Samsung-Orwell schrijfwedstrijd - derde prijs

Zonder script

Door Isabel Vanzieleghem

In mijn sector viel het leven stil. Ik hoorde geen geluiden in de appartementen boven en onder me en dat was sommige dagen wel anders. Alleen de hond van de buren aan de linkerkant had ik een paar keer horen blaffen en nu lag hij klaaglijk te janken. Het beest had vast nog geen eten gekregen.
Zou iedereen in bed blijven liggen? Het leek een beetje op zo'n ouderwetse staking van vroeger, toen ik klein was en vakbondsacties nog niet verboden waren. Mijn heup begon pijn te doen en ik besloot me op mijn andere zij te draaien. Mijn plan was om zo weinig mogelijk te bewegen. Dat zou de overheid wel op betere gedachten brengen. De hoogwaardigheidsbekleders leken niet te beseffen wat het zou betekenen om weer te moeten leven zonder script.
Als alles goed ging, zouden ze het experiment verlengen. Als het goed ging. Daarom durfde ik het bed niet uitkomen. Wat zouden ze na al die jaren als een succes beschouwen? Misschien was gewoon opstaan en een kop koffie drinken wel reden genoeg om ermee door te gaan. Mijn eerste instinct was om naar het bureau te hollen en de reserve te nemen. Dat zou nutteloos geweest zijn, de efficiëntie van onze overheid kennende.
Gisteren was het makkelijk. Om half zeven wekte de Samsung Galaxy Notebook me en vertelde wat ik moest doen. Mijn hele leven was in dat Book geprogrammeerd. Zonder mijn persoonlijke planner kwam ik niet overeind. Ik herinner me nog hoe het was in het begin. Toen moest ik de Galaxy nog opvoeden. Allerhande informatie voerde ik in, over mezelf en mijn omgeving. Mijn favoriete recepten, verjaardagen van vrienden, de televisieprogramma's waar ik van hield en mijn dagelijkse routines.
Ondertussen kende het Book me beter dan wie ook. Niet dat ik nog veel contact had met mensen. De postbode die de pakjes bracht en de vrachtwagenchauffeur die wekelijks de boodschappen leverde waren zowat de enige wezens die ik nog in levenden lijve sprak. Het was beter zo. Mensen zijn vermoeiend. Meer dan Facebook kon ik niet verteren. Het was niet altijd zo geweest maar ik kon me niet voorstellen dat ik terug moest naar die tijd. Elke seconde van de dag moest je afwegingen maken en beslissingen nemen. Nooit eerder voelde ik me zo gedeprogrammeerd. Uren lag ik hier al te denken over wat ik zou kunnen doen.
Toen ik deze morgen het warme licht van de zon dat tussen de gordijnen danste over mijn huid voelde kruipen, wist ik dat er iets mis was. Ik deed mijn ogen open en bleef staren naar het stof dat ronddwarrelde. Ik maakte de vertrouwde beweging met mijn hand naar het nachtkastje. Ik koppelde de Galaxy los van zijn lader met één polsbeweging. Het was het Book dat me normaal gesproken langzaam loswrikte uit een diepe slaap met etherische belletjes die geleidelijk luider werden. Het moest nog donker zijn. Mijn dagtaak ving aan in de rust en stilte van de nacht.
Ik sloeg de cover van het Book om. Het apparaat zweeg. Geen belletjes, geen waarschuwing dat er berichten te wachten stonden en geen aanmaning om koffie te zetten. Alleen een bericht in rode letters: 'Dit is een experiment van de overheid. U werd afgesloten van het systeem. Uw Samsung werd uitgeschakeld. In plaats van de geprogrammeerde taken uit te voeren, willen we u aanmoedigen om het initiatief in eigen handen te nemen. Proef de vruchten van de onafhankelijkheid. Dit is een vierentwintiguur durende test. Als die succesvol blijkt, kan het experiment verlengd worden.'
Ik duwde alle knoppen tegelijk in, hopend dat ik het Book kon resetten. Het scherm bliepte en de letters begonnen te flikkeren maar verder gebeurde er niets. Ik kreeg alleen die angstaanjagende boodschap te zien. Het kon niet waar zijn. Ik legde me neer en probeerde mijn ademhaling onder controle te krijgen. Hoe laat zou het zijn? Ik wou op het  Book kijken maar realiseerde me dat ook dat niet zou lukken.
Ik overliep de mogelijkheden met mijn ogen dicht. Werken kon niet. Dat deed ik online. Troostshoppen? Onmogelijk. Ik had al jaren geen echte winkel meer gezien. Een wandelingetje maken? De rillingen liepen over mijn rug. Verder was er weinig. Mijn hele leven was virtueel. De enige optie leek hier te blijven liggen en wachten tot het voorbij was.
Vierentwintig uur. Dat moest te doen zijn. Wat had ik bij de hand? Ik overliep de dingen die in mijn nachtkastje lagen. Daar hadden vroeger papieren boeken in gelegen. Sommige had ik jaren geleden verkocht of weggegeven. De meeste had ik verbrand. Ik las alleen nog digitaal. Er lagen zakdoekjes in de bovenste schuif. Die gebruikte ik al lang niet meer. Ik kwam nooit in contact met vreemde bacteriën. Het verfrommelde plastiekje met het groene eucalyptusblad kon ik me levendig voor de geest halen.
In de tweede schuif lagen juwelen. Goedkope dingetjes die ik ooit zelf had gekocht en de gouden oorringen die mijn moeder droeg op haar trouwdag. Ze zaten in een zwart doosje met geel fluweel. Ik had ze kunnen veilen op Ebay maar ik kreeg het niet over mijn hart. In de derde lade lagen dingen die me genot schonken maar zonder visuele stimulatie zou ik daar weinig plezier aan beleven. Het schoot me door het hoofd dat er ook nog een half pak chocoladekoekjes in lag. Die konden van pas komen. Dan hoefde ik niet naar de keuken als de honger niet te harden werd.
De onderste schuif had ik in tijden niet opengemaakt. In gedachten hoorde ik het oranje, plastieken flesje rammelen dat erin lag. Dat was ook een erfenis. Mijn grootmoeder nam altijd een kwartje Valium om te kunnen slapen. Dat was heel gewoon geweest. Al haar vriendinnen deden het ook. Misschien kon ik er nu eentje nemen. Dan was de dag zo voorbij. Ik wou niet denken aan wat ik zou doen als de overheid dit stomme plannetje wilde voortzetten. Ik besefte maar al te goed waarom ik dat bijna volle pillenflesje had bijgehouden.

Jurycommentaar

'In het verhaal Zonder script gebeurt weinig – ook wel eens prettig tussen een heleboel verhalen vol actie. De hoofdpersoon probeert het leven zin te geven als de overheid voor 24 uur de toegang tot het netwerk heeft uitgeschakeld. Dit beginincident is voor iedereen herkenbaar. Het leven van de hoofdpersoon wordt volledig op zijn kop gezet en hij/zij moet handelen in een poging om het evenwicht te herstellen. Het goede van het verhaal is dat Isabel Vanzieleghem het gegeven consequent heeft uitgewerkt. De hoofdpersoon denkt bijvoorbeeld: ' Toen ik deze morgen het warme licht van de zon dat tussen de gordijnen danste over mijn huid voelde kruipen, wist ik dat er iets mis was.' Ook al gebeurt er weinig, toch is het een plot-gedreven verhaal en in de climax neemt de hoofdpersoon zijn/haar toevlucht tot een 'old school'-oplossing. Het is daarmee een mooi rond, Orwelliaans verhaal dat de derde prijs verdient.' - Frank Noë