vertrouwen tijdens het schrijven

Nanda,

Onzeker voelen is in het schrijversvak heel erg gebruikelijk. Is je schrijven wat waard of alleen maar gebabbel. Het is ook lastig omdat je niet bij alles steeds iemand om feedback kunt vragen. Je moet iets substantieels hebben.

Lucas

Waar ik de laatste jaren voortdurend mee kamp, is ontevredenheid over de kwaliteit van mijn schrijfsels. Bijna alles wat ik schrijf is miserabel. Wat gloeide in mijn verbeelding, verbleekt op papier.

Ik schrap en schaaf, tot ik besluit dat mijn aanpassingen geen verbeteringen meer zijn, en ik toe moet geven: dit is het, beter kan ik niet. Soms bekruipt mij het gevoel dat ik het karakter van de tekst eruit geborsteld heb.

Een kleine dertig jaar geleden schreef ik verhaaltjes in destijds rudimentaire nieuwsgroepen. Aangespoord door reacties en enkele publicatie verzoeken dacht ik dat ik wel aardig kon schrijven. Dat blijkt een illusie. Wat ik nog terug kan vinden is van een huiveringwekkend slecht niveau.

De hoop dat mijn schrijfstijl nog ooit tot wasdom zal komen, is vervlogen. Uit gewoonte blijf ik zoeken naar verbetering. Goed zal het nooit worden. Ondanks mijn gebrekkige stijl blijf ik schrijven, en probeer mijn oprispingen bij te schaven tot leesbare teksten.

Tips die niet al ontelbare malen zijn gegeven, heb ik niet.

Aan te bevelen vind ik het vestigen van een schrijf routine. Schrijf steevast op structureel terugkerende momenten. Schrijf, ongeacht een gebrek aan inspiratie. Schrijf, en laat je niet weerhouden door twijfels, afwezigheid van zelfvertrouwen, ronkende katers of ander falend welzijn, huilende baby’s, jengelende peuters, zeurende tieners, gefrustreerde echtgenotes, zwoele minnaars of minnaressen, hulpbehoevende vrienden, blaffende honden, of lekkende plafonds. Schrijf!

Wat mij altijd helpt, is het (her)lezen van het boek The Artist Way van Julia Cameron. Zij schrijft o.a. over die onzekerheid en noemt het negatieve stemmetje in je hoofd de 'innerlijke criticus'. Het is de kunst om die te omzeilen. Ik heb het vele jaren geleden gelezen en heb er zoveel aan gehad, en nu nog. Bovendien is mijn jeugdroman er zo uitgefloept door haar methode. Ik zou zeggen: luister in het begin juist niet naar anderen. Bescherm jezelf en je werk, en leer jezelf kennen via het schrijven. Dan groei je op persoonlijk vlak en word je sterker. Als je iets af hebt, kun je altijd nog open staan voor tips en kritiek, en bijschaven. Nb. de onzekerheid blijft wel hoor, denk ik. Ik hoor gevestigde schrijvers er ook over. Het is ook niet verkeerd, het is maar hoe je ermee omgaat.  

Uruguru: Geef eens een voorbeeld van jouw tekst. Zo slecht kan het toch niet zijn? Geloof in jezelf.

Nandafleur: Voel je geen opwinding bij het schrijven? Ik anders wel.  Ik had de hoofdlijn van het verhaal in gedachten, alsook een aantal personages. Al de rest komt er vanzelf wel bij. Eén personage heb ik erbij gecreëerd en blijkt daarna een heel belangrijke functie te hebben in mijn verhaal. Zonder is er geen verhaal.  En dat was niet eens voorzien!

Ik twijfel zelf niet eens meer omdat ik enthousiast ben over mijn verhaal en het zo graag wil uitschrijven. Ondertussen is het zelfs klaar, het herschrijven en corrigeren inbegrepen. Als je twijfelt, dan ligt de oorzaak ergens anders volgens mij.

Waar denk je dan aan wanneer je twijfelt? Zijn er misschien andere factoren in je leven waardoor je twijfelt?

Ben je wel voorbereid? Een minimum aan voorbereiding moet je toch wel hebben. Ga es lekker zitten in de zachte zetel met een tasje erbij, en doe niets anders dan na te denken over je verhaal! Ga na wat je eigenlijk wilt vertellen in je verhaal, waar gaat jouw verhaal eigenlijk over? Kan je dit aan jezelf vertellen of weet je het niet eens zo goed? Dan heb je eerst wat voorbereidingswerk te doen.

Pen de hoofdlijn beknopt van je verhaal neer in schematische vorm, geen uitgeschreven tekst. Een overzicht. Weet naar waar je naartoe wilt gaan in je verhaal - ken ongeveer het einde, ken de personages die je reeds hebt. Omschrijf deze voor jezelf, schrijf het neer. Wanneer je meerdere details hebt, dan heb je een betere houvast. Je kan er terug naar kijken wanneer je het nodig hebt, zoals een belangrijke omschrijving van een personage (litteken, aziatisch, uitzonderlijk groot enz). Denk niet teveel na, schrijf gewoon. Schrijf en schrijf tot je graag wilt blijven schrijven!  Zet muziek op in de sfeer van het stuk dat je schrijft. Dat leidt niet enkel af van je twijfel, maar het werkt inspirerend. Ik verkies instrumentaal dan, op Youtube is er genoeg te vinden.   Voor een bepaalde stuk heb ik zelf spannende muziek opgezet uit de eerste film van Jurassic Park!  Was zelf aangenaam verbaasd over het resultaat!

Ik was eigenlijk teleurgesteld toen ik het laatste stuk van mijn verhaal schreef. Zo graag dat ik wilde verder schrijven omdat ik niet meer twijfelde. Ik was begonnen zonder teveel details te kennen, dat was mijn fout. Daarom pen je beter details neer als een overzicht. Helpt echt hoor.

PS: Stephen King had zijn eerste best-selling verhaal "Carrie" zelfs weggegooid in de papiermand naast zijn bureau. Het was zijn vrouw die het vond en het had gelezen. Dan had ze hem wat bemerkingen gegeven betreft het verhaal en had hem nieuwe moed ingepraat. En zie, na het herschrijven kennen we het verhaal: het werd een best-seller en had meteen naam gemaakt.  Twijfel heeft iedereen, ga er positief mee om.

De gestelde forumvragen zijn relevant, maar onspecifiek. Dat leidt tot verschillende reacties ... verschillende soorten reacties zelfs. Al die reacties hangen af van de onderliggende vraag: /wat wil je met je verhaal eigenlijk bereiken?/
Als het antwoord daarop is: /niets/, dan is vertrouwen op succes in het realiseren van dat doel groter dan als het antwoord daarop is /geld verdienen/ of /de wereld verbeteren./

Daarom beantwoord ik eerst die onderliggende vraag.
Ik schrijf pas als ik een boodschap voor iemand denk te hebben. Vertrouwen in die boodschap zelf heb ik meestal wel: meestal is het een idee dat jaren lang aan het rijpen is, waarvan ik in gesprekken met anderen heb geleerd dat het aan twee voorwaarden voldoet:
1. Het idee is geen open deur die ingetrapt moet worden,
2. Het kan geen kwaad als de doelgroep er ook over aan het nadenken gezet wordt.
Vertrouwen in de eerste voorwaarde heb ik meestal wel, gezien de weerstand die ik oproep.
Vertrouwen in de tweee voorwaarde ook, als ik me maar realiseer dat die doelgroep heel klein is. Want meestal gaat het me om iedeeen die de meeste mensen vanzelfsprekend vinden, niet belangwekkend genoeg om echt over na te denken. 
Vertrouwen dat het lukt heb ik zelden. Ik heb wel wat gepubliceerd, een paar duizend mensen laten betalen voor mijn geschrijf, waarvan vijf waarvan ik weet dat ik hen aan het denken heb gezet. Een laag rendement. Maar wat geeft dat ik weinig vertrouwen in succes heb? Oefenen in het uitdragen van ideeen helpt mij zelf die ideeen aan te scherpen. En als ik dood ga kan mijn familie bij de oud-papier opkoper nog een kwartje verdienen met een la vol onuitgegeven broddellapjes. 

"Waar loop je het meest tegenaan? Wat vind je het lastigste?" ->
Twee maal dezelfde vraag? Het lastigste vind ik het kiezen van de vorm. Soms probeer ik een artikel in een vaktijdschrift, soms een kort verhaal, soms een opstel-achtige column, soms een lang romanachtig iets, soms een gesprek bij het kampvuur, soms een oneliner, soms een getekende cartoon ... ik heb zelfs schoolboeken geschreven. Vaak merk ik na een paar jaar proberen dat ik verkeerd gekozen heb. Dan probeer ik een andere vorm.
Het op-een-na-lastigste bij verhalen vind ik het einde. Een verrassende ontknoping heb ik nooit - en daar ben ik zelfs trots op. Want als een idee goed is uitgewerkt, dan volgt alles logisch en gaat het stilletjes uit, als een *.jpg beeld dat steeds scherper wordt op een trage computer, als een uitkomst na een iteratieberekening - niet als de grande finale bij een Wagneriaanse opera, maar als een fuga van Bach: alles permutaties zijn netjes afgewerkt, es ist erreicht, QED. Maar de moderne verhaalvorm vereist ne eenmaal een climax aan het einde. 

"Wat is je meest gewenste situatie?" ->
Dat e-boeken eindelijk een volwaardig medium worden, dat er zoekmachines voor evolueren die een miniscule doelgroep naar mijn zeepkist leiden.    

"Wat heb je gedaan, of doe je om beter hier mee om te gaan?" -> 
Aan een situatie kan ik niets doen. "Hier" interpreteer ik daarom als het kiezen van de vorm. Wat doe ik hieraan? Meestal meerdere vormen uitproberen. Van enkele verhalen heb ik zeven, zelfs acht versies: kort, lang, verschillende POVs, verschillende verhaallijnen, verschillende onderwerpen zelfs - everything goes, als het idee maar overkomt.

En ik doe mee aan Schrijven OnLine om te leren van fouten en ideeen op te doen.