Het drama dat perspectief heet

- Het wordt vertelt door de alleswetende verteller. Ik heb het gevoel van niet. - Per hoofdstuk laat ik één van mijn hoofdpersonen ook zijn/haar gedachten vertellen. Dit klinkt als personaal perspectief. Je wisselt per hoofdstuk van perspectiefpersonage, maar dat maakt geen alwetende verteller. - Bijv. ‘Kom maar op,’ schreeuwt Sarah. Zou ik veranderen in 'Kom maar op!' Sarah schreeuwt het uit. Dit is geen verbetering, ik denk dat je dat zelf ook weet. Meer woorden eraan toevoegen trekt alleen maar meer aandacht naar het 'schreeuwt'. - 'Je hebt me bedrogen.' Omar voelt een brok in zijn keel. Als je in dit hoofdstuk in een personaal perspectief vanuit Sarah schrijft, is het inderdaad een perspectieffout om iets te benoemen wat alleen Omar kan voelen. Dit alles gezegd hebbende, het lijkt me perfect duidelijk wie wat zegt in de dialoog: "Je hebt me bedrogen." "Omar, dat was niet mijn bedoeling." Haar lip begint te trillen. Ik denk dat je de oplossing voor je probleem iets breder zou kunnen zoeken. Kijk niet op één regel te kijken waar je 'zeggen' en 'schreeuwen' of 'voelen' of iedereens naam zal toevoegen of weglaten. Neem een dialoog als geheel, met alle antwoorden en wederantwoorden, met alle handelingen erbij. Bouw het zo op dat het duidelijk is wie waar aan het woord is. Dan heb je veel meer mogelijkheden. Bijvoorbeeld, in een dialoog waar één personage boos is en de anderen kalm, kun je door woordgebruik alleen al duidelijk laten worden wanneer de kwade spreekt. Of wanneer een gesprek een eenvoudige antwoord-wederantwoord-structuur heeft, is het door de afwisseling duidelijk dat Sarah en Omar om beurten spreken.

Je hebt gelijk. Het maakt de opbouw beter en het verhaal sterker. Daar ben ik het mee eens. Het probleem is dat ik hoofdstukken heb waar zes personages tegelijk in discussie gaan. Natuurlijk voeren er twee de boventoon anders zou het wel heel onnatuurlijk zijn. Een vraagje nog, als ik de gedachten kwestie los laat. Het personaal perspectief dus weglaat en dus meerdere gedachten van een verschillende personen in een dialoog of stuk tekst verwerk. Is dat dan alleswetende verteller? Dat is me nog niet duidelijk. Het is wat lastig uitleggen maar ik moet voor mezelf een keuze gaan maken of ik het als alleswetende verteller ga corrigeren of juist alles om moet bouwen naar het personaal perspectief. En persoonlijk weet ik niet wat beter is... De eerste hoofdstukken zijn mijn HPen nog gescheiden van elkaar maar worden uiteindelijk naar elkaar gedreven. En daar begint de perspectief fout. Bedankt voor je tips en tijd Diana.

Altijd graag gedaan. - Een vraagje nog, als ik de gedachten kwestie los laat. Het personaal perspectief dus weglaat en dus meerdere gedachten van een verschillende personen in een dialoog of stuk tekst verwerk. Is dat dan alleswetende verteller? Mijn kortste antwoord: nee. Hoe zal ik het zeggen... Even los van perspectief, in het algemeen: een lezer voelt mee met personages en gaat op in hun beleving. Dat is het makkelijkst te bereiken door bij één personage te blijven. (Dát is de hoofdreden waarom het af te raden is om tussen Sarahs ontsteltenis opeens Omars brok in zijn keel erbij te halen.) In personaal perspectief blijf je per definitie in het hoofd van die ene persoon, en daardoor is het een aangrijpend perspectief. Het is eenduidig en daardoor makkelijk om mee te voelen. Dat wordt erg moeilijk als je de gedachten van meerdere personages door elkaar gaat benoemen. Bij een alwetende verteller komt dan ook veel meer kijken dan gewoon het benoemen van meerdere mensen hun gedachten. Een alwetende verteller moet iets toevoegen, spanning vermeerderen, bijvoorbeeld het samenspel tussen verschillende personages in kaart brengen op een aangrijpende - niet verwarrende - manier. De alwetende verteller is, als je het mij vraagt, het allermoeilijkste perspectief om in te schrijven. Ik las The Once and Future King van T. H. White, misschien kun je dat ergens op de kop tikken - het beste voorbeeld van een alwetende verteller dat ik kan bedenken. [edit]: Het zou geweldig zijn als je het probeert, maar: doe het niet als 'makkelijke' oplossing voor het verwijderen van dialooglabels, dat is met een kanon op een mug schieten.

- Het probleem is dat ik hoofdstukken heb waar zes personages tegelijk in discussie gaan. Natuurlijk voeren er twee de boventoon anders zou het wel heel onnatuurlijk zijn. Als je het wilt zou je er een stukje van op proeflezen kunnen zetten, daar hebben mensen misschien specifieke tips voor je.

Dan denk ik dat ik verder moet gaan met het hij/zij perspectief en de lijn na de eerste hoofdstukken doorzetten. Dit is mijn eerste verhaal dat ik geschreven heb. Nu moet er nog een echt boek van worden gemaakt. Nog een specifieke vraag en dan hou ik erover op hoor: Dit hoofdstuk start met Sarah (op dat moment alleen) die op bezoek is geweest bij de burgemeester. Daarna wordt ze achtervolgt en weet ze haar belagers af te schudden. Ze rijd dan naar ''Uzuri en Omar''. Ik laat het verhaal dan overgaan naar Uzuri en Omar. Dat stuk wordt verteld door Uzuri. Op een bepaald moment voegt Sarah zich weer in het verhaal. Moet ik het verhaal dan doorvertellen als Uzuri of juist als Sarah omdat ik daarmee gestart ben? Het opbreken in hoofdstukken doe ik liever niet, aangezien het stukje van Sarah niet heel lang is. Ik ga vandaag of morgen even een stukje plaatsen bij proeflezen. Heb er al een stukje staan waar Yrret al een aantal nuttige tips heeft geplaatst. (Ook vanuit dit topic.) Deze heb ik ook al door heel het boek heen aangepast.

- dan hou ik erover op hoor Niet voor mij, hoor! - Moet ik het verhaal dan doorvertellen als Uzuri of juist als Sarah omdat ik daarmee gestart ben? Niets moet, alles kan. Een vuistregel die je zou kunnen toepassen is: leg het perspectief bij het personage dat het grootste drama doormaakt. Dan krijg je vaak de meest aangrijpende versie van een scène. - Het opbreken in hoofdstukken doe ik liever niet, aangezien het stukje van Sarah niet heel lang is. Dat klinkt verstandig. Maar het eerste en laatste wat ik erover kan zeggen is: alles kan. Een kort hoofdstuk kan aankomen als een mokerslag. Maar dan moet het gebeuren van deze scène wel monumentaal genoeg zijn om zo'n truc te rechtvaardigen. Het is een oefening, trouwens, om één scène tweemaal te schrijven uit twee verschillende gezichtspunten. Misschien kun je beide een eindje uitwerken, en kijken welk van de twee opties het beste uit de verf komt.

-Niet voor mij, hoor! Nou vooruit dan, haha! Voor mijn gevoel kan ik het niet vertellen in een ander perspectief. Ik ga het eens anders beschrijven. Ben benieuwd wat je er dan van zegt. Dit is natuurlijk heel basaal uitgelegd. Verhaal start met Sarah, babbelt met burgmeester. Wanneer ze naar buiten loopt ontstaat spanning en vecht ze met de achtervolgers. Spanning opbouw. nog meer spanning. Ze ontkomt uiteindelijk en scheurt snel de straat op richting De Loods (Hier zijn Uzuri en Omar) 'Ze scheurt over de straat en vervolgt haar weg naar De Loods.' (Afsluiting alinea, einde perspectief Sarah) (Start perspectief Uzuri) In De Loods kijken Uzuri en Omar hoe coach Pennings en coach Romanov staan te discussiëren, Uzuri moet in dit stuk informatie ontfutselen van coach Pennings. Ik wil de spanning in Sarah's stuk niet weghalen door haar dit te laten vertellen. Daarnaast is het ook niet wenselijk om Uzuri de hele informatie vraag, kort te laten vertellen aan Sarah, wanneer ze aankomt bij de Loods. Echt heel erg bedankt. Voelt zo fijn om mijn vragen te kunnen stellen en daar lering uit te halen. :-)

Dus 1. actiescène met Sarah, die je achterlaat in het midden van een woeste vlucht. - Klinkt spannend: zal ze wegkomen, waar gaat ze naartoe? 2. Rustige scène met twee nieuwe personages die een gewoon gesprek hebben, en dan 3. Sarah die met een rotvaart hun Loods in stormt... Daar kun je zeker iets cools van maken. Instinctief zou ik denk ik, wanneer Sarah haar intrede in Uzuri's Loods heeft gemaakt, een witregel typen en doorgaan in Sarahs perspectief. Waarom? Hm... ik denk omdat zij de actie droeg. Wanneer de actie op de nieuwe locatie (de Loods) weer verdergaat, zou ik dat vanuit Sarah willen lezen. Ook krijg ik het gevoel dat Sarah meer hoofdpersonage is dan Uzuri - of zit ik er dan naast? Maar 't is moeilijk om je op deze manier te raden hoor. Misschien slaat mijn advies helemaal nergens op in de context van jouw verhaal. Dit is toch een knoop die je uiteindelijk voor jezelf zult moeten doorhakken.

RoyK,

Het drama dat perspectief heet

Of: de verlichting die perspectief brengt ;) Zorg dat je weet wat perspectief inhoudt, kennis van de theorie helpt je creativiteit vooruit.

Ook krijg ik het gevoel dat Sarah meer hoofdpersonage is dan Uzuri - of zit ik er dan naast?

Nee dit is eigenlijk de enigste keer dat Sarah aan het woord zal zijn. Ze is van het hoofdpersonage Uzuri (haar tweelingzus) een tijdje gescheiden weest voor hun opleiding. Sarah was toen op het gemeentehuis en dus direct werkzaam bij de burgemeester. Vandaar dat zij daar heen moet voor het verhaal. Maar wat je hier schetst lijkt me wel de beste oplossing. Het enige wat ik nog kan doen is een perspectief vanuit Uzuri werken. En dan haar gewoon mee laten gaan, naar het gemeentehuis. En dat ze daarna zelf de informatie ontfutselt in De Loods. Ik ga er nog even over peinzen. Wie had gedacht dat schrijven zoveel met zich mee zou brengen. Tof om te leren allemaal!

Of: de verlichting die perspectief brengt ;) Zorg dat je weet wat perspectief inhoudt, kennis van de theorie helpt je creativiteit vooruit.

Nou, dat is het probleem. Ik dacht dat ik wist wat perspectieven waren. :eek: Ik merk dat ik de kluts nu helemaal kwijt ben. Gisteren dacht ik het nog te snappen met de tips van Diana. Stel dat ik de bewegingen van Quint los zou laten. Dus hem niet laat kijken naar een of de ander. Wat maakt het dan dat dit geen alleswetende verteller is?

Ik merk dat ik de kluts nu helemaal kwijt ben.

Lees een boek/roman - alsof je een proeflezer bent - hoe een schrijver dat doet. Ik koop mijn boeken voor dit soort problemen bij de kringloopwinkels. Met een markeerstift aangeven hoe ze het doen. Wees zelf de cameraman - richt je camera op wat je leest - en controleer of het klopt. Dit is een simpele/goedkope kopieeroefening - en oefening maakt kunst.

Lees een boek/roman hoe een schrijver dat doet.

Beste advies.

Dat ga ik doen. Dank jullie voor alle antwoorden. Ik denk ondertussen dat ik wel begin te snappen wat ik fout doe. Ik gebruik een meervoudig hij/zij perspectief. Dat voornamelijk wordt toegepast in verschillende hoofdstukken. Alleen spring ik van de hak op de tak en vertel ik emoties van andere door elkaar heen. Dat maakt het dus geen alleswetende verteller maar een verwarrende verteller.

Royk, een alwetende verteller (ook wel: auctoriaal) is een verteller die in het verhaal aanwezig is en de lezer langs de gebeurtenissen en gedachten van de personages leidt, zonder dat hij zelf deelneemt aan het verhaal. Het is de klassieke vertelvorm. In moderne verhalen/romans komt deze vertelvorm weinig voor. Veel gebruikt is de personale vorm (hij/zij). In die vorm kun je als schrijver kiezen vanuit 1 personage te schrijven of wisselend vanuit meer dan 1. In het algemeen wordt aangeraden het binnen 1 scene bij 1 personage te houden. Dat betekent dat gedachten en gevoelens steeds beperkt blijven tot 1 persoon. Dat heet selectief alwetend perspectief (limited omniscience). In geval van meerdere personages is er sprake van neutraal alwetend perspectief. Wees naar mijn smaak spaarzaam met dat laatste. Maak in elk geval een keus voorafgaand aan je schrijven!

Ik kreeg de feedback om minder ''zegt hij, vindt zij, doet hij.'' te gebruiken. Dit heb ik willen compenseren. Bijv. ‘Kom maar op,’ schreeuwt Sarah. Zou ik veranderen in 'Kom maar op!' Sarah schreeuwt het uit. Ik heb hier de naam van Sarah nodig omdat het anders niet duidelijk is, wie deze zin spreekt.

'Kom maar op!' schreeuwde Sarah is veel beter dan 'Kom maar op!' Sarah schreeuwt het uit. Vooral omdat het twee verschillende dingen zegt. Bij de eerste schreeuwt Sarah 'Kom maar op!' (waarbij schreeuwen eigenlijk al duidelijk is door het uitroepteken). Bij de tweede roept Sarah 'Kom maar op!' waarna ze nog eens schreeuwt, in deze context zonder woorden. Ik weet niet exact waarom je deze feedback hebt gekregen, maar 'zegt hij' en 'zegt zij' zijn doorgaans onzichtbaar. Hooguit gebruik je ze te veel terwijl uit de context duidelijk is wie wat zegt. Voorbeeld: 'Als je niet uitkijkt dan krijg je klappen,' zei hij. 'Uitkijken waarvoor?' zei zij. 'Met je grote mond,' zei hij. 'Ik zeg wat ik wil,' zei zij. 'Je gaat te ver!' riep hij. 'Kom maar op!' riep zij. Dat is te veel. Terwijl je ook dit kan doen: 'Als je niet uitkijkt dan krijg je klappen,' zei hij. 'Uitkijken waarvoor?' zei zij. 'Met je grote mond.' 'Ik zeg wat ik wil.' 'Je gaat te ver!' Hij balde zijn vuisten. 'Kom maar op!' riep zij. Je kunt het vaker weglaten naar gelang je dialoog ook duidelijker is over wie er aan het woord is. Daar is dit voorbeeld echter te generiek voor. Maar hoe dan ook hoef je niet zo heel veel zinnen toe te voegen bij een goed lopende dialoog.

Nu ben ik er zojuist achter gekomen dat ik de perspectief regel heb losgelaten. Doordat ik graag die ''zegt hij'' weg wilde hebben, ben ik het volgende gaan doen (Het is het hoofdstuk met de gedachtes van Sarah) 'Je hebt me bedrogen.' Omar voelt een brok in zijn keel. 'Omar, dat was nooit mijn bedoeling.' Sarah merkt dat haar lip begint te trillen. Is dit nog een voorbeeld van een alleswetende verteller of is dit een perspectief wisseling die eigenlijk niet kan?

Dit is inderdaad een perspectiefwisseling. Als het hoofdstuk geschreven is vanuit Sarah, weet ze niet wat Omar voelt. Sarah kan wel Omar zien en horen. Je kunt dus Sarah's waarneming beschrijven. Vermijd overigens 'Sarah ziet dat' en zo. Dat is helemaal niet nodig. Als je perspectief duidelijk is hoef je dat niet te benoemen. Dus: 'Je hebt me bedrogen,' zegt Omar. Zijn stem klinkt zacht en beverig. 'Omar, dat was nooit mijn bedoeling.' Sarah's lip trilt. (kleine tip: vermijd dingen die 'beginnen'. Haar lip trilt of trilt niet. Dat 'begint' is alleen maar ruis.)

Top, dat is duidelijk. Al met al ga ik het dus schrijven in hij/zij. Goede les voor het volgende verhaal. Echter ga ik nu heel het boek herschrijven in de hij/zij vorm. Dank jullie allen!

RoyK, is het een idee om - als oefening - een hoofdstuk te schrijven zonder: hij (*) dacht, hij voelde, hij hoorde, hij zag, hij proefde, hij rook, hij vond, hij geloofde, hij meende, hij overwoog etc. etc.? Zodat je je richten moet op wat er gebeurt, hoe iets eruit ziet (een ruimte, een voorwerp, een personage), hoe een situatie is, e.d. Daarmee omzeil je de perspectiefkwestie en vertel je in eerste instantie sec het verhaal. Vervolgens kun je zien welk perspectief jouw verhaal nodig heeft. Misschien ga je dat al schrijvend vanzelf aanvoelen. Je schrijft bij dialogen dan natuurlijk wel: zei hij, vroeg hij, antwoordde hij - anders wordt het onoverzichtelijk. Maar beperk je tot die concrete 'dialooglabels', zoals men dat noemt. (*) c.q. zij

RoyK, even een tip. Pak het boek ' Het geheim van de schrijver ' van Renate Dorrestein er eens bij. In dit boek gaat ze - uitgebreid - in op perspectief: Fouten, keuzes, voor-en nadelen van een gekozen perspectief, wisselingen, dubbel/meervoudig perspectief, inconsistenties. Erg leerzaam !

RoyK, is het een idee om - als oefening - een hoofdstuk te schrijven zonder: hij (*) dacht, hij voelde, hij hoorde, hij zag, hij proefde, hij rook, hij vond, hij geloofde, hij meende, hij overwoog etc. etc.? Zodat je je richten moet op wat er gebeurt, hoe iets eruit ziet (een ruimte, een voorwerp, een personage), hoe een situatie is, e.d. Daarmee omzeil je de perspectiefkwestie en vertel je in eerste instantie sec het verhaal. Vervolgens kun je zien welk perspectief jouw verhaal nodig heeft. Misschien ga je dat al schrijvend vanzelf aanvoelen. Je schrijft bij dialogen dan natuurlijk wel: zei hij, vroeg hij, antwoordde hij - anders wordt het onoverzichtelijk. Maar beperk je tot die concrete 'dialooglabels', zoals men dat noemt. (*) c.q. zij

Therese, Dat zijn inderdaad goede oefeningen. Het is niet alleen het perspectief maar ook een stukje invullen voor de lezer wat beter kan. Bedankt voor je tip!

RoyK, even een tip. Pak het boek ' Het geheim van de schrijver ' van Renate Dorrestein er eens bij. In dit boek gaat ze - uitgebreid - in op perspectief: Fouten, keuzes, voor-en nadelen van een gekozen perspectief, wisselingen, dubbel/meervoudig perspectief, inconsistenties. Erg leerzaam !

InSpe, Ik ga het eens opzoeken. Dankjewel!

Ik denk ondertussen dat ik wel begin te snappen wat ik fout doe. Ik gebruik een meervoudig hij/zij perspectief. Dat voornamelijk wordt toegepast in verschillende hoofdstukken. Alleen spring ik van de hak op de tak en vertel ik emoties van andere door elkaar heen. Dat maakt het dus geen alleswetende verteller maar een verwarrende verteller.

Precies dit! Nu hopen dat je met de geweldige tips van de rest verder kunt. Perspectief is voor een beginnend schrijver nou eenmaal erg lastig, vooral om het consequent toe te blijven passen. Het enige dat je kunt doen is alert blijven en blijven lezen en herlezen wat je geschreven hebt. En je bent je er nu van bewust, dat scheelt een heleboel.

Ik denk ondertussen dat ik wel begin te snappen wat ik fout doe. Ik gebruik een meervoudig hij/zij perspectief. Dat voornamelijk wordt toegepast in verschillende hoofdstukken. Alleen spring ik van de hak op de tak en vertel ik emoties van andere door elkaar heen. Dat maakt het dus geen alleswetende verteller maar een verwarrende verteller.

Precies dit! Nu hopen dat je met de geweldige tips van de rest verder kunt. Perspectief is voor een beginnend schrijver nou eenmaal erg lastig, vooral om het consequent toe te blijven passen. Het enige dat je kunt doen is alert blijven en blijven lezen en herlezen wat je geschreven hebt. En je bent je er nu van bewust, dat scheelt een heleboel.

Wat wellicht helpt is bij de planning van je boek al te bepalen wie in welk hoofdstuk aan het woord is. Dan moet je wel van het vooraf plannen van je verhaal houden natuurlijk. Als je zonder plan 'op ontdekking' schrijft, is het misschien handig om als je aan een hoofdstuk begint even fysiek een notitie te maken wiens hoofdstuk dit is. Gewoon een papiertje met een groeiende lijst van hoofdstukken: 1. Omar. 2. Janine. 3. Omar. 4. Henk. Etc. Helpt ook bij het herschrijven om alvast een soort kaart te hebben van wat je hebt geproduceerd. Een soort synopsis met terugwerkende kracht :-)

Eyckie, Harryhol, Bedankt voor jullie tips. Ik heb de hoofdstukken onbewust al wel verdeeld met een hoofdrolspeler. Dus het is niet zo moeilijk om het perspectief te herstellen.Vooral het herlezen is erg belangrijk nu :) Nu het ''kwartje gevallen is'' gaat het een stuk beter. Heb de eerste vier hoofdstukken al herschreven. Heel typisch dat ik in de eerste hoofdstukken al het hij/zij perspectief heb geschreven en dat kennelijk plots heb losgelaten. Diana, Ik ga het hoofdstuk waar we het eerder over hebben gehad, iets anders opbouwen. Aangezien mijn boek over connecties gaat, kan ik het doen met een soort visioen (Beetje cliché maar het past perfect in mijn verhaal.) De lezer zal het alsnog het vanuit Uzuri's perspectief zien.

Nu het ''kwartje gevallen is'' gaat het een stuk beter.

Nice! Fijn dat je weer verder komt! Succes!

Succes! Make it work :D