Prince als rolmodel voor schrijvers

Natuurlijk wordt Prince nu in de eerste plaats herdacht als het muzikale genie dat hij was. Maar behalve dat was hij ook een Don Quichotte die het als één van de eersten durfde op te nemen tegen het systeem van de muziekindustrie. Zo werd hij niet alleen een rolmodel voor artiesten, maar ook voor schrijvers. 

Iedere nieuwe artiest zit steeds weer in zijn eentje aan het bureau van een platenbons wanneer hij een contract tekent. Net zoals een schrijver. Dolgelukkig dat hij iemand gevonden heeft die in hem gelooft, maar totaal onervaren in de business waar hij toe zal treden. Artiesten en schrijvers zijn solisten. Ze zijn niet aangesloten bij een vakbond. Ze hebben geen collega's waarmee ze hun voorwaarden bespreken, ze leggen niet het werk neer wanneer ze nauwelijks wat verdienen met hun werk. Ze zijn bezeten van hun werk, en werken gepassioneerd dag en nacht. Dat is hun schoonheid en kracht, maar zakelijk gezien ook hun zwakte. 

'Platencontracten zijn een vorm van slavernij,' zei Prince, 'ik raad alle jonge artiesten af om te tekenen bij een platenmaatschappij.'

In 1993 schreef hij "Slave" op zijn gezicht, uit onvrede met zijn platenfirma Warner Bros. Hij verklaarde de ketenen te willen losgooien waarmee hij gebonden was aan deze firma. Hij vond het onverdraaglijk dat hij door het plaatsen van zijn handtekening de zeggenschap kwijt was over zijn muziek, en het gebruik van zijn naam. Hij leverde zijn naam in, en ging voortaan door het leven als “the Artist Formerly Known as Prince”. Aan het blad Rolling Stone verklaarde hij: 'Mensen denken dat ik gek ben, omdat ik het woord slaaf op mijn gezicht heb geschreven. Maar als ik niet kan doen, wat ik wil doen, wie ben ik dan? Als je een man zijn dromen afpakt, wordt hij een slaaf.' 

Gebonden aan contracten die hij moest uitzitten, wist hij zichzelf uiteindelijk te ontworstelen, begon zijn eigen platenfirma, en ook de ticketverkoop voor zijn concerten, liepen voortaan rechtstreeks via hem. Later ging hij nog verder, en verwijderde alle illegale beelden en muziek van het internet, en was zijn muziek nog maar via één distributiekanaal dat hij vertrouwde, te downloaden. 

De vergelijking met het lot van schrijvers is frappant. Wanneer een schrijver zijn handtekening zet bij een reguliere uitgeverij, levert hij ook het beheer van zijn rechten in. In ruil voor meestal 10% royalties kan de uitgeverij het boek exploiteren hoe het wilt. Als de uitgeverij besluit een pocketversie uit te brengen voor 5 euro, dan staat er een regeltje in het contract dat hij daar maar 6 of 8% op krijgt, oftewel 30 of 40 cent per boek. Terwijl de investering voor een boek dan al dubbel en dwars terug verdiend is door de uitgeverij als er überhaupt een pocket komt. Voor buitenlandse rechten gelden gelijkaardige percentages. Rechten die bovendien pas in het volgende jaar in mei uitbetaald worden. De schrijver ontvangt ondoorzichtige afrekeningen, die voor een doorsnee schrijver, die er geen studie accountancy naast heeft gedaan, onbegrijpelijk zijn, en maar voor waar moeten worden aangenomen. Ik heb wel eens een verschil van 1000 boeken in zo'n afrekening gevonden, die geboekt stonden als 'gratis presentexemplaren', maar gewoon verkocht waren. 

Natuurlijk is het waar dat zowel platenmaatschappijen als uitgeverijen investeren in nieuw talent. Zij betalen de productiekosten (het drukken, de cover, de redactie). Maar ten eerste zijn deze kosten de laatste jaren flink gedaald, waardoor het ook voor een schrijver met een klein spaarcentje mogelijk is het zelf te doen. En ten tweede zijn er meer en meer reguliere uitgeverijen die tegenwoordig een financiële bijdrage in deze kosten vragen van de auteur, of als vereiste stellen dat de auteur zélf een marketingplan maakt. Heeft de auteur geen noemenswaardige achterban, dan geen contract. 

Maar het meeste geld van een boek, komt niet eens bij de uitgeverij terecht, maar bij de boekhandels en het distributiecentrum. Gemiddeld neemt een boekhandel in Nederland 42% winstmarge op een boek (vergelijk het met de 10% die de auteur krijgt). Bovendien kopen ze bijna altijd boeken in 'met recht op retour'. Met andere woorden; krijgen ze je boek niet verkocht, dan sturen ze het gewoon terug... op jouw kosten! Bol.com dwingt nu al sommige uitgeverijen om 45% af te staan. 

En het Centraal Boekhuis die de boeken distribueert naar de boekhandels, vraagt per geleverd boek in Nederland € 1,54, en voor levering in België zelfs € 4,17, zelfs al is de verkooprijs van je boek 10 euro. 

Voor de uitlening bij een bibliotheek, ontvangt een schrijver zo'n 10 cent. 

Het probleem is natuurlijk dat het voor megasupersterren zoals Prince veel gemakkelijker is om alles zelfstandig in handen te nemen. Zij hebben naam, en fans die de weg wel vinden om op een legale manier de muziek te kopen. Maar onbekende artiesten en schrijvers zijn onbekende eilandjes in een enorme oceaan. Hoe vinden de lezers jouw boek, jouw naam, jouw website waar je boek te bestellen is?

Paris Books is een uitgeverij die vanuit hetzelfde gevoel van onvrede ontstaan is als die Prince had. Waarom zou de artiest of schrijver helemaal aan het eind moeten staan, bij de afrekeningen, wanneer zijn werk succesvol is? Waarom zou de artiest of schrijver zelf niet kunnen bepalen welke hoes of cover er op zijn boek komt, welke titel, welke verkoopprijs, en zoveel andere beslissingen waar bij in een regulier contract de uitgeverij het laatste woord heeft?

Schrijvers en artiesten willen niet 'slave' op hun wang schrijven, maar 'free'. De vrijheid om je werk precies zo uit te geven als jij wilt, de rechten altijd bij de schrijver houden, en de opbrengsten voor het grootste deel naar degene die het verdient; de artiest en de auteur!

Dat Prince niet alleen mag voortleven als groot artiest, maar ook als de man die de ketenen van de kunstenaar heeft losgebroken. 

Paris Books is een iniatief van de auteurs Geert Kimpen en Christine Pannebakker. Zij willen een nieuwe wind laten waaien door uitgeefland en ze willen met andere auteurs hun krachten bundelen, en gezamenlijk hun boeken de wereld in brengen. Voor meer informatie, kijk hier.