Club Schrijven Magazine: Personages

Ik denk dat als ik over een 80jarige kapitein uit Armenie zou schrijven, ik tijdens het schrijven die 80jarige kapitein uit Armenie zou zijn. Of ik het wil of niet, tijdens het schrijven word ik vanzelf mijn hoofdpersonage. En dat is voor mij persoonlijk de enige manier om mijn personage tot leven te brengen, van vlees en bloed te maken.
Onlangs vroeg iemand mij of ik tijdens het schrijven niet "te veel Kim" en "te weinig schrijfster" ben geweest. Dat vond ik een goede vraag. Misschien moet ik daar nog een balans in zien aan te brengen, er niet voor 100% in opgaan maar misschien voor 90%. Onthouden dat ik ook zelf nog iemand ben en zo..

*edit: Mijn hoofdpersoon heet Kim..

Een personage maakt in mijn ogen door zijn karakter een plot. Natuurlijk verzin ik eerst over welk thema ik wil schrijven, en wat voor soort karakters de pilaren gaan zijn die het verhaal moeten gaan dragen. Maar uiteindelijk wil ik het verhaal alleen zo schrijven zoals de personages dat toestaan.

Net zoals Ceridwen en Marlies kom ik door karakterstudies (korte verhalen? nou ja... 300 blz.) te maken erachter tot welke grenzen de personages gaan en hoe ze precies in elkaar zitten.
Mijn personage staat bijv. voor een belangrijke keuze: kiest hij voor A of B, of durft hij niet te kiezen? Door de consequentie van A en B helemaal uit te werken - waardoor alle personages iedere keer een andere plaats in het verhaal krijgen en ook de plot anders wordt - ben ik erachter gekomen dat hij te laf is om keuze A of B aan te kunnen. Dat terwijl ik dacht dat zijn karakter in de basis juist heel sterk was.
Ik zit nu dus met een totaal ander personage dan ik had "gepland", en het thema dat ik voor ogen had zal heel anders uitgewerkt moeten worden dan het eerste idee was. Zou hij eerst zegevieren, gaat hij er nu misschien wel aan onderdoor.

Wat dat betreft zijn de personages echt belangrijker dan de plot. Ik ga niet de karakters dumpen omdat ze niet geschikt blijken voor wat ik van plan was. Zo ga je niet met ze om.
Nee, de plot moet zich maar aanpassen.

Nou, mijn personages moeten na een ernstig gesprek met mij echt wel eens karaktertrekjes laten vallen. Zo is het in het echt met mensen om me heen, zo gaat het ook met mijn personages.

Ik bepaal nog altijd waar we met zijn allen heengaan.

Zjors, ik wist niet dat jij zo streng was! :wink:

Het is voor mij een goede manier van werken, en ik werk zo sinds ik dat ontdekt heb. Als ik het personage ken dient zich vroeger of later een geschikt lang verhaal aan, wat bij het karakter past. Waarschijnlijk ben ik daarom niet geneigd het plot te veranderen voor de personages. Zoals Zjors aangaf; dan moeten ze zich maar een beetje ontwikkelen.

Waarmee ik beslist niet wil zeggen dat je de personages persé in het verhaal moet persen! Wat dat betreft heeft Marlies groot gelijk, het karakter zelf kan je niet wezenlijk veranderen.

Het is wel een interessant vraagstuk. Is het plot dienstbaar aan de personages, of andersom.

Ik denk dat plot en karakters onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Geen van beide staat in dienst van de ander. Als een van de karakters anders zou zijn geweest, stond het plot niet meer overeind, had het plot anders in elkaar gestoken, dan was minstens één van de karakters in dat verhaal niet op zijn plaats geweest.
Het is volgens mij een wisselwerking tussen plot en personages.

Ik ga een plot niet aanpassen voor een personage, voor mij zijn het meer marionetten van het plot, ook al klinkt dat misschien wat stom.
In mijn verhaal, en het nieuwe verhaal wat ik tevens schrijven wil, staan een of meerdere "thema's" centraal, waar ik het plot omheen laat draaien, en de personages elk op hun eigen manier daarmee om laat gaan. Het plot staat niet vast in die zin, dat ik er niets en dan ook niets meer aan wil wijzigen. De personages mogen er wat mij betreft wel wat invloed op hebben. Maar het is zeker niet zo dat mijn personages het allerbelangrijkste zijn. Er is een bepaald onderwerp waarover ik iets wil vertellen, iets duidelijk wil maken. De personages worden dan in het verhaal gezet om daar op te reageren.
Het klinkt misschien allemaal stom en onpersoonlijk, alsof het mij allemaal niet schelen kan, maar zo is het niet. Dit is gewoon mijn manier van schrijven. Ik doe er natuurlijk ook mijn best voor om ze zo levend mogelijk te laten zijn.
Als een personage desondanks niet meer bij het plot zou passen (wat me nog niet gebeurd is), zou iK:
-het plot wijzigen, zolang het plot maar binnen de "lijnen" blijft van wat ik wil vertellen
-anders het personage wijzigen.
Bij mij staat er dus duidelijk iets centraal wat ik wil vertellen en zowel plot als personage mogen van mij aangepast worden, maar het uitgangspunt moet hetzelfde blijven. Maar goed, het ligt er ook allemaal een beetje aan wat voor soort boek je schrijft, denk ik.
Hopelijk is het een beetje duidelijk wat ik bedoel, zonder dat het overkomt alsof ik niet geïnteresseerd ben of heel conservatief denk.

Ik probeer wel een soort van dossier bij te houden en heb zaken zoals naam, leeftijd, uiterlijk etc wel op papier staan maar verder zie ik (een aantal van) mijn personages een beetje zoals kennissen en vrienden. Bepaalde zaken "weet" je gewoon als dat nodig is. En, net als met mijn vrienden, ben ik ook niet de hele tijd met mijn personages bezig. Wat het uiterlijk betreft zoek ik vaak in tijdschriften en op internet naar foto's van mensen die (als is het maar een beetje) iets weg hebben van wat ik bedoel. Omdat ik heel visueel ben ingesteld heb ik wel van de meeste hoofdpersonen een soort fotoalbum/fotocollage. Ook kun je me vaak op rommelmarkten vinden waar ik dan, met een bepaald persoon in mijn achterhoofd, tussen de spullen rommel (heb ik een hoop van geleerd).

Bij het schrijven van een verhaal, vertrek ik vanuit een persoon die ik ken en dan verlaat ik de 'waarheid' en maak ik een autobiografie van die persoon zodat deze persoon een ' fictief ikje' wordt. Dus alle personages in mijn verhalen zijn ontsproten aan een op waarheid gebaseerde peroon. :twisted: Ik ga soms zover dat ik gedichten, liedjes en kleuren als voorkeur 'verzin'.

Afbeeldingen van mijn personages stimuleren mij ook bij het schrijven: ze in alle situaties voor me kunnen zien. Daarom heb ik ook liever iemand van tv of film , zodat ik weet hoe hetzelfde gezicht er met andere emoties uit ziet. Ik heb dan ook altijd een lege videoband in de recorder op stand-by staan, zodat ik een potentiële-afbeelding-van-mijn-personage meteen op kan nemen als hij of zij voorbij komt. Bij een kaart o.i.d. zit ik me toch altijd af te vragen, hoe die persoon eruit zou zien met een lachend gezicht of gesloten ogen...

Het is wel een enorme zoektocht, naar de juiste afbeelding. Resulteert inderdaad in een hele collage: deze heeft de juiste kleur ogen, deze heeft de juiste uitstraling, deze de juiste lach... Oneindig leuk om samen te stellen. Soms ga ik ze ook zelf tekenen, zolang ik nog geen afbeelding gevonden heb.

Ik maak ook altijd een plattegrond van het huis en de tuin van de personages. Zodat ik weet welke meubels er achter de personages staan en hoe de lichtinval is, als ze bijvoorbeeld aan de keukentafel een gesprek hebben.

Het komt denk ik ook doordat ik zo met al die uiteenlopende details bezig ben, dat het nauwelijks voorkomt dat de personages niet in mijn gedachten zijn.

Dit heb ik ook. Het gebeurt maar zelden (alleen met personages die echt een heel kleine rol hebben) dat ze niet gebaseerd zijn op een echt iemand.

Wie baseert er wel eens een personage op zichzelf?

Ik.

Ik ook.

Even mijn hierbovenstaand antwoord verder verduidelijken.

Mijn allereerste roman was een mix van autobio en fictie. De "ik-persoon" was dus voor een groot gedeelte mijn "unplugged" versie als mens.

Ik heb ooit een theatertekst geschreven waarin een gedeelte van de 17 personages op mijzelf gebaseerd waren. Voorbeelden zijn een oude man (waarin ik mijn toekomst voorspel), een jonge knul (als ik een andere opvoeding gehad had) etc. Ik vind het erg fascinerend om mijzelf in andere situaties te plaatsen en te bekijken hoe ik daar mee omga.

Dat is volgens mij ook een van de kernpunten van schrijven. Je personage moet geconfronteerd worden met obstakels (en het liefst met zichzelf als obstakel). Want het gevecht met jezelf is het zwaarste gevecht dat je ooit in het leven kunt leveren.

*steekt ook vinger in de lucht*....ikke ook!

Fictie en autobiografisch, alleen waar de scheidslijn hiervan ligt, weet ik alleen :wink:

Ik denk dat ik om een andere reden 'ik ook' moet roepen.

In mijn coachingswerk maak ik gebruik van een techniek genaamd 'Voice Dialogue'. Dit is het beste uit te leggen aan de hand van een voorbeeld. Iemand zegt: 'En als ik dan vrij neem, dan voel ik me zo schuldig dat ik niet aan het werk ben.' Dan stelt de 'Voice Dialogue' techniek dat je in je hoofd twee 'personen' hebt die met elkaar in botsing komen: je 'werkende ik' en je 'ontspanning zoekende ik'. Als je die afzonderlijk adresseert en ondervraagt, komen er zeer nuttige inzichten uit.

Ik ervaar mijn verhalen als films in mijn hoofd. Om de verschillende personen in het verhaal beter te leren kennen, ga ik met elk van hen in dialoog, op dezelfde wijze als bij Voice Dialogue. Soms laat ik ze met elkaar in dialoog gaan. Dat levert mij ook uiterst nuttige inzichten in hun karakters op. En soms ook een goed verhaal op zichzelf.

Tot nu toe ben ik nog niet tegen beperkingen opgelopen. Tegen de tijd dat er een verhaal over een seriemoordenaar vlot uit mijn vingers komt, zal ik me waarschijnlijk wel zorgen gaan maken.

Leo

Tjee, Leo, daar moest ik wel zes keer over na denken! In eerste instantie dacht ik aan het uitwerken van je interne dialoog, met steeds de nadruk op één kant van de persoonlijkheid. Maar gezien je laatste opmerking vermoed ik dat je karakters ook onderdeel zijn van (een van) je eigen 'ikken', en dat je daaruit de inspiratie haalt voor hun verdere ontwikkeling. Heb ik het nu goed begrepen?

Ik denk dat het heel moeilijk is om een personage in je boek te beschrijven dat geen enkel aanknopingspunt met jouzelf heeft.
Bovendien is een mens een complex persoon. Die seriemoordenaar kan wel gek zijn op spaghetti bolognese, net als jijzelf.
Betekent dat dat jij in het diepst van je wezen trekjes van een seriemoordenaar herbergt? Ik denk het niet hoor.

Ik heb overigens nog een andere truc toegepast om mijn karakters meer diepgang te geven. Ik weet alleen niet of ik dit vaker ga doen want er ging een hoop werk (en een hoop plezier, dat dan weer wel) in zitten: ik heb zo'n beetje de eerste 100 pagina's vanuit het perspectief van zowel de protagonist als vanuit de antagonist geschreven. Twee keer hetzelfde verhaal, simultaan, maar vanuit een ander perspectief.
Zo werden de reacties van de antagonist (protagonist is in ik-vorm neergezet) veel levensechter. Omdat ik ineens begreep hoe hij dacht, doorat ik me ook in zijn gedachtenwereld had verdiept.
Het was best verrassend. Ik kwam achter dingen die ik, de schrijver, de schepper, helemaal niet van hem wist.
Ik blijf het dan ook wonderlijk vinden dat je door die door jouzelf gecreëerde wezens verrast kunt worden (en vraag me stiekem af of God daar zo nu en dan misschien ook wel eens last van heeft :? ).

Ik geloof dat wat ik gedaan heb, in wezen een beetje hetzelfde is als de voice dialogue die Leo omschrijft.

Na die 100 pagina's wist ik intussen wel hoe mijn antagonist in elkaar stak en ben ik gestopt met het bijhouden van de "dubbele boekhouding" :wink: .

De hoofdpersoon in het boek wat ik nu schrijf is ook wel op mijzelf gebaseerd, maar ze is een stuk jonger dan ik nu ben. Ze is vooral gebaseerd op hoe ik toen was. Op die manier staat het toch wat verder van me af.
Ik heb ook wel foto's van hoe ze er uit ziet (geen foto's van mezelf). Ik kwam een keer een foto van een meisje tegen en dacht: dit is haar.
Die foto's bekijk ik weleens, en verder ben ik in gedachten ook vaak met het boek bezig.

Ik ben ook van plan een paar hoofdstukken vanuit het perspectief van een ander belangrijk personage te schrijven. Op deze manier krijg je ook wat inzicht in hem, omdat hij verder eigenlijk alleen beschreven wordt vanuit de ogen van de hoofdpersoon (en dat is natuurlijk niet objectief). Misschien ga ik deze hoofdstukken ook wel in het verhaal gebruiken, maar dat zie ik later nog wel.
Deze persoon is gebaseerd op een aantal mensen die ik gekend heb, waarvan ik wat dingen heb gecombineerd.

Verder hou ik ook wel een bestand bij met personen en eigenschappen, maar ik maak dat niet van tevoren. Tijdens het verhaal vul ik dat aan als het nodig is.

Soms vind ik het best stom van mezelf dat ik veel dingen op mensen die ik ken baseer en niet alles verzin, maar goed, misschien komt dat ooit nog wel. Maar of je het wel of niet op eigen ervaringen baseert, het schrijven blijft natuurlijk nog steeds een heel werk!

Yup. Het is soms zelfs meer dan inspiratie. Soms zijn ze geen onderdeel van een van mijn 'ikken', soms zijn ze het, en hoef ik alleen maar verbaasd te observeren. En daarna intikken.

Ik vond het trouwens mateloos boeiend om de film in mijn hoofd eens door andere ogen te bekijken. Maar dat is een ander topic, denk ik.

Leo

Hé wat leuk om te lezen hoe verschillend mensen dit aanpakken. Ik ben meer iemand die werkt als Gerty. Een personage ontstaat samen met het (lange) verhaal. Het personage krijgt bij mij gaandeweg meer diepgang. Nadat ik ongeveer honderd pagina's op papier heb zal er vrijwel automatisch een rustperiode in mijn schrijven ontstaan waardoor ik de tijd kan nemen alles even te controleren. Op zo'n moment lees ik terug en controleer of ik consequent ben geweest. Ik schrijf dan alle eigenschappen en geschiedenis op van het personage en maak dus alsnog een lijstje hiervan. Vaak inspireren al deze feitjes samen mij tot een veel uitgebreidere persoonsbeschrijving dan die ik tot nu toe had.

Als ik eenmaal flink aan het schrijven ben is een personage altijd bij me. Soms houd ik me namens dit karakter bezig met zijn problemen alsof het de mijne zijn (dat is natuurlijk ook zo, maar het voelt net alsof de problemen in het boek mijn leven ook echt raken). Maar ik kan ook momenten in mijn leven hebben waarvan ik denk, hé dat maakt mijn hoofdpersoon ook mee. Dat kan gaan van simpele dingen als 'hé, nooit geweten dat mijn hakken zo hard klinken op deze tegels' tot een ongeluk waar ik onverwachts getuige van ben. Het lijkt soms wel of onze levens door elkaar gaan lopen...

Zulke lijstjes inspireren mij dan weer tot het schrijven van een apart levensverhaal over dat betreffende personage. Het verhaal dat niet in het verhaal komt, zeg maar, maar met herinneringen en aanknopingspunten waar in het boek wel aan gerefereerd kan worden.

Ik spreek met ze. Het is een soort freewrite oefening. Schrijf een vraag op en antwoord als jouw personage. Vraag en antwoord moeten snel op elkaar volgen in een soort flow, ik heb gemerkt dat het dan daadwerkelijk de antwoorden van het personage zijn. Ik interview ze over de situatie in het verhaal en vraag ze waarom ze juist op die manier op een situatie reageerde. Dat geeft mij heel veel inzicht in hun beweegredenen en hun karakter en de manier waarop ze dingen doen en waarom.
Dit is ook heel behulpzaam als ik vast zit in het verhaal omdat ik eigenlijk niet weet hoe de personage moet reageren. Door dan het voorafgaande met de personage te bespreken krijg ik inzicht en feeling met hem/ haar.

Ook onder het schrijven komen ze tot leven, steeds een stukje meer en ontdek ik ook steeds meer wat ik dan weer in voorgaande stukken verwerk. Met mijn verhaal groeit ook het personage.

Ik merk ook dat ze stukjes hebben van mensen die ik ken, verwerkt tot een mix die hen tot een uniek karakter maakt.

Ze zijn dag en nacht bij mij en zomaar spreken ze soms met elkaar, eigenlijk zelden met mij, altijd met elkaar. Op die manier krijg ik ook nieuwe stukken in het verhaal of ontdek ik opeens een achtergrond. Wel oppassen dat andere mensen je niet horen anders denken ze dat je gestoord bent ;.)
Maar het helpt mij heel erg om hun stemmen te ontdekken, de manier waarop ze praten en welke woorden ze gebruiken.

Daarnaast natuurlijk de standaardvragen als hoe hij/ zij zich kleedt, hoe hij loopt, wie zijn familie is, traumatische ervaring etc etc.

Ik heb eerst een vaag idee over een personage. Zodra dat gaat leven, laat het me niet meer met rust. Langzaam verzin ik alles over het personage. Ik weet zijn/haar hele geschiedenis. Had hij/zij een fijne jeugd, broers/zussen, houdt het van dieren, waar is het doodsbang voor, en waar kan hij/zij niet tegen?

Ik schrijf eerst het leven van de hoofdpersoon! Alle gebeurtenissen, eigenschappen, favo eten enz. enz. Ik speel als het ware de psychiater van de hoofdpersoon en zij of hij komt niet onder de vragen uit! :twisted: Ik moet de hoofdpersoon door en door kennen! Ken soms mijn hoofdpersonen beter dan mezelf of mijn beste vrienden! Vanuit de hoofdpersoon ontwikkelt het verhaal voor het boek of kort verhaal vanzelf in mijn hoofd!

Groetjes

Een reactie op het inmiddels geplaatste artikel in Schrijven nummer 4.
Stephen Koch stelt dat het onderscheid tussen door de plot gedreven verhalen en psychologische romans onzin is.
Vergelijk dan eens twee bestsellers: Het Bernini Mysterie van Brown en Schaduw van de wind van Zafon.
Het eerste boek wordt geheel voortgedreven door het plot waarin de personages met een onwaarschijnlijk uithoudingsvermogen moeilijke handelingen in zeer korte tijd verrichten, het gaat de schrijver echt om het plot, de personages zijn zo plat als een dubbeltje.
In het tweede boek is er ook een spannende verhaallijn, maar daarin zijn de personages zeer overtuigend, de handelingen komen hier echt uit hen voort, ze leven voor de lezer.
Misschien is dit gewoon het verschil tussen een slecht en een goed boek?

Welkom Karmina! Tja. Het ene boek is kauwgom, het andere zo'n heerlijke salade met allerlei lekkers erin ...

Gisteren heb ik een verhaal geschreven, waarin de 2 hoofdrollen gespeeld werden door 2 vrienden van mij. Tenminste:
Het verhaal gaat over muziek. Zíj maken samen muziek, en toen ik hun voornamen als personages begon te gebruiken, en met hen in mijn achterhoofd, aan het verhaal begon te schrijven, kregen ze een aantal eigenschappen in het verhaal mee, die ze in het écht ook hebben. Zo drinkt één van hen alléén maar 'ijsthee', en roept áltijd vrolijk 'hói!' als ze ergens binnenkomt. Dit zijn zo van die dingetjes die terugkomen in het verhaal. Misschien is het wel érg makkelijk om vrienden als achtergrond voor de personages te gebruiken, maar ik vind het wel leuk. (Die reactie van die vriendin was trouwens óók heel leuk, toen ik het vertelde, en vroeg of ze er geen problemen mee had) Figurantjes in mijn verhalen zijn ook vaak mensen die ik ooit eens heb gezien en ontmoet.