Gebruik van scheldwoorden

R-ootje, gebruik even de Zoekfunctie. Er zijn topics over deze vraag. Beter daarop aansluiten dan een nieuw topic over hetzelfde aanmaken.

Excuus, Thérèse! Ik zat even teveel in mijn eigen wereld en had daar niet eens over nagedacht. Ik ga ze gelijk opzoeken.

Dat vind ik zelf ook altijd interessant. Maar ik vind het overbodig. Ook een mogelijkheid is namelijk personages te laten vloeken zonder te zeggen waarméé ze vloeken, zoals dit: Pietje draaide zich hoofdschuddend om en liep weg, luid vloekend en duidelijk gefrustreerd. Niet zo'n sterke zin, maar ik verzin dit ter plekke. Dat is ook een manier dus. Of onnozele scheldwoorden, zoals 'inkerinkel' of 'aangebrandde eekhoorn'. Ik hoop dat je er wat aan hebt gehad! :)

Persoonlijk vind ik de 'onnozele' scheldwoorden vooral lachwekkend. (niet alleen de voorbeelden die Terramylove gebruikt.) Ik zou ze dan ook niet gebruiken. Ze verbreken de spanning van het verhaal. Iemand die mij uitscheld voor aangebrande eekhoorn neem ik echt niet serieus. Wat mij betreft nog liever de echte scheldwoorden. Zelf probeer ik krachttermen zoveel mogelijk te vermijden in teksten, omdat ik weet dat er veel mensen aanstoot aan nemen.

Daar heb je wel gelijk in. Maar ik vind ook dat het wel afhangt van het verhaal wat je schrijft. Is het een humoristisch verhaal? Dan vind ik dat wel grappig. Maar bij een serieus verhaal, zeker niet. Ik zie zoiets veel eerder in HP staan dan in LOTR. Het is ook gewoon niet nodig. Ook gewone dagelijkse woorden zijn te gebruiken, soms zelfs als een degen. Het gaat erom hóe je het gebruikt.

Vloeken en scheldwoorden zijn dagelijkse woorden. Daarom zou ik ze niet ontwijken in een tekst. Zéker niet omdat ik dan misschien wel eens op iemands tenen ga staan. Als ik een tekst schrijf over bouwvakkers en één van die bouwvakkers krijgt een gereedschapskist op zijn teen, dan vloekt hij. Een echte bouwvakker zou ook niet zeggen; 'jeetje! dat doet zeer!' Ik erger me aan boeken waarin personages niet werkelijkheidsgetrouw praten. Dan heb ik nog liever dat een schrijver inderdaad één en ander ontwijkt, zoals door gewoon te vermelden dat er gevloekt wordt. Als je over heftige onderwerpen schrijft, dan hoort daar 9 van de 10 keer heftig taalgebruik bij. Niemand zegt "O, nee, wat erg!" Als hij/zij zijn kat gevild aantreft, als iemand vermoord is, als het nieuws binnenkomt dat dochterlief verkracht is. Ik kom dat echter wel eens tegen in een boek. En daar kan ik slecht tegen. Vooruit, misschien is de HP erg netjes. Laat dan in ieder geval de rest van de reactie zo zijn, dat ik zeker weet dat HP wel degelijk erg aangeslagen is. Maar dan moet je naast de dialoog wel iets goeds neerzetten. En dan moet het goed bij de HP passen.

Ik vloek er gewoon op los. Dit hoort ook bij mijn personage. Als ik daar rekening mee zou moeten houden, dan zou mijn personage niet meer geloofwaardig zijn, tenminste, dan zou ze niet meer in mijn verhaal passen. Ik ga ook niet bewust op zoek naar alternatieve scheldwoorden. Ze gebruikt gewoon klootzak, eikel, fuck, kut, shit enz..

Schelden en vloeken hoort er wel bij... maar het moet ook in de cultuur van het verhaal passen (bij de cultuur van degene die het uit). Kijk maar naar de manier waarop we in Nederland vloeken en scheden: krijg de klere, teringlijer, kanker! We schijnen een voorkeur voor ziekten te hebben om mee te schelden. In Duitsland: Arsch, Drecksack...: poep- en piesgehalte. Engels: Fuck, dickhead... : in de seksuele sfeer Onder rappers: Yo mama is a.... (het beledigen van iemands moeder wordt hier niet van nature gebruikt). Dat kun je in een roman goed uitspelen, ook als je zelf een cultuur hebt bedacht. Schelden ze met dierennamen? Plantennamen? Namen van diverse goden of helden? Daarnaast geldt natuurlijk dat vloeken als Jezus! etc. ondenkbaar zijn in een cultuur die niet christelijk is, c.q. het christendom helemaal niet kent. Is een uitroep "verdoem me!" geldig binnen de religieuze context van de cultuur, of is er niemand die die macht heeft, of is het zo alledaags dat het geen vloek meer is (bijvoorbeeld in Dark Fantasy)?

Boeken waarin scheld- en vooral vloekwoorden staan raak je hier in mijn omgeving (midden op de Veluwe) aan de straatstenen niet kwijt. Dat blijkt ook wel uit een boek waaraan ik heb meegewerkt. Een scheldwoord zou in een aantal omstandigheden nog wel kunnen, een vloekwoord zou je goed moeten omkleden.

Hoewel schelden en vloeken niet echt van goede smaak en stijl getuigd dienen we nooit te vergeten dat schelden en vloeken veelvuldig voorkomt in informele situaties, in intermenselijke communicatie. Bijna allemaal hebben wij ons wel eens schuldig gemaakt aan het uiten van een vloek of een scheldwoord. Het is ook echt een wezenlijk onderdeel van de taal, een onderdeel dat ik als taalliefhebber en linguïst niet wil verloochenen maar ook als schrijver wil ik het bestaan van deze krachttermen niet verloochenen. Scheldwoorden, vloeken en verwensingen zijn al zo oud als dat de mens spreekt. Ook de Oude Grieken en de Romeinen vloekten. Zo ben ik bijvoorbeeld in het bezit van een alleraardigst boekje met hierin klassiek Latijnse scheldwoorden, vloeken en verwensingen; schuttingtaal is van alle eeuwen; en van alle rangen en standen, niemand uitgezonderd. Mensen vloeken en schelden nu eenmaal en wanneer je een verhaal schrijft met daarin een ruw en wat onbezonnen karakter, dan is het niet ondenkbaar dat dit personage wel eens zou kunnen vloeken of schelden. Ik zou me juist niet al te druk maken om dit soort woorden. Als jij het gevoel hebt dat het past bij het karakter wat je schept, dan moet je het gebruiken en zeker geen zelfcensuur toepassen omdat wellicht enkele mensen aanstoot zouden kunnen nemen aan het gebruik van die termen. Als schrijver, dichter, columnist ben je feitelijk ook kunstenaar en wil je soms ook mensen prikkelen tot nadenken, tot discussiëren. Om dat te bewerkstelligen zou ik zelfs de koningin laten vloeken in een tekst.

even aanhaken op een oud topic, want ik heb laatst hier met iemand een discussie over gevoerd en vond dat heel interessant. Zelf gebruik ik ook vloek- en scheldwoorden, maar alleen als de mensen het zelf zeggen en het bij hun personage past. In mijn MS wordt de HP in het begin gepest, maar om de lading aan te geven worden daar behoorlijk heftige dingen gezegd. Ik vind dit nodig voor het verhaal. Wel twijfel ik trouwens over een zin, of die niet te erg is.. maar dat is ook daadwerkelijk tegen mij gezegd (het verhaal is niet autobiografisch, maar ik gebruik af en toe iets uit mijn eigen leven) en geeft aan hoe ver pesten kan gaan. Daarentegen vind ik teveel vloek- en scheldwoorden op een plek waar het niet nodig is voor het verhaal, of een overdreven reactie die niet bij het personage past, ook storend. Ik denk dat er een beetje balans in moet zijn. Verder wil ik wel even het voorbeeld van Harry Potter noemen, want daar vind ik dit erg goed opgelost. Ik denk dat in alle 7 delen de daadwerkelijke vloek- en scheldwoorden op 1 of 2 handen te tellen zijn, maar indirect vloeken ze (vooral Ron) veel. Even uit mijn hoofd een poging tot een quote: "Gelukkig nieste Sneep op het moment dat Ron vloekt" Of: "Weet je wat ik moet doen van die..' (Hij gebruikte een woord waarvan Hermelien geschrokken uitriep: Ron!)" Of: "Ron gebruikte een woord waarvan Harry zeker wist dat hij dit nooit zou zeggen als zijn moeder in de buurt was" Dat vind ik erg goed opgelost, want het blijft realistisch voor mijn gevoel, maar is niet grof.

Topic is wat ouder maar toevallig voor mij op dit moment actueel en in een gelijke vorm als bij Bernadette, ook ik schrijf op basis van ervaringen zonder compleet autobiografisch te zijn en bij sommige personages past nou eenmaal het gevloek. Hoe schrijf ik bijvoorbeeld over een oudere Hagenees zonder hem in dialoog het woord 'kanker' te laten zeggen? In Den Haag en omstreken een zeer gebruikelijk woord onder zowel jong als oud maar toch voor een groot percentage van de potentieele lezers ook een mogelijk aanstootgevend woord. Dit specifieke woord gebruikt men voornamelijk ook nog eens als bijvoeglijk naamwoord waardoor het lastig kan zijn te omschrijven zonder de bijbehorende zin te beschadigen. Ik heb inmiddels besloten dat wanneer men daar niet tegen kan de rest van het verhaal waarschijnlijk ook niks voor hen is maar ik merk direct dat ik het gevoel heb dat dit werkt als een belemmering naar een groter publiek.

Ik snap wat je bedoelt, Modus. Zelf kom ik niet uit Den Haag en gebruik dat woord ook niet. Hoewel ik het niet fijn vind als mensen het roepen, snap ik wel dat ze dat niet (althans, de meeste niet) zeggen om iemand te kwetsen, maar omdat het lekker 'rolt'. Daarom zou ik er 'makkelijker' over heen lezen. Mijn broer bijvoorbeeld kan er absoluut niet tegen, ook al is hij zelf ook grofgebekt. Lastig dilemma, ik kan er verder niet veel zinnigs over zeggen. Aan de ene kant zou het verhaal voor een echte hagenees ongeloofwaardig overkomen, maar ik denk dat je ook een groep potentiele lezers al van te voren weg laat vallen.. Ik denk er nog even over na. Een andere vraag, een MS beginnen met een vloek, ja of nee? In de eerste scene van mijn nieuwe ms is de hp opgesloten door zijn vader in de kelder. Ik krijg dan echt een beeld van een joch dat vloekend en tierend met zijn handen tegen de deur aanslaat, maar om de lezer er direct in te trekken zou ik hem dan ook daadwerkelijk laten schreeuwen wat hij schreeuwt. Dus: "Goddomme pap, doe die klotedeur open!" Ik denk dat dat meer actie aangeeft dan een beschrijving.

Voor het Haagse geval kan ik me voorstellen dat je het woord gebruikt als je het over een "Haagse Harry" type hebt. In die stripboeken wordt het woord kanker ook gebruikt, maar dan als kankâh. Bij mijn weten gebruiken diverse Haagse schrijvers en cabaretiers het ook gewoon zonder dat er veel mensen over vallen. De kracht van het woord kanker als vloek zit er juist in dat het schokkend is, net als andere ziektes, tering (ook veel gebruikt in Den Haag), tyfus, pest, pokken, etc. In een van de eerste Haagse Harry-strips wordt er tegen elkaar op gevloekt, waarna Harry het laatste woord heeft met het scheldwoord "meidiese ensieklaupeidie!"

Bernadette, Ik zou in jouw geval inderdaad durven beginnen met een vloek. Die zin die je daar vormde is lekker krachtig, je wekt onmiddellijk de interesse van de lezer, en het is toch een scene die uit het gewone leven kan komen? Eén van mijn hoofdpersonages is een middeleeuwse klootzak die zich weinig van anderen aantrekt. Een echte ijzervreter die voortdurend vloekt. Dus regelmatig krachttermen. En ik wil die niet verbloemen op de één of andere manier, dat zal het karakter minderwaardiger maken, denk ik. Maar ik zit met een ander dilemma. Die kerel leeft in de tijd van de kruistochten, waar de Joodse bevolkingsgroep van bepaalde Duitse steden het hard te verduren krijgt. En die vent profiteert van de angst die er bij die bevolkingsgroep heerst. Hierbij stelde ik mij ook al de vraag, is het deontologisch verantwoord, om zoiets te schrijven?