Mag een blinde op schrijfvakantie?

Gisteren had ik het idee een stukje te schrijven over schrijven op vreemde plekken en hoe inspirerend dat werkt. In mijn hoofd zat een titel en een schrijfplan klaar: ‘Onverwacht doet schrijven’, met anekdotes uit mijn reizend schrijfleven. Echter, precies op het moment dat ik me aan het schrijven wilde zetten, kreeg ik mail.

’Mag ik als blinde vrouw mee op schrijfvakantie?’

Ik schrok. Daar ging mijn schrijfplan. Haar vraag bracht meteen herinneringen boven aan de schrijfvakantie van vorig jaar. Toen kreeg ik van een andere vrouw, laat ik haar voor het gemak Roos noemen, dezelfde vraag. Ze was op haar dertigste blind geworden. Toen schreef ze nog vaak en veel: magische verhalen, sprookjes voor volwassenen en kinderen. Nu was ze vijfenveertig en schreef ze amper.

’Poëzie is het enige wat me nog lukt. Met een spraakprogramma en mijn laptop’, mailde ze. ‘Natuurlijk mag je mee’, antwoordde ik, ‘we passen er wel een mouw aan’.

Wat later verwelkomde ik Roos in Griekenland. Ze was goedlachs, vol humor en fantasie. Haar trage en aandachtige bewegingen langs tafels en stoelen, over wandelpaadjes in de tuin, of blootsvoets over de keien op het strand waren een bron van inspiratie voor ons, schrijvers-met-ogen. Wij hielden haar nauwlettend in de gaten. Of beter: we konden haar ongebreideld observeren.

Ze confronteerde ons met onze evidenties: een broodmand op de tafel vinden, afwasmiddel mikken in een vuile kom, een tomaat prikken op een vork. Voor haar waren dagelijkse dingen niet zo vanzelfsprekend. Zo ook het schrijven: elk woord dat ze intikte, werd uitgesproken door de holle, metalen stem van het spraakprogramma. Ontzettend traag ging dat, want ze wilde elk woord correct gespeld hebben. Meteen merkte ik dat poëzie helemaal haar ding niet was. Ik voelde haar frustratie: ze zat vol verhaal en ze kon het niet snel genoeg kwijt.

‘Ik wil dat je deze week ophoudt met poëzie schrijven’, zei ik. Haar wijde lege ogen staarden me verschrikt aan. ‘Ik wil dat je je verhalen inspreekt op band. Zie je dat zitten?’

‘Neen’, zei ze. ‘Ik word al misselijk bij het idee. Ik houd niet van mijn stem.’ Toch stemde ze toe het voor één week te proberen. In individuele verhaalsessies leerde ze luisteren naar haar eigen stem, haar verhalen. Ze sprak voorzichtig, elk woord kreeg een mantel om en een kroon op het hoofd.

Ook de andere schrijvers betrok ik bij het proces: we luisterden naar wat ze ingesproken had. ‘Verhalen werden van oorsprong mondeling doorgegeven,’ merkte een schrijver op. Het was waar. Zonder het te beseffen waren we naar de oorsprong van verhalen teruggekeerd. Was dit schrijven? Misschien niet, maar het was voor haar wel de weg naar een nieuwe vorm van schrijven: eerst inspreken, dan schrijven of laten opschrijven.

Het bracht me op het idee om ook de andere schrijvers, die evengoed persoonlijke angsten en hindernissen moesten overwinnen, op andere manieren tot beter schrijven te brengen. Zo liet ik een spraakwaterval die last had van schrijfconstipatie eerst haar verhalen bovenop een stoel declameren. En het werkte, haar geschreven verhalen wonnen aan kwaliteit. Roos leerde ons beter luisteren, anders kijken naar onszelf en naar het schrijven.

‘Ik heb mijn stem weer teruggevonden’, zei Roos aan het eind van de week. ‘Je schrijfstem’, zei ik, dankbaar voor haar durf en bijdrage aan het schrijfproces.

Mag de vrouw die me gisteren een mailtje stuurde mee op schrijfvakantie? Uiteraard. Ik kijk er naar uit.

Joey Brown is schrijf- en expressiedocente. Op het eigenzinnige Griekse eiland Ikaria organiseert ze schrijfvakanties en schrijfverblijf. Info: www.manamahouse.com

Meer weten over schrijfvakanties? In het komende nummer van Schrijven Magazine volgen we vier deelnemers aan schrijvakanties en schrijven over hun ervaringen. Dit nummer lezen? Maak nu gebruik van onze spectaculaire aanbieding.