# 67 Donderdag, 24 september 2015

Wereldproblemen verdwijnen uit je gezichtsveld, zodra je persoonlijk met leed te maken krijgt. Lisa ervaart dit als ze op maandag, 3 maart 2014, de diagnose longkanker krijgt. Ze wil leven, en daar past geen oorlog meer in, geen vluchtelingenproblematiek, zelfs geen inspraak over waar het nieuwe multi functionele centrum in haar dorp gebouwd moet worden. Het worden achtergrondgeluiden. Haar lijf en leven zijn vanaf die dag gevuld met kanker. Vol met ziek zijn, zich ellendig voelen en er nog zoveel mogelijk uit willen halen. De zandloper is omgedraaid. Ze heeft een tijdslimiet, een 'te gebruiken tot' met voortijdig rottingsproces. Vandaag, en alle andere dagen, ligt ze op het verhoogde bed in de kamer. Een papegaai hangt stil boven het ledikant. Haar zoon is op bezoek. Ze klaagt dat ze niets meer kan. Alleen nog stil op bed liggen. Ze converseren moeizaam. Wat is er op tv. Scheen de zon, of regende het. Hoe was jouw dag. "Kun je me op de porta potti zetten?" De draagbare wc staat naast het bed. Hij kan haar niet in zijn eentje tillen. Ze roept haar man, Karel, erbij. Samen zetten ze haar op de pot. Er komt niks. Weer terug in bed. De dekens zijn te zwaar. Ze heeft het koud, ziet bijna niks meer. Zelfs het zicht op deze miniatuurwereld verdwijnt, net als haar wens om nog te leven. Morgenvroeg, besluit ze. Ze kijkt haar vertrekkende zoon na, rekt haar hals zo ver mogelijk uit. Dag. Dag kind. Hij ruikt het zodra hij de kamer betreedt. De geur van ziekte en bederf. Het was een rotdag op zijn werk. Hij had z'n hoofd er niet bij, maakte fouten. "Je kunt toch nog tv kijken?!" Hè, dat gezanik altijd. Haar hele leven zat ze over kwaaltjes te zeuren. Pijntje hier, pijntje daar - zich zo akelig voelen. `De klaagliederen van Jeremia`, noemt zijn vader het. Ze zat hele dagen op de luie stoel te niksen. Oké, op dit moment is ze echt ziek. Heel vervelend. Maar hij is moe, heeft toch ook zijn eigen chronische ziekte te dragen. En nu zit hij verplicht hier. Opgeroepen door z'n pa. Niet sterk genoeg om zijn moeder alleen op de porta potti te tillen. Ook dat zal hij vaak van zijn vader te horen krijgen, liefst met andere mensen erbij. Kon je angst maar in een vuilniszak stoppen en in de container gooien. Hij begint te zweten. De thermostaat staat hoog. Wat moet hij nog zeggen. Anderhalf jaar afscheid nemen is te lang, toch, achteraf, te kort. Het dubbele gevoel na weer een chemokuur. De voortdurende druk. De telefoontjes met slecht nieuws. De vrees, dat hij straks ontwaakt, en dat zijn moeder nog slechts een fragment is uit zijn oude leven. Zoals je ´s morgens wakker kunt worden met flarden van een droom, en je net niet meer de kern ervan terug kunt halen, al doe je nog zo je best. Hij loopt weg, kijkt nog even achterom, ziet dat haar ogen hem nadrukkelijk volgen - al beseft hij dat veel later pas - neemt afscheid. Dag. Dag mam.