Anderstalige uitdrukkingen naar het Nederlands omzetten

Hoi, ik ben niet helemaal overtuigd door jouw interpretatie. De origine van deze uitdrukking, 'a clean sweep' wordt hier vrij goed uitgelegd: http://en.wikipedia.org/wiki/Clean_sweep_(naval) Het was zelfs een Nederlandse admiraal, Maarten Tromp, die deze uitdrukking introduceerde. It is said the use of brooms in this respect originated during the 1650s, when the Dutch Admiral Maarten Tromp, after a decisive victory in the First Anglo-Dutch War, hung a broom from his mast to indicate he had "swept the British from the seas" - his opponent Admiral Blake is said to have responded with the hoisting of a whip, indicating he would whip the Dutch into submission. Het gaat hier dus meer om: iets foutloos winnen, doordat je al je vijanden/competitie uitschakelt/ver achter je laat. 'Een foutloos parcours afleggen' dekt dan de lading niet helemaal, om even in het scheepsjargon te blijven. Misschien moet je het qua 'iets winnen door al je te vijanden verslaan' meer denken aan: ´Van de kaart vegen´?

schoon schip maken

A clean sweep = een overweldigende overwinning

Het was een eitje. Je kunt ook woord voor woord vertalen als je een komisch effect wilt bereiken. En sommige directe vertalingen zijn al min of meer gangbaar in het Nederlands; ik ben er nog niet uit of dat fout moet worden gerekend, of dat het een actuele taalverandering is. Denk aan "het einde weggeven", "als ik mijn handen erop kan leggen".

Letterlijke vertalingen hebben het nadeel dat een lezer die bekend is met de anderstalige uitdrukking kan denken dat de schrijver deze niet kent (geloofwaardigheid staat dan op de tocht). Gebruik dat dan sluw, door bijvoorbeeld te zeggen dat ze in Engeland zeggen... Je zegt in het Nederlands nu eenmaal niet dat het katten en honden regent (It rains cats and dogs = Het regent pijpestelen (bijv)), of dat je niet moet huilen over gemorste melk. (Don't cry over spilled milk = Gedane zaken nemen geen keer). Mirandala's truc om via zoeken op Internet de wortels van de uitdrukking te achterhalen is m.i. een slimme manier van werken.

@Mirandala: nja, hoewel jouw voorstel naar betekenis toe niet mis is, ware een substantief toch beter geweest. En "een van-de-kaart-veging" wordt hem dan toch ook niet. Schoon schip maken is het letterlijkst, maar wederom geen substantief. Het was een eitje lijkt qua betekenis dan weer verder te staan van het origineel, maar valt in een letterlijk vertaalde zin met 'a clean sweep' beter in te passen. Goed, alvast dank voor de geboden hulp.

Een voorkeur voor een vertalend equivalent is gebaseerd op iemands persoonlijke interpretatie van een uitdrukking, denk ik. Ik blijf liever dicht bij de originele betekenis, vandaar dat ik research doe. Van de kaart vegen, daarbij stel ik mij voor: een vijandig leger van een landkaart vegen, wat voor mij weer past bij een zeeslag. Maar ik gebruik juist zelden uitdrukkingen in mijn teksten, al dan niet vertaald. Ik denk dat een lezer aandachtiger leest, als je zelf nieuwe metaforen bedenkt, of juist sec beschrijft wat er gebeurt. Dus, 'hij versloeg al zijn tegenstanders' als dat is wat er gebeurt. Hij won gemakkelijk vs het was een eitje. Als een lezer een cliché uitdrukking al kent, leest hij er overheen en voor mijzelf doet zo'n hergebruikte uitdrukking afbreuk aan de originaliteit van de tekst.

Van de kaart vegen, daarbij stel ik mij voor: een vijandig leger van een landkaart vegen, wat voor mij weer past bij een zeeslag.

Een vijandige vloot van de zeekaart vegen. *waggelt weg*

Van de kaart vegen, daarbij stel ik mij voor: een vijandig leger van een landkaart vegen, wat voor mij weer past bij een zeeslag.

Een vijandige vloot van de zeekaart vegen. *waggelt weg*

:D Ik ben dus niet in mijn eend/tje, veld/zeeslagsgewijs.

Maar ik gebruik juist zelden uitdrukkingen in mijn teksten.

Er zijn zoveel uitdrukkingen, zeker in de gesproken taal (dialoog, interne monoloog), dat ik denk dat je tekst dan erg onnatuurlijk wordt. Ik denk dat je er onbewust toch veel gebruikt. Vermoedelijk heb je niet eens door dat het een uitdrukking is (en de lezer ook niet).

#10 Dat is waar. We hadden het laatst bij het spellingtopic nog over versteende uitdrukkingen, zoals de heer des huizes, op staande voet, enz. Daarom denk ik, dat er bewust mee omgaan en (leesbare!) alternatieven bedenken, of juist simpelweg benoemen wat er gebeurt, een tekst beter en spannender maakt. Alle uitdrukkingen 'omzeilen' is niet te doen. Ik heb nog wel over de openingspost nagedacht en vond ook een verschil in, laten we ze even 'sterke' uitdrukkingen, gezegdes noemen, die in meerdere talen hetzelfde betekenen. Zoals 'het ene oor in, het andere oor uit', deze uitdrukking bestaat in meerdere talen en betekent hetzelfde, in in ieder geval het Nederlands, Engels, Spaans en Catalaans. Leuk voorbeeld?

heel leuk

De tegenstand wegblazen? Of komt die van een andere uitdrukking? Blow away the competition waarschijnlijk.

gezegdes noemen, die in meerdere talen hetzelfde betekenen.

Je wilt niet weten hoeveel uitdrukkingen uit de Bijbel komen en zo wereldwijd verspreid zijn.

gezegdes noemen, die in meerdere talen hetzelfde betekenen.

Je wilt niet weten hoeveel uitdrukkingen uit de Bijbel komen en zo wereldwijd verspreid zijn.

Interessant dan om een sterke uitdrukking waar liefst een gebaar bij hoort, ook in china, india of arabische landen, volken terug te vinden. Ben benieuwd of een Eskimo 'het ene oor in het andere uit' zou gebruiken.

dat is nu wat ze noemen 'gehoorgang' ;) mooi woord overigens