Vertelperspectief

Ik zou alles in het zelfde perspectief doen. Behalve als de proloog een droom is of een dagboekbericht of een herinnering.

Ik heb in een van mijn boeken ook een proloog vanuit het ik-perspectief. Daarin vertelt een van de personages over haar verleden en hoe het kwam dat ze vluchtte en de HP ontmoette. Vervolgens gaat hoofdstuk 1 verder met een ander personage vanuit het personaal perspectief (hij/zij), en ontmoet hij het personage uit de proloog. Omdat mijn personage uit de proloog vervolgens de helft van het boek uit beeld blijft, heb ik de rest van mijn verhaal wel gewoon in het personaal perspectief gehouden. Alleen de proloog en epiloog zijn vanuit dat specifieke personage in het ik-perspectief geschreven. Dit wordt vaak afgeraden te doen, maar ik vond het mooi op deze manier en het werkt :)

Waar komt die obsessie met het mengen van eerste en derde persoon toch altijd vandaan? Dat is volgens mij toch niet erg aangenaam voor de lezer. Het lijkt me het beste een perspectief te kiezen en dat aan te houden. Als je door de blik van verschillende personages wilt focussen, kies je bijna altijd best voor derde persoon, tenzij het gaat om een geniaal literair experiment. Zet die proloog gewoon in de derde persoon en je probleem is opgelost. Hoort dit trouwens niet bij stijl en techniek?

De proloog zal sowieso in de ik-vorm blijven. Het gaaT hier inderdaad om een (gewoon) experiment. Er zit nog een extra verrassingselement in. Lol, het is geen obsessie bij mij. (Ik snap ook niet waarom het storend zou zijn of wordt afgeraden @Xu. Ik maak er geen niet-te-volgen afwisseling van.) De proloog staat er als het ware een beetje 'buiten'. Toch is het geen droom of zo @Fantasia.@ Arthur: Ja, sorry, kan ik dit verplaatsen?

Wel, het kan storend zijn omdat het de "immersie" doorbreekt. Als je regelmatig van eerste naar derde persoon verandert, brengt dat de taligheid van je verhaal naar voren en dat leidt af van de inhoud. Het vergt even een inspanning van de lezer om aan dat nieuwe perspectief gewend te geraken, en in een jeugdverhaal is dat iets wat je moet vermijden. Die verhalen moeten vlot te slikken zijn, anders gaat niemand ze lezen (ik ga er maar even van uit dat je voor een jeugdig publiek schrijft). Zelf heb ik een tijdje bijna uitsluitend boeken in de derde persoon verleden tijd gelezen. Wanneer ik dan eens een boek in de eerste persoon tegenwoordige tijd las, was dat best even wennen. Vandaar dat ik het wat irritant vind wanneer schrijvers zulke truukjes gaan uithalen binnen hetzelfde boek. Dan zet je eigenlijk de lezer niet op de eerste plaats. Ik wil echter wel aannemen dat er goede redenen zijn om het toch te doen. Maar dan ben ik wel benieuwd wat die redenen zijn ;) ps: ik denk, als je je eerste post bewerkt, dat je ergens de mogelijkheid hebt om het subforum te kiezen.

Afwisselen tussen eerste en derde kan in mijn ogen prima, ik lees nu een boek waarin het erg kundig en aangenaam is toegepast, de auteur hanteert daarin wel consequent het ik-perspectief voor uitsluitend één hoofdpersonage, en wisselt dus niet binnen één personage af naar een ander perspectief. Ik ben wel geneigd om het daar mee eens te zijn eerlijk gezegd. Het lijkt me verwarrend om halverwege een personage vanuit een ander perspectief te benaderen, want welke functie heeft dat? De ik-vertelling brengt een hoofdpersonage IMO altijd erg dicht bij de lezer (als je het goed doet), als je daarna op de derde persoon overschakelt lijkt het haast alsof het over een ander personage gaat, waardoor je meer afstand lijkt te nemen. Hoe dan ook succes met je dilemma!

Bedankt Arthur. Ik heb het verplaatst. Doelgroep is YA. Het is wellicht (voor iedereen, dit ongeacht de leeftijd) wennen indien het perspectief regelmatig wijzigt. Ik zal het sowieso beperken tot 1 of 2 maal. 't Ja, die reden is nu net de verrassing hé ;).

Bedankt SanderD. Welke functie? De proloog speelt zich af op een ander moment. Het geeft weer/aan wat één van de personages meemaakt op een specifiek tijdstip. In wat volgt, is als het ware een 'verteller' aan het woord. Ik blijf wellicht beter in 3de persoonsperspectief. Maar het zou ook anders kunnen ...

Maar dat specifieke personage uit de proloog, is dat een hoofdpersoon met frequente opkomst, of een bijfiguur? In het eerste geval is het uiteraard aannemelijk dat hij vaak aan het woord komt, dan kan ik me een ik-perspectief goed voorstellen en dat lijkt me verder ook niet onduidelijk voor de lezer. Mocht het om een bijfiguur gaan, dan neig ik naar omschrijven van de proloog in de derde persoon, omdat deze bijfiguur dan niet vaak genoeg onder de aandacht gebracht wordt om ervoor te zorgen dat het ik-perspectief veel meerwaarde heeft. Hoe dan ook, zoals je zelf al aangeeft kan het heel anders en zijn de mogelijkheden groot, zonder het verloop van je verhaal te kennen is het voor een buitenstaander ook lastig inschatten hoe iets zal klinken natuurlijk. Dus vergeet vooral ook niet naar je eigen gevoel te luisteren, want jij kent je verhaal het beste.

Bij mij is het specifieke personage uit de proloog een 2e HP. In de eerste paar hoofdstukken (vanaf hoofdstuk 1 is gewoon alles in 3e persoon geschreven) komen de 1e en 2e HP samen, maar wegens omstandigheden worden ze van elkaar gescheiden. Ik ga dan verder met de 1e HP. Later komt mijn 1e HP, weer wegens omstandigheden, de 2e HP weer tegen. Maar ik blijf hierin vervolgens gewoon doorgaan in 3e persoon. In de epiloog laat ik mijn 2e HP weer aan het woord om een soort afsluitend geheel vanuit haar 'point of view' te maken. Het klinkt misschien heel ingewikkeld, maar dat is het niet :)

Proloog en epiloog moeten los staan van het verhaal (anders is het gewoon het eerste en laatste hoofdstuk hé), dus dat lijkt me geen probleem om daarin een ander perspectief te gebruiken. Tenzij de andere stukken vanuit dat personage óók los staan van de rest van het verhaal, zou ik daarvoor gewoon hetzelfde perspectief gebruiken als in de rest van het verhaal voorkomt.

Bedankt allemaal. Ik snap je Xu ;). Dialogen zijn (zo goed als) onmisbaar in een verhaal. In het ik-perspectief is het ontbreken eraan wellicht 'normaal', denk ik?

Bij een ik-perspectief (en hij-perspectieven die heel dicht bij de beleving van het personage aansluiten) lijkt het me in ieder geval gemakkelijker om te compenseren.

Als in de rest van je manuscript het perspectief bij een ander personage ligt, lijkt het me geen probleem als die de 'ik' uit de proloog en epiloog tegenkomt. Als je maar geen hoofdstukken gaat schrijven in het hij-perspectief vanuit het personage dat al eerder als 'ik' verschenen is. Wat bedoel je met het ontbreken van dialogen in het ik-perspectief?

Bedankt allemaal. Ik snap je Xu ;). Dialogen zijn (zo goed als) onmisbaar in een verhaal. In het ik-perspectief is het ontbreken eraan wellicht 'normaal', denk ik?

Omdat vanuit het hoofd van een persoon wordt geschreven, kan diegene niet in het hoofd van een ander kijken. Dus hij/zij kan alleen afgaan op zijn/haar eigen interpretaties van wat hij/zij waarneemt. Als je ik-personage pagina's vol alleen maar vult met eigen waarnemingen en gedachtegangen, dan blijft er denk ik weinig over voor dialoog :P Maar tenzij je ik-personage geen andere mensen tegenkomt, zul je toch een keer dialoog hebben, lijkt mij. Of je moet het allemaal tellen als schrijver: Mijn zusje stond te koken in de keuken. Toen ik binnenkwam moest ze heel hard lachen. Ik vroeg haar wat er zo grappig was. Ze zei dat ik er afschuwelijk uitzag met die pet op, maar ik vond hem mooi, want Super Mario stond erop. Wie vindt een pet van Super Mario nou niet te gek? Zij snapte niet wat ik in videogames zag, maar misschien was zij gewoon zelf niet helemaal lekker bij haar hoofd. Ze was immers een keer op haar hoofd gevallen toen ze nog klein was... Kan prima op deze manier, maar het voordeel van dialoog vind ik dat je personages nog beter leert kennen door hun stem te laten horen. Je kunt zeggen: Ze vond dat ik er afschuwelijk uitzag met die pet op, maar als je zegt: 'Wat zie jij er vreselijke idioot uit met die pet op. Heb je hem van een zwerver gejat of zo?', dan krijg je alweer een beter beeld van het personage en zijn/haar relatie met de HP. Maar goed, er zijn middenwegen genoeg :)

Bedankt Xu, mijn ik-personage komt geen andere mensen tegen en kan dus hoogstens tegen zichzelf praten (luidop of in gedachten). (Alhoewel, eigenlijk is het ik-personage ook in 'gesprek' met de lezer.) In dialoog zijn met jezelf maakt dat het eigenlijk een monoloog wordt. Dat was me even ontglipt. (oeps)

Als je HP vooral alleen is, dan lijkt mij het ik-perspectief een goede keuze :)

Het gaat om een nevenpersonage in mijn proloog, maar deze is inderdaad helemaal alleen :).

Ik gooi het hier maar even neer, een nieuw topic is wat overdreven... Ik had dus een vraagje: Ik schrijf in personaal perspectief, maar ik had daar een vraagje over. Een passage als:

'Karl doolde verloren rond in de doodstille havenwijk. Afwezig liet hij zijn vingers langs de stadswal glijden, die honderd jaar geleden gedeeltelijk werd afgebroken bij het aanleggen van de nieuwe ommuring.'

Dit heb ik even vlug neergekrabbeld. Het gaat me dan ook eventjes niet om inhoud/schrijfstijl en dergelijke, maar puur om het perspectief. Want dat laatste stukje info, neigt dat niet naar het alwetend perspectief? Zoja: is dat storend?

Het leest als infodump, maar qua perspectief denk ik dat het wel kan, als Karl weet van die nieuwe ommuring en afbraak. Als hij een toerist is die hiervan niet op de hoogte kan zijn, dan is het inderdaad een wissel naar alwetend, en zou mij dat zeker wel storen. Net als al die bijwoorden me storen overigens - ik weet dat dat de vraag niet was, maar kan toch niet laten het aan te geven, misschien ben je je daar niet van bewust.

@Rudez Je schrijft dit stukje toch vanuit Karl? Als hij afwezig met zijn vingers over de stadswal glijdt en die informatie geeft over honderd jaar geleden, dan ga ik er vanuit dat hij dat weet, omdat hij dat ooit een keer ergens heeft gelezen of iets dergelijks.

Okay, dank jullie wel, het is duidelijk! @Hekate: ik heb dit even in de gauwigheid neergezet om de vraag te ondersteunen ;). Is verder geenszins over nagedacht haha!