatch, ja. Er is heel vaak een opgestoken, waarschuwende vinger als het gaat om geluk, om hartelijkheid, om overdaad in eten en drinken enzomeer. Alsof er een hoog prijskaartje aan hangt. Zo wordt er, m.i. zeer spaarzaam met emoties omgegaan. Op het gebied van drama daarentegen staan de remmen los. Toch wel een bepaalde eenzijdigheid, vind ik.

Als je een auteur gebiedt zijn authenticiteit in te leveren voor het aanjagen van emoties, pleeg je diefstal. Toegegeven, een mens is een emotioneel wezen - maar niet alleen dat.

Ik kan me niet voorstellen dat het aangenaam lezen is, zo'n boek waarbij je emoties voortdurend pieken. Ik zou het waarschijnlijk snel weer wegleggen. Natuurlijk mag een boek de lezer raken, maar dat zie ik dan toch liever langzaam opgebouwd worden. Een boek is geen achtbaan.

Als ik het goed "proef", hebben de meesten van ons toch een gevoel (...) van goedkoop vermaak bij deze kwestie. Terwijl ik overigens niet het idee heb dat bavarois het zo bedoelt. Misschien de aard van het Hollandse/West-Europese beestje?

Wat odysseia zegt klopt. En wat chrisleavers zegt, daar kan ik me ook in vinden. Het gaat absoluut NIET om goedkope empoties. Juist niet. Op een goedkope manier op emoties inwerken werkt niet. Dat wekt ergernis op in plaats van genot. Henny huisman en bn'ers heeft er dan ook niets mee te maken. Trouwens, wordt er ook over goedkope diepgang gepraat? Waarom komt het woord goedkoop telkens om de hoek kijken als er over emoties wordt gepraat? Veel, zeer veel grote meesterweken werken juist op basis van die emoties. Ze zijn vaak zo goed omdat ze de lezer het verhaal laten beleven, laten voelen en laten verbeelden. Deze hele site, het verbeteren van techniek, heeft tot doelstelling de verhalen die door jullie worden geschreven levender, sprankelende te maken. Heeft tot doel de lezer gevoelsmatig te triggeren. Schrijf een kort verhaal waar alleen maar tell in zit in plaats van show, en er is een grote kans dat de lezer daar niets bij zal voelen. Maak er show van en je bent als een stukje verder bij de doelstelling om de lezer iets bij het verhaal te laten voelen. Jullie zijn zelf, zonder dat jullie het doorhebben, telkens bezig met het emotioneel levendig maken van teksten. Iedereen kan mijn pleidooi wel gelijk afschieten, maar ik heb het gevoel dat dit ook komt door het woord emotie. In Nederland heeft dit woord een vieze bijklank. In mijn optiek heeft het echter niets vies. De mens en ook de lezer is een emotioneel wezen. Ook jullie, of je dat wilt ontkennen of niet. Het gaat er dus niet om om goedkope emoties in een verhaal te vertellen. Het gaat er ook niet om per se de zinnen of teksten te laten overvloeien van emoties. Daar gaat het absoluut niet om. Het gaat erom de lezer te prikkelen. Dat is heel iets anders dan een boek vol met emoties te stoppen. Ook een onderkoelde, en zelfs een a-emotionele tekst kan de juiste emoties bij de lezer prikkelen.

In een ander topic zag ik de vergelijking met het versieren van een vrouw voorbijkomen, waarbij het betoog erop neerkwam dat dat eigenlijk ook soort trucje is. Ik ken veel mannen die dat zeggen maar slechts weinig van hen hebben daadwerkelijk een schare vrouwen om zich heen. Bovendien vind ik het iets narcistisch' hebben om te denken dat je de emoties van anderen zo kunt kennen en sturen. In het schrijven geldt dat net zo goed.

Dat klopt. Slechts weinigen die dat zeggen hebben een schare vrouwen om zich heen. Mannen die dit niet zeggen, maar wel de trucjes gebruiken die ik heb genoemd zijn echter vaak wél succesvol. Onbewust, zonder erover na te denken gebruiken ze wat je achteraf dan trucjes kan noemen. Met narcisme is niets mis. Nouja, er is aan de ene kant heel veel mis met narcisme, maar het kan een enorme drijfveer zijn.

Emoties hebben voor mij zeker geen bijklank. Ik had het alleen over het verschil tussen kleine, verstilde emoties en grote hartverscheurende emoties.

Mijn grootste bezwaar is dat de Nederlandse boeken te vlak zijn, te weinig emotionele pieken veroorzaken.

Misschien associeer ik jouw wens te veel met het 'zigeunerkindjemetdetraan'-effect. Met een huilende Henny Huisman en in zijn kielzog talloze BN'ers die op tv in tranen uit barsten. Emoties in een boek kunnen ook heel klein zijn. Misschien zijn wij van het vlakke land meer schrijvers van de kleine emoties. Een glimlach in plaats van een schaterlach. Een lichte ontroering in plaats van een verscheurend verdriet. De vraag is of dat erg is. Grote emoties, emotionele pieken en dalen op tv, in films en boeken vind ik al snel té. Ik ga dus niet met je mee in je wens om op dit gebied revolutie uit te roepen, Bavarois. Wel vind ik dat het ook weer niet te 'doe maar gewoon dan doe je gek genoeg' moet worden. Dat is de negatieve kant van het verhaal. We mogen best trots zijn op onze kleine emoties en die zo mooi en integer mogelijk in onze boeken beschrijven en oproepen.

Waarom zouden we bij films wél grote emoties mogen tonen en bij boeken zou de glimlach zuinigjes moeten zijn, de boosheid gecontroleerd, het verdriet minimalistisch? Ik geef toe dat dit een reflectie is van de Nederlandse cultuur, maar het werkt niet. Men is te lang blijven steken hierin. Dit soort boeken spreken alleen de die hard boekenfanatici aan, en meer dan dat ook niet. Bij de meeste mensen werken dit soort boeken op de zenuwen. Ze vervelen en irriteren. Omdat ze vlakjes zijn en de lezer niet genoeg triggeren en meeslepen. Pak een gemiddeld Nederlands boek en je kan er met een zekere mate van waarschijnlijkheid over zeggen dat het saai is en zeer vlak. Ik vind dit gewoon niet meer bij de huidige samenleving passen. Ik vind dit niet meer bij de snelle flitsende samenleving van nu passen. Tegelijkertijd hebben de boeken te weinig diepgang. Ook daarin is het vaak te vlak. Ze hebben geen emotionele diepgang én weinig filosofische diepgang (enkele boeken uitgezonderd). Wilt een Nederlandse schrijver dan ook internationaal doorbreken dan moet dit op de schop. Hij/zij zou zich moeten onttrekken aan de vlakke Nederlandse literatuur. Nederland verdient minstens één internationale topper. Als literair land valt het nu niet serieus te nemen.

Om even af te stappen van weer diezelfde discussie; is het de functie van literatuur om mij te emotioneren? Of kan ik geemotioneerd worden door literatuur?

Je wordt per definitie geëmotioneerd door een goed literair boek (met de nadruk op goed). Of je dat nu wilt of niet. Emoties kunnen we niet onder controle hebben wanneer ze eenmaal opspelen. Een goed boek emotioneert per definitie. Omgekeerd geldt ook: wanneer een boek emotioneert, is het per definitie een goed boek, tenzij de emotie irritatie is. En om terug te komen op de oppervlakkigheid. Diepgang zit hem JUIST in de emotionele diepgang van een boek. Diepgang zit hem vaak niet in ellenlange filosofische reflecties en dat soort blablabla wat je vaak tegenkomt, maar in de meeslependheid van een boek, de boodschap van de schrijver die via letters en woorden omgezet wordt in een gevoelsmatige beleving door de lezer. Wanneer je wordt meegesleept, ingezogen als lezer, dan pas bereikt een boek zijn echte ware diepgang. Alles wat daarbovenop komt - de rationele diepgang noem ik het maar - middels het thema en de diepere lagen en betekenissen, is mooi meegenomen en geeft een boek nog meer diepgang, maar is secundair. Met enkel rationele diepgang is een boek incompleet. In mijn optiek is het dan zelfs gewoon een slecht boek. Zonder emotionele diepgang kun je net zo goed een wetenschappelijk boek lezen. Dit is dan ook waar mijn afkeer van veel literaire boeken vandaan komt: ten eerste de drang van veel literaire schrijvers om de stijl als doel te gebruiken in plaats van als middel, waardoor de inhoud wordt ondergesneeuwd. Ten tweede dit gebrek aan emotionele diepgang. En dan heb je er als schrijver imo niets van begrepen en niets van gebakken.

Om even af te stappen van weer diezelfde discussie; is het de functie van literatuur om mij te emotioneren? Of kan ik geemotioneerd worden door literatuur?

Je wordt per definitie geëmotioneerd door een goed literair boek (met de nadruk op goed). Of je dat nu wilt of niet.

Nou, dan hoeft er toch ook niets te veranderen? Goede literaire boeken zijn er genoeg, en blijkbaar is wat jij daarbij voelt iets emotioneels. De functie van literatuur is niet om te emotioneren. Je kunt geëmotioneerd raken van literatuur, maar dat hoeft niet en dat hoeft niet voor iedereen hetzelfde te zijn. Omdat emoties meestal met herinneringen verbonden zijn en goddank hebben we niet allemaal dezelfde herinneringen.

Je wordt per definitie geëmotioneerd door een goed literair boek (met de nadruk op goed). Of je dat nu wilt of niet.

Hoewel het vaak wel het geval is, kan ik die stelling in zijn algemeenheid niet onderschrijven. Je hebt ook Novels of Ideas, prikkelend door een gedachtenexperiment, en laat ik die nou graag lezen. (wat overigens niet wegneemt dat fictie altijd ook op een bepaald emotioneel niveau "echt" moet aanvoelen!) En zou het misschien zo kunnen zijn dat een groot deel van het Nederlandse publiek niet geraakt wordt door verhalen met grote, meeslepende emoties, maar wel door de suggestie van emotie in goed beschreven personages?

Je wordt per definitie geëmotioneerd door een goed literair boek (met de nadruk op goed). Of je dat nu wilt of niet.

Hoewel het vaak wel het geval is, kan ik die stelling in zijn algemeenheid niet onderschrijven. Je hebt ook Novels of Ideas, prikkelend door een gedachtenexperiment, en laat ik die nou graag lezen.

Misschien jij wel.

En zou het misschien zo kunnen zijn dat een groot deel van het Nederlandse publiek niet geraakt wordt door verhalen met grote, meeslepende emoties, maar wel door de suggestie van emotie in goed beschreven personages?

De suggestie van emoties of grote meeslepende emoties in een tekst maakt niet uit. Daar heb ik het niet over. Ik heb het over de emoties die bij de lezer worden gewekt. Dat kan middels ontblote emoties van de personages zijn of middels onderdrukte woede of verliefdheid van personages. Daar gaat het niet om.

Nou, dan hoeft er toch ook niets te veranderen? Goede literaire boeken zijn er genoeg, en blijkbaar is wat jij daarbij voelt iets emotioneels. De functie van literatuur is niet om te emotioneren. Je kunt geëmotioneerd raken van literatuur, maar dat hoeft niet en dat hoeft niet voor iedereen hetzelfde te zijn. Omdat emoties meestal met herinneringen verbonden zijn en goddank hebben we niet allemaal dezelfde herinneringen.

Er zit een contradictie in je tekst die ik niet snap: ''nou, dan hoeft er toch ook niets te veranderen'' en ''de functie van literatuur is niet om te emotioneren''.

Er is hier een misverstand. Er is in de (Nederlandse) literatuur geen probleem met slechte schrijvers – zoals ik hier weer lees – maar een probleem met slechte lezers. Je oordeel over een boek zegt weinig over het boek en helemaal niets over de schrijver maar alles over hoe jij als lezer het boek ervaren hebt. Goeie boekrecensies gaan daar ook over. Dat er neerbuigend gedaan wordt over Nederlandse literatuur zegt daarom heel veel over de zuurgraad van de Nederlandse lezer. Een tweede misverstand is dat emoties gelijkgesteld worden aan tranen. Er zijn zoveel andere manieren waarop een lezer geraakt kan worden dan meehuilen met de personages. Meehuilen is – zoals Rosenboom ooit eens schreef- een biologische reactie. Een derde misverstand in deze discussie is het genre. Er zijn meer genres dan literaire fictie. Het triggeren van hogere en of lagere emoties verschilt per genre. Een goeie stationsroman laat me meehuilen, een goeie thriller triggert mijn nieuwsgierigheid naar whodunnit, een journalistiek boek verheldert feiten en lost raadsels op, een goed wetenschappelijk werk laat me nadenken, etc. etc. Het is daarom onmogelijk te spreken over HET goeie boek, of DE goeie schrijver. Nog vreemder is het om zeggen dat alleen boeken die emotioneren goeie boeken zijn. Een schrijver/boek wil de lezer raken, zodat ie doorleest en na afloop het idee heeft zijn tijd nuttig/aangenaam besteed te hebben. Een schrijver wil ook dat zijn boek verkocht wordt. En als het even meezit denkt de lezer later nog eens terug aan het boek. Dit kan op veel manieren bereikt worden.

Jullie hebben er allebei niets van begrepen. Ik kan er niets anders van maken. Of het komt doordat ik niet kan uitleggen, of jullie hebben weer niet goed gelezen. Bordewijk, je hebt er geen pepernoot van gesnapt. Sorry dat ik het zeg. Je praat zonder te hebben gelezen. Ik heb het helemaal niet over journalistieke boeken of wetenschappelijke boeken. Ik heb het over FICTIE. Ceridwen. Ook jij hebt er niets van gesnapt.

Mee eens. Het stuit me tegen de borst om te gaan zitten met, bijvoorbeeld, de gedachte: 'nu ga ik emoties omtrent eenzaamheid losweken.' Wat weet ik over andermans eenzaamheid? Wat ik wel kan is me inleven in 1 karakter, in de eenzaamheid van 1 persoon. Dan zullen er mensen zijn die zeggen: 'goh, ik wist niet dat zo iemand zich eenzaam voelt', zonder daarbij zelf ontroert te raken. Anderen zien herkenning: 'zo voel ik dat ook', en die voelen zich wel ontroert. Een andere reactie kan zijn: 'Schouders eronder en rug recht man, we zijn allemaal eenzaam.' Andere roepen mogelijk: 'Wat een aansteller en wat een saai verhaal, er gebeurt helemaal niets. Een zeverende man op een steen in de haven, wat moet ik daarmee.' Uiteindelijk zijn dit allemaal emoties, maar in geheel verschillende gradaties. Maar met dat doel heb ik het niet geschreven. Ik heb niet gedacht aan de emoties van al die mensen. Ik heb het geschreven omdat ik de eenzaamheid van dat persoon op dat moment wilde laten zien. Veel minder stuit het me tegen de borst om een vrolijke chicklit te schrijven, waarin mijn hp het hard te voortduren krijgt, maar ze gelukkig toch de ware liefde vindt. Maar nog steeds denk ik niet: ' Ik ga nu allerlei emoties rondom verliefdheid losweken.' Want ik weet niet hoevaak jij gedumpt bent, hoeveel harten je hebt gebroken, wat je romantisch vindt aan een uitje op de cartbaan. Dus vertel ik mijn verhaal, en laat ik het aan de lezer over om te kiezen welk boek hij leest en te beslissen welke emotie hij daarbij voelen wil.

Het is totaal, maar dan ook totaal niet belangrijk of je weet of een lezer gedumpt is of niet, of whatever dan ook. Daar gaat het helemaal niet om. Je hoeft helemaal niets van het persoonlijke leven van de lezer te weten. Een schrijver schrijft een boek, net als een filmmaker een film maakt. En die gaat echt geen thriller maken voor die ene kijker die een keer door een seriemoordenaar is aangerand. Dat is dan ook helemaal niet belangrijk. Mijn verhaal heeft hier niets mee te maken.

Bavarois, ik weet dat je stellig bent, maar ik vind dat je iets meer respect kunt opbrengen voor mensen die gewoon een andere mening hebben dan jij. Om dan te roepen dat die mensen er niets van hebben gesnapt gaat mij echt iets te ver. Prima om scherp te discussiëren, maar laat mensen aub in hun waarde. Roepen dat anderen het niet snappen vind ik een dooddoener. Dan heb het waarschijnlijk inderdaad niet goed uitgelegd. Of mensen zijn het gewoon echt niet met je eens.

Als niemand snapt wat je bedoelt, aan wie zou dat dan liggen?

Bavarois, ik weet dat je stellig bent, maar ik vind dat je iets meer respect kunt opbrengen voor mensen die gewoon een andere mening hebben dan jij. Om dan te roepen dat die mensen er niets van hebben gesnapt gaat mij echt iets te ver. Prima om scherp te discussiëren, maar laat mensen aub in hun waarde. Roepen dat anderen het niet snappen vind ik een dooddoener. Dan heb het waarschijnlijk inderdaad niet goed uitgelegd. Of mensen zijn het gewoon echt niet met je eens.

Zoals ik al een keer eerder zei. Ik ben er helemaal niet op uit om gelijk te krijgen of mensen zover te krijgen dat ze het met me eens zijn. En al helemaal niet op internet. Als mensen niet hebben gelezen wat ik zeg, dan zeg ik daar wel wat van.

Als niemand snapt wat je bedoelt, aan wie zou dat dan liggen?

100 jaar geleden snapte ook niemand wat psychoanalyse was toen freud ermee kwam. En toen darwin zijn evolutietheorie uit de doeken deed werd ie belachelijk gemaakt. Nu wil ik mij absoluut niet vergelijken met deze twee grootheden, de vergelijking is enkel gestoeld op het feit dat wanneer je iets nieuws zegt, mensen het vaak niet willen begrijpen.

Gewoon vanuit je hart schrijven en geen rekening met de lezer houden. Het gaat erom wat jij wilt zeggen.