Verrijk je woordenschat

Waarom is het belangrijk om je woordenschat te verrijken als schrijver? Ik vertel het je in deze schrijfles en geef je ook nog wat tips.

Vroeger had ik er een hekel aan: woorden als confidentie, blasfemie, elfebe, profaan, epifanie, contorsie en overdroten. ‘Confidentie?’ dacht ik dan. ‘Wat is er mis met vertrouwen? Waarom niet gewoon woorden gebruiken die iedereen begrijpt?’ Ik ergerde me dan direct aan de schrijver die dit soort woorden gebruikte. Ik vermoedde dat indruk maken met zijn vocabulaire, belangrijker voor hem was dan de lezer gewoon te laten genieten van het verhaal.

Behoefte aan variatie

Maar weet je, ik had toentertijd nog niet zoveel gelezen, nog niet zoveel geschreven, was onvoldoende gerijpt. Hoe dieper je doordringt in de gelederen van de taal, hoe verfijnder je smaak wordt. Gaandeweg krijg je behoefte aan variatie in taal en ritme. Je wilt weleens een lange zin opschrijven, met een passieve deelvorm erin, of een ingewikkelde tangconstructie. En ja, soms krijg je behoefte aan een moeilijk woord.

Een synoniem voor ‘de’

Allergie voor doodgewone woorden ontstaat ook. Moedeloos werd ik soms als ik alweer het woordje ‘de’ opschreef. Maar er bestaat helaas geen synoniem voor ‘de’.  Elke taal kent ook haar grenzen. Wanneer je bewust wordt van die grenzen, betekent het dat je als schrijver aan het groeien bent.

Palet van mogelijkheden

Gelukkig zijn er nog genoeg andere groeimogelijkheden. Neem nou het woord ‘lopen’. Daar zijn ontzettend veel variaties in: wandelen, kuieren, benen, drentelen, dribbelen, draven, ijsberen, klossen, schuifelen, schrijden, dauwtrappen (wow!), banjeren of trippelen. Hoe meer variaties je kent, hoe groter het palet van mogelijkheden dat je tot je beschikking hebt, hoe makkelijk het je zal afgaan om over te brengen, wat je eigenlijk wilt vertellen. Bovendien is het handig om een potje synoniemen in je hoofd paraat te hebben, om precies dat woord eruit te vissen dat het beste past in de ritme van je zin.

Ongenaakbaar

Maar er zijn ook gevaren. Soms kon ik verliefd raken op een woord dat tegenkwam in een roman. Met ‘ongenaakbaar’ had ik dat bijvoorbeeld. Het woord moest en zou ik gebruiken in mijn eigen roman. Het woord werd belangrijker dan het verhaal. Na drie versies het consistent te laten staan, moest ik het bij de vierde keer herschrijven schrappen. Ik kon veel zeggen over de receptionist van dat hotel, maar ongenaakbaar was hij gewoon niet. Jammer!

Let op de tijd

Nog iets waar je op moet letten in je enthousiasme om nieuw geleerde woorden te gebruiken: woorden als lampetkan, schraagtafel, schromen passen niet in een moderne roman, zoals kletsen, relaxed en chillen niet in een historische roman passen.  

Tips

Schoorvoetend (ouderwets woord) moet ik het toch maar toegeven. Het is gewoon goed om je woordenschat te vergroten. Nog even wat tips:

-          Schrijf moeilijke woorden op die je tegenkomt in romans en zoek de betekenis op.

-          Gebruik een woord alleen als het voldoende bij je is ingeburgerd en het spontaan in je opborrelt. Ga niet geforceerd op zoek naar moeilijke woorden.

-          Zorg voor goed naslagwerk. Al de variaties van ‘lopen’ vind je in het Groot Synoniemenwoordenboek van Van Dale. Associatieven vind je in Het juiste woord van Dr. L. Brouwers & Dr. F. Claes (reuze handig als je een woord zoekt, waar je maar niet op kunt komen).

-          En tot slot: lezen, heel veel lezen. Het is een ouderwetse manier, maar nog altijd de beste manier om je woordenschat te verrijken.

Jaaaa, die ene prachtige zin

En soms schrijf je dan ineens een prachtige zin op, met alliteraties, mede mogelijk gemaakt door je ruimere woordenschat, zoals Toni Morrison dat deed in Een daad van barmhartigheid: 'Hij liep door de zwoele avondlucht, zo ver hij kon, totdat de lichtjes van de biertenten net edelstenen waren die de duisternis trotseerden en de stemmen van de slempende mannen verdronken in het zijdezachte ruisen van de zee.'

Marit van der Meulen werkt als freelance redacteur, tekstschrijver en schrijfcoach. Toen zij na lang worstelen haar roman ‘Vlucht naar Madeira’ afrondde, besloot zij de hulp te gaan geven, die zij zelf graag had willen ontvangen en richtte haar schrijfcoachpraktijk Zinnazin op.

Gratis blinde-vlek-check

Wil je graag feedback ontvangen over jouw verhaal? Doe dan nu gratis de blinde-vlek-check. Kijk op http://www.zinnazin.nl/gratis/blinde-vlek-check/.