Schrijven, een langdurig proces.

In onze krant stond zo'n boekpresentatie. Ik vond het bijna eng. Een vrouw uit een naburig dorp had een boek geschreven. Zij was ongeneeslijk ziek. In de krant stond een foto en een verhaal over de avond van haar boekpresentatie en daaronder stond: ... heeft ervoor gekozen vandaag te overlijden. Dat schreef die journalist dus gisteren al. Er was beslist dat ze na de boekpresentatie de stekker eruit zouden trekken. Bizar.

Dat is wat me tegen de borst stuit. Dat je zegt dat anderen 'met minder genoegen nemen'. De enige manier waarop je kunt tonen dat jij het beter kan, is door een boek te voltooien dat wordt uitgegeven. Zolang je dat nog niet hebt gedaan, is het niet aan jou om te zeggen dat anderen 'met minder genoegen nemen'.

Kom op zeg, we nemen allemaal met minder genoegen. Ten eerste moet een verhaal op een gegeven moment af zijn, je kunt niet eindeloos blijven herschrijven. En natuurlijk vind je in het boek fouten nadat het in de winkel ligt. Tussendoor wordt er nog met redacteuren en proeflezers overlegd over wat passend is, en worden verbeteringsvoorstellen door derden gedaan. Een en ander wordt bijgeslepen voor de doelgroep. De meeste schrijvers willen immers niet alleen hun verhaal doen, maar het ook nog bij een uitgever laten onderbrengen en als het even kan ook nog in de winkels terugzien, en op de boekenplanken van klanten, bij voorkeur als bestseller. Het uiteindelijke resultaat kan voor de doelgroep van lezers perfect zijn, maar hoeveel kunstenaarsveren heb je er voor moeten laten?

Dat impliceert dat het overnemen van de adviezen van anderen gelijk staat aan het aantasten van je artistieke integriteit. En dat is onzin. Schrijven is geen puur solistische bezigheid. Het is dankzij de input van anderen dat een manuscript dichter bij zijn potentie komt. Er is niet zoiets als de feilloze kunstenaar.

En om terug te komen op het oorspronkelijke onderwerp: als je er langer over doet, vanaf je jeugd tot vlak voor je dood, dan heb je uiteindelijk een boek waarin je je hele wezen als schrijver naar voren kunt brengen, en niet alleen jij als schrijver in een bepaalde fase van je ontwikkeling.

Ik denk dat een ervaren schrijver op latere leeftijd een ander boek schrijft dan een jonge beginner. Maar ik denk niet dat iemand een boek kan schrijven dat zowel door die beginner als die ervaren schrijver geschreven is. Want hoe stel je je dat voor? Hoofdstukken 5, 12 en 22 zijn schlimazlnik op 16 jarige leeftijd? Hoofdstukken 8 tot 11 op 32 jaar en 23 tot en met 27 op 22jarige leeftijd?

Niet dat het in ontwikkeling zijn fout is, maar het is vrij eenzijdig. Veel schrijvers kunnen feilloos aangeven hoe hun leven hun schrijven beïnvloed, vooral als er flink op ingehakt wordt: de eerste grote liefde, de zorgplicht voor een ander, kinderen, scheiding, overspel, overlijden van je ouders, werkloosheid, armoe, gezondheidsproblemen, overwegingen voor emigratie, etc. Daaruit ontstaan vaak prachtige romans omdat dat op dat moment de hele wereld van de schrijver is, dat waar al zijn gedachten om draaien - wat als je al die ervaringen in één roman kunt verwerken, omdat je het schrijft als je er bovenop zit?

In mijn ervaring is het niet mogelijk om het grote geheel te zien als je ergens bovenop zit. Het kenmerk van een schrijver is dat hij een verhaal vertelt dat het grote geheel laat zien en daarvoor moet je afstand kunnen nemen. Ik denk bijvoorbeeld dat het nagenoeg onmogelijk is om een goed verhaal te schrijven over een verloren liefde als deze relatie gisteren werd beëindigd.

Ik bedoel daarmee niet een roman waarin dat allemaal voor komt, maar als er een (neven) personage is dat zoiets overkomt dat je het dan met volle overtuiging vanuit je zelf en je eigen ervaringen kunt schrijven. Ik denk dat dat een boek een enorme authenticiteit kan geven.

Lijkt me nogal lastig werken. Betekent namelijk dat als ik zo te werk zou gaan, mijn verhaal af zou hangen van mijn dagelijks leven. Krijg ik een auto ongeluk? Poef, daar is een bijfiguur die een auto ongeluk heeft. Overlijdt een dierbare? Poef, moet in het boek. Misschien dat ik het niet snap hoor, maar volgens mij is het toch handiger om een verhaal te verzinnen en dat uit te werken, in plaats van het fractallisch te laten groeien met iedere gebeurtenis in mijn echte leven?

Ik refereer daarbij aan de manier waarop ik kunstenaars hun oevre op zie bouwen, hoe ze keer op keer hetzelfde kunstwerk maken, steeds net iets anders, aangepast aan hun persoonlijke ontwikkeling en uiteindelijk resulterend in een compleet kunstwerk dat veel facetten heeft.

Ja, dat doen kunstenaars. Schrijvers ook. En als naar het geheel van alle werk kijkt, zie je al die levensfasen terug. Omdat ze niet zijn blijven doorwerken aan een enkel kunstwerk! Het geheel van hun werk toont hun leven en vooruitgang, niet dat ene schilderij of beeld waar ze hun hele leven aan blijven pielen.

Waar maakt Harryhol zich druk om vraag ik me af... Ik snap ook niet waarom er altijd zo krampachtig wordt gereageerd als iemand beweert zijn magnus opus te willen schrijven, of iets wat de grijze middelmaat wil overtreffen. In de sport wordt het normaal gevonden dat een sportman meer dan 70 uur per week traint om het maximale te bereiken. In elk ander domein heeft men daar respect voor of acht men het zelfs nodig om het maximale uit jezelf te willen halen om een topprestatie te bewerkstelligen. Maar als een schrijver dit zegt is het raar/vreemd/niet gezond?

In onze krant stond zo'n boekpresentatie. Ik vond het bijna eng. Een vrouw uit een naburig dorp had een boek geschreven. Zij was ongeneeslijk ziek. In de krant stond een foto en een verhaal over de avond van haar boekpresentatie en daaronder stond: ... heeft ervoor gekozen vandaag te overlijden. Dat schreef die journalist dus gisteren al. Er was beslist dat ze na de boekpresentatie de stekker eruit zouden trekken. Bizar.

Heftig. Oke, dat je levensdoel is een boek te schrijven tot daar aan toe. Maar echt sterven? Ik zou nog willen genieten van mijn boek nadat het af is.

Waar maakt Harryhol zich druk om vraag ik me af... Ik snap ook niet waarom er altijd zo krampachtig wordt gereageerd als iemand beweert zijn magnus opus te willen schrijven, of iets wat de grijze middelmaat wil overtreffen. In de sport wordt het normaal gevonden dat een sportman meer dan 70 uur per week traint om het maximale te bereiken. In elk ander domein heeft men daar respect voor of acht men het zelfs nodig om het maximale uit jezelf te willen halen om een topprestatie te bewerkstelligen. Maar als een schrijver dit zegt is het raar/vreemd/niet gezond?

Is dit geen forum waar men op elkaar reageert? Natuurlijk moet iedereen zelf weten wat hij of zij doet. Kan mij ook niks schelen. Ik denk alleen dat het goed is om op een forum dat door beginnende schrijvers wordt bezocht toch ook wat tegengas te geven tegen de mythe van die ene perfecte roman. Je analogie van de sporter klopt ook niet. Als een sporter zou doen wat hier werd beweerd, dan zou deze atleet jarenlang trainen om maar aan een enkele wedstrijd mee te doen. In de echte wereld leeft een sporter van toernooi naar toernooi waar hij of zij probeert alles te geven. Een schrijver doet dat ook (naar mijn mening): schrijf steeds het beste wat je nu kunt en ga niet zitten wachten tot er een soort onhaalbare perfectie ligt. Vooral omdat die perfectie helemaal niet bestaat. Door je hele leven te wachten tot het perfect is, ontzeg je jezelf de mogelijkheid om te groeien en te leren van je eerdere prestaties. Als iemand stilletjes in zijn zolderkamer jaar na jaar werkt aan iets wat hij de dag voor zijn dood af wil hebben, dan maakt mij dat niets uit. Maar als andere bezoekers het idee krijgen dat zoiets je een beter schrijver maakt, dan reageer ik daar op.

Is dit geen forum waar men op elkaar reageert?

daarom reageer ik op je

Natuurlijk moet iedereen zelf weten wat hij of zij doet. Kan mij ook niks schelen. Ik denk alleen dat het goed is om op een forum dat door beginnende schrijvers wordt bezocht toch ook wat tegengas te geven tegen de mythe van die ene perfecte roman.

Het is helemaal geen mythe. Het is de keiharde werkelijkheid. Sommige mensen hebben in hun hoofd de perfecte roman te willen schrijven. Dat is een realiteit op zich. Dan kun je wel op het gaspedaal willen trappen, maar dat gaat er nooit uit. Of er daadwerkelijk een perfecte roman uitvloeit is een tweede discussie (en of perfectie bestaat ook), maar sommige mensen hebben dat in hun hun hoofd en dat alleen al is een realiteit die niet valt weg te poetsen.

Je analogie van de sporter klopt ook niet. Als een sporter zou doen wat hier werd beweerd, dan zou deze atleet jarenlang trainen om maar aan een enkele wedstrijd mee te doen. In de echte wereld leeft een sporter van toernooi naar toernooi waar hij of zij probeert alles te geven.

De analogie met de sporter klopt in die mate dat wanneer je ergens goed in wilt zijn, daar ook duizenden uren aan besteed moeten worden. Ik geloof er niks van dat een goed boek geschreven kan worden in een paar weken tijd. Je moet de analogie dus breed bekijken. Het gaat om de topsportmentaliteit.

Een schrijver doet dat ook (naar mijn mening): schrijf steeds het beste wat je nu kunt en ga niet zitten wachten tot er een soort onhaalbare perfectie ligt.

Blijkbaar dus niet voor Schlimazlnik, en zo zijn er nog wel velen die jaren aan een ms werken. Een genomineerde schrijver voor de Gouden uil dit jaar heeft tien jaar aan zijn manuscript gewerkt (ben zijn naam kwijt).

Vooral omdat die perfectie helemaal niet bestaat.

Dit is helemaal niet belangrijk, of ie wel of niet bestaat. Het gaat erom wat de schrijver zelf denkt, dat ligt dichter tegen de realiteit dan een abstracte stelling of perfectie wel of niet bestaat.

Door je hele leven te wachten tot het perfect is, ontzeg je jezelf de mogelijkheid om te groeien en te leren van je eerdere prestaties.

Och, dit vind ik ook een zeer subjectieve mening. Andere schrijvers teren misschien op dit streven naar het idee perfectie. Het geeft ze energie en zorgt dat ze het maximale uit zichzelf kunnen halen.

Als iemand stilletjes in zijn zolderkamer jaar na jaar werkt aan iets wat hij de dag voor zijn dood af wil hebben, dan maakt mij dat niets uit. Maar als andere bezoekers het idee krijgen dat zoiets je een beter schrijver maakt, dan reageer ik daar op.

Ja, maar je spreekt voor anderen, en denkt andere posters voor iets te waarschuwen alsof het kinderen zijn die niet voor zichzelf kunnen nadenken. Dat maakt je mening eigenlijk helemaal niet zo relevant.

Bavarios, Volgens mij praten we langs elkaar heen. Ik zegt niet dat ieder boek in een paar weken geschreven moet worden en ik zeg ook niet dat een boek geen jaren kan duren om te voltooien. Er zijn talloze voorbeelden van boeken waar jaren aan gewerkt is. Ik zei dat schrijvers het beste boek dienen te schrijven dat ze op dat moment kunnen. Dat boek zal waarschijnlijk niet voldoen aan het ideaalbeeld van de schrijver en dat zal mening schrijver stimuleren om het beter te willen doen bij het volgende boek, in de hoop dat die perfectie beter wordt benaderd. Dat is allemaal prima en vanzelfsprekend. Ik stoorde vooral aan de opmerking 'een perfect boek dat vlak voor mijn dood voltooid dient te zijn'. Dat is in mijn ogen een behoorlijk pretentieuze opmerking die wat mij betreft hoort in het rijtje 'ooit ziet men in wat voor genie ik ben' en 'al die afwijzingen betekenen alleen maar dat ik beter ben dan die redacteuren kunnen begrijpen'. Schrijf gewoon, verdorie. Schrijf en zorg dat het goed genoeg is om uit te geven. Maar alsjeblieft, niemand heeft er wat aan als je 'de kunstenaar' uit gaat hangen die ondertussen niets uit zijn vingers krijgt dat uitgeef-waardig is.

Bavarios, Volgens mij praten we langs elkaar heen. Ik zegt niet dat ieder boek in een paar weken geschreven moet worden en ik zeg ook niet dat een boek geen jaren kan duren om te voltooien. Er zijn talloze voorbeelden van boeken waar jaren aan gewerkt is. Ik zei dat schrijvers het beste boek dienen te schrijven dat ze op dat moment kunnen. Dat boek zal waarschijnlijk niet voldoen aan het ideaalbeeld van de schrijver en dat zal mening schrijver stimuleren om het beter te willen doen bij het volgende boek, in de hoop dat die perfectie beter wordt benaderd. Dat is allemaal prima en vanzelfsprekend. Ik stoorde vooral aan de opmerking 'een perfect boek dat vlak voor mijn dood voltooid dient te zijn'. Dat is in mijn ogen een behoorlijk pretentieuze opmerking die wat mij betreft hoort in het rijtje 'ooit ziet men in wat voor genie ik ben' en 'al die afwijzingen betekenen alleen maar dat ik beter ben dan die redacteuren kunnen begrijpen'. Schrijf gewoon, verdorie. Schrijf en zorg dat het goed genoeg is om uit te geven. Maar alsjeblieft, niemand heeft er wat aan als je 'de kunstenaar' uit gaat hangen die ondertussen niets uit zijn vingers krijgt dat uitgeef-waardig is.

Ja, men vindt al gauw iets pretentieus in dit land. Vooral als het om schrijven gaat blijkt men zeer lange tenen te hebben als iemand eens een pittige opmerking maakt. Ik hou niet van die zelfbeperkende mentaliteit. Meesterwerken en grootse prestaties worden geleverd met pretentie. Kijk naar alle grote kunstenaars, van gaudi, tot van gogh, tot noem maar op. Ze moesten allemaal tegen de stroom in roeien. Nu zeg ik niet dat Schlimazlnik zo groot kan worden, maar het kan nooit uitgesloten worden dat er in iemand een genie schuilt, tenzij het tegendeel wordt bewezen. Mulisch is zijn hele leven achtervolgd door lieden die nergens tegen kunnen en alles wat ie zei als arrogantie bestempelden. Als hij die arrogantie niet had gehad was ie misschien nooit een bekende schrijver geworden. Arrogantie is soms nodig. Soms heb je een bord voor je kop nodig. En het gaat soms zelfs gepaard met veel zelftwijfel en juist een zeer zelfkritische blik. Er lopen hier ook nogal wat mensen rond die de realiteit niet uit het oog kunnen houden, maar op een andere manier. Als schlimazlnik bv. schrijft dat ie een perfect meesterwerk wil schrijven dan wil dat niet altijd iets zeggen over hem als geheel persoon. Misschien is ie in het echte leven een bescheiden persoon op andere gebieden. Of iemand die veel luistert ipv zijn mening doordrukt etc. Het zegt hooguit iets over hoe hij naar zijn eigen schrijven kijkt imo.

Ja, men vindt al gauw iets pretentieus in dit land. Vooral als het om schrijven gaat blijkt men zeer lange tenen te hebben als iemand eens een pittige opmerking maakt. Ik hou niet van die zelfbeperkende mentaliteit. Meesterwerken en grootse prestaties worden geleverd met pretentie. Kijk naar alle grote kunstenaars, van gaudi, tot van gogh, tot noem maar op. Ze moesten allemaal tegen de stroom in roeien. Nu zeg ik niet dat Schlimazlnik zo groot kan worden, maar het kan nooit uitgesloten worden dat er in iemand een genie schuilt, tenzij het tegendeel wordt bewezen.

*haalt schouders op* Als iemand iets moois maakt dan is dat geweldig. Als iemand zegt dat hij iets moois gaat maken, dan is dat ambitieus en wie weet maakt hij het waar. Ook geweldig. Maar roepen 'ik maak iets dat geniaal wordt... Zo geniaal dat ik het alleen kan voltooien aan het letterlijke einde van mijn leven. Iets dat breekt met alle normen en onaantastbaar is...' Mag ik dan even de keel schrapen? Iedereen die schrijft wil iets moois en briljants maken. Dat is geen nieuws, dat is een gegeven. Een klein beetje perspectief op een openbaar forum kan heus geen kwaad. ennuh... Dus jij gaat er vanuit dat ieder die je (al dan niet virtueel) ontmoet wellicht een genie is tenzij het tegendeel bewezen wordt?

Ja, men vindt al gauw iets pretentieus in dit land. Vooral als het om schrijven gaat blijkt men zeer lange tenen te hebben als iemand eens een pittige opmerking maakt. Ik hou niet van die zelfbeperkende mentaliteit. Meesterwerken en grootse prestaties worden geleverd met pretentie. Kijk naar alle grote kunstenaars, van gaudi, tot van gogh, tot noem maar op. Ze moesten allemaal tegen de stroom in roeien. Nu zeg ik niet dat Schlimazlnik zo groot kan worden, maar het kan nooit uitgesloten worden dat er in iemand een genie schuilt, tenzij het tegendeel wordt bewezen.

*haalt schouders op* Als iemand iets moois maakt dan is dat geweldig. Als iemand zegt dat hij iets moois gaat maken, dan is dat ambitieus en wie weet maakt hij het waar. Ook geweldig. Maar roepen 'ik maak iets dat geniaal wordt... Zo geniaal dat ik het alleen kan voltooien aan het letterlijke einde van mijn leven. Iets dat breekt met alle normen en onaantastbaar is...' Mag ik dan even de keel schrapen? Iedereen die schrijft wil iets moois en briljants maken. Dat is geen nieuws, dat is een gegeven. Een klein beetje perspectief op een openbaar forum kan heus geen kwaad. ennuh... Dus jij gaat er vanuit dat ieder die je (al dan niet virtueel) ontmoet wellicht een genie is tenzij het tegendeel bewezen wordt?

Het gaat om de mindset vooraf. Ik denk er niet over na of die en die een genie zou kunnen zijn, maar als iemand beweert met een meesterwerk of levenswerk bezig te zijn dan zou dat waargemaakt kunnen worden ja, waarom niet. Tenzij iemand zoveel spelfouten maakt en zulke domme zaken zegt... dan heb ik er mijn twijfels bij. Ik ben niet onder de indruk van Schlimazlniks teksten omdat ik ze veel te saai vind - en ik hou niet van saaie teksten - maar ik sluit niet uit dat hij mogelijk ooit zijn meesterwerk schrijft, want ik zal niet ontkennen dat hij een bepaald talent heeft, en een bepaald literair niveau, en ook in zekere zin een visie (al ben ik het totaal niet met zijn visie eens). Ik vind zijn mindset echter prima en ik kan me er zeer in vinden. Hij wil het maximale uit zichzelf trekken en weet dat je daarvoor zeer veel moet oefenen en zeer veel moet aanleren en/of aanleren. Daar spreekt iemand die niet zomaar een tekst wil schrijven of zomaar wat loopt aan te pielen. Hij streeft naar een bepaalde perfectie in zijn hoofd en als je dit hebt leg je jezelf ongetwijfeld een enorme druk op. Dan wordt schrijven niet zomaar ''iets leuks'' om te doen. Ik zie genoeg boeken waarin er zomaar iets leuks wordt gedaan. 99 procent van de schappen staat vol van de waardeloze slushpiles. Ik hoor liever een schrijver die zegt: ik werk 20 jaar aan mijn meesterwerk. Of het dan ook een meesterwerk wordt is de vraag en hangt van veel factoren af, maar ik beschouw deze mindset wel als cruciaal om grenzen te kunnen doorbreken. Er zijn al genoeg schapen. Ik zie graag een wolf doorbreken die de waardeloze slushpiles in de schappen aan gort bijt met een subliem meesterwerk. Ik heb helemaal niets met de doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg-mentaliteit. Die mindset creert alleen maar middelmaat. Misschien wel veilig en een grotere garantie om uitgegeven te worden, maar ook een garantie voor pure middelmaat zoals we daar dagelijks mee overspoeld worden. De doe-maar-gewoon-mentaliteit moet je hebben als je naar je werk gaat, als je je moet comformeren aan allerlei regels in het dagelijks leven. Maar als een schrijver schrijft zie ik graag een schrijver die tussen gekte, genialiteit en narcisme in leeft. Anders ontstaat er middelmaat. Uiteindelijk krijg je sowieso genoeg tikken in het leven om weer met beide poten op de grond te komen.

Ik heb hier echt het idee dat wanneer je echt iets wilt bereiken of ambitieus bent en dat uit je direct met de grond gelijk wordt gemaakt (tenzij het gaat om commerciële doelen). En dat bovendien veel mensen moeite hebben met lezen en allerlei dingen erbij slepen die in de oorspronkelijke post nooit stonden. Ik blijf bij wat ik eerder zeg: ik wil bij mijn dood een Opus Magnum hebben, waarin een overzicht is te vinden van wat ik door de jaren heen heb geleerd en waardoor ik ben geïnspireerd. Dat is mijn idee, en ik wil niet beweren dat het een goed idee is, ik wil ook niet beweren dat anderen zoiets ook moeten doen, maar het is voor mij de zingeving van het leven. Andere mensen willen hun leven eindigen (of het in ieder geval daarvoor halen) met een topfunctie, een rits kleinkinderen, of een eigen huis met grote tuin, of de uiteindelijke verlossing (nirvana), of iets als vrede met de wereld, of een kast vol bestsellers, of een eigen talkshow op prime-time, of een wereldreis, een tentoonstelling in het Rijksmuseum, een lintje. Ieder zijn meug, en dat Opus Magnum is het mijne. Het interesseert me ook geen reet of iemand het überhaupt wil lezen, laat staan of het goede recensies krijgt. Daar gaat het helemaal niet om. Het is puur een vorm van ultieme zelfexpressie, zonder gehinderd te worden door enige vorm van contemplatie over wat een lezer ervan zou denken. Het is vrijheid en een bevrijding.

Dat impliceert dat het overnemen van de adviezen van anderen gelijk staat aan het aantasten van je artistieke integriteit. En dat is onzin.

Ik zie dat anders. Op zijn minst genuanceerder. Om te beginnen heb je adviezen niet meer nodig als je een meester bent, of in ieder geval: de (ver)gevorderde schrijver heeft behoefte aan een andere vorm van adviezen dan de beginnende schrijver, en ook aan een ander soort adviseurs. Je werk zal dan nauwelijks nog wijzigen, omdat die adviseurs ook wel zien dat je de kern van het kunstwerk niet mogen aantasten, het wordt meer een vorm van meedenken met de kunstenaar.

Schrijven is geen puur solistische bezigheid. Het is dankzij de input van anderen dat een manuscript dichter bij zijn potentie komt.

Dat geldt voor de potentie van literaire waarde (zie ook hier), maar niet voor de waarde van kunstzinnige expressie. Of eenvoudiger gezegd: ik wordt er als schepper niet gelukkiger op als mijn werk een grotere of minder grote literaire waarde wordt toegedicht. Het gaat mij om de waarde van het scheppen zelf en het "genot" dat ik eraan beleef, aan de zingeving voor mijn leven die het geeft. Een vergelijking: de seks wordt er niet beter op als die dagen later vruchtbaar blijkt. En een bevruchting is (gelukkig) geen voorwaarde om van seks te kunnen genieten.

Er is niet zoiets als de feilloze kunstenaar.

Maar dat is geen excuus om niet naar perfectie te streven. Althans niet voor mij. Ik val liever dood neer op het pad erheen dan dat ik het pad nooit ben opgegaan.

Ik denk dat een ervaren schrijver op latere leeftijd een ander boek schrijft dan een jonge beginner. Maar ik denk niet dat iemand een boek kan schrijven dat zowel door die beginner als die ervaren schrijver geschreven is.

Lees dat boek van Terry Pratchett nou maar. Of een van de andere schrijvers die werk van vroeger heeft bewerkt.

In mijn ervaring is het niet mogelijk om het grote geheel te zien als je ergens bovenop zit. Het kenmerk van een schrijver is dat hij een verhaal vertelt dat het grote geheel laat zien en daarvoor moet je afstand kunnen nemen. Ik denk bijvoorbeeld dat het nagenoeg onmogelijk is om een goed verhaal te schrijven over een verloren liefde als deze relatie gisteren werd beëindigd.

Maar het is makkelijker om over een verloren liefde te schrijven nadat die is beëindigd dan erover te schrijven voordat je die liefde ooit hebt gekend. Kijk eens naar een boek als Tonio van A.F. Th. om maar een modern voorbeeld te noemen. En Kluun. Maar zo zijn er talloze werken uit de wereldliteratuur die vooral bekend zijn door de manier waarop een goede schrijver een aangrijpend onderwerp heeft beschreven omdat hij het zelf heeft meegemaakt. Bernlef, Minco, Multatuli. Maar niet alleen dat: iedere tekst wordt diepgaander naarmate de ervaring van de schrijver authentieker is. Of dat nou gaat om een verloren liefde of om een scène waarin een kraanleertje vervangen wordt. Het is makkelijker ergens een unieke kijk op te hebben als je het zelf hebt ervaren. Immers, als je iets beschrijft wat je zelf niet hebt meegemaakt, dan beschrijf je de gevoelens van anderen, zoals je dat hebt gehoord of gelezen - en dan is wat je schrijft niet meer authentiek.

Lijkt me nogal lastig werken. Betekent namelijk dat als ik zo te werk zou gaan, mijn verhaal af zou hangen van mijn dagelijks leven. Krijg ik een auto ongeluk? Poef, daar is een bijfiguur die een auto ongeluk heeft. Overlijdt een dierbare? Poef, moet in het boek.

Nee, zo werkt het niet. Dat zou belachelijk zijn. Het is gewoon schrijven, en wanneer iets gebeurt, op zoek gaan naar je eigen ervaring daarin of je eigen gedachten daarover, of in ieder geval een ervaring die er sterk op lijkt. Bijvoorbeeld: in het verhaal komt een veldslag voor. Dat is voor iemand die altijd vrede heeft gekend is dat een abstract begrip. Maar als je er veel over leest (over strategie), er documentaires over kijkt, en zelf wat historische slagvelden bezoekt en de boekenkennis daar tot leven probeert te krijgen, dan kun je het op een realistische manier voor je zien. (Voor de massale barbaarse aanval gebruik je de ervaring van duizenden David Bowie-fans die massaal het festivalterrein oprennen in de hoop vooraan te kunnen staan). Dat soort kennis heb je niet als je 20 bent. En als je 40 bent misschien wel, maar ja, een gecompliceerde roman is meer dan een beschrijving van een veldslag. Hoe ouder je bent, des te meer ervaringen je hebt (vooral als een leven lang leren je motto is), des te authentieker je fictie wordt. De crux is dat je jongere ik je ook een hoop te bieden heeft aan dingen als rebellie, ongecompliceerd denken, onwrikbaar vertrouwen in de toekomst ("alles is mogelijk!"), energieke nieuwsgierigheid, rudimantaire onschuld, onbevangenheid en onnozelheid, dagdromen en een vorm van (door biologie veroorzaakte) geestelijke chaos. Het is moeilijk die toestand terug te vinden als je ouder bent en je hersenen zijn ingeklonken en je hormonen tot rust zijn gekomen. Als je die dingen weet te verbinden, dan heb je een heel ander soort werk. Maar om jezelf te oefenen en alle fasen van je schrijverschap te doorlopen, moet je tussendoor wel andere dingen blijven schrijven. Overigens kom ik regelmatig berichten tegen van schrijvers die al heel lang bezig zijn aan een roman voor ze die eindelijk afronden en opsturen naar een uitgever. Een jaar of 10 is geen uitzondering. Maar in die 10 jaar zijn ze ook bezig met ander werk. Het lijkt me verder een groot verschil maken of je de hele dag kunt schrijven, of dat je schrijft naast een (zware) full-time baan en een druk gezinsleven. Met andere woorden: als je braaf 8 uur per dag met schrijven bezig bent (inclusief research en herschrijven), zal je er in jaren korter over doen dan iemand die met moeite een uurtje per dag kan schrijven.

Goede post, alleen: als ik zo vrij mag zijn, je betoog wint niet aan kracht wanneer je het inleidt met anderen op hun nummer te zetten:

Ik heb hier echt het idee dat wanneer je echt iets wilt bereiken of ambitieus bent en dat uit je direct met de grond gelijk wordt gemaakt

Ik zie dat zelden 'hier'.

Dat klopt. Het is ook zelden dat iemand zich in die richting uit, want die kant van de discussie wordt zelden opgezocht. En als het je een keer is overkomen, zal je je niet zo snel nog een keer in die richting uiten. Maar als iemand zich voor laat staan op kunstzinnige ambities, dan gebeurt het gegarandeerd, en daar doe jij net zo goed aan mee, Thérèse.

Kan zijn; ik ben me daar niet van bewust. Om het topic bij het topic te houden, zou je me daarover via een privébericht mogen / kunnen bijpraten. Dat kan alleen maar leerzaam zijn. Maar op het forum spelen we beter op de bal, niet op de man (vrouw).

Schlimazlnik, ik vind alles wat je schrijft heel zinnig. Je bent alleen aan het debateren met een stroman hier, want de meeste punten die je maakt hebben niets te maken met waar ik op reageerde. Jij schreef:

Er kan ook iets anders meespelen, bij mij wel: al het andere heeft tot doel mijn schrijven te verbeteren, die roman is niet gepland om af te zijn tot ik uitgeleerd ben. Mijn doel is de roman vlak voor mijn dood af te ronden. Als ik hem eerder af heb, zal ik eerder dood moeten omdat ik dan geen doel meer heb in mijn leven.

Ik nam dit letterlijk. Daar reageerde ik op. Als je nu zegt: 'Ik bedoelde dat ik een magnum opus wil schrijven' dan is dat een andere mededeling. Dat is namelijk wat anders dan claimen dat je je boek de dag voor je sterven wilt afronden, en als dat eerder is geen levensdoel meer te hebben. Ik vind het eigenlijk een beetje flauw dat je met een enorm rookgordijn van woorden komt om voorbij te gaan aan het simpele feit dat je overdreef. Ik wil ook ooit een subliem boek geschreven hebben. Iedereen hier denk ik wel. Om mij dan te beschuldigen van 'klein houden' en 'ambitie in de kop drukken' is, nogmaals, flauw. Je formulering was dikdoenerig en pretentieus. Da's al. En daar reageerde ik op. Nergens anders op.

Dat is helemaal niet flauw. Daar hebben mensen nogal een handje van. Om ''grote'' doelstellingen de kop in proberen te drukken. Vooral vrouwen hebben er een handje van om de dingen klein en gewoon te houden. Het is 1 van de redenen dat vrouwen zelden iets toevoegen aan de literatuur. Omdat ze zelden buiten de geeikte paden durven te denken en alles wat afwijkt gelijk als arrogant of gewoon bestempelen. Deze uitspraak zal bij vrouwen in het verkeerde keelgat schieten, maar het is gewoon een harde waarheid. Zie maar eens een keer als een discussie wat fel oploopt. Dan moet de boel de kop ingedrukt worden omdat we allemaal vriendjes van elkaar moeten zijn. Maar juist vanuit frictie en discussies kunnen nieuwe dingen teweeg worden gebracht.

schlimazlnik schreef: Ik heb hier echt het idee dat wanneer je echt iets wilt bereiken of ambitieus bent en dat uit je direct met de grond gelijk wordt gemaakt

Is gewoon een feit

Dat is helemaal niet flauw. Daar hebben mensen nogal een handje van. Om ''grote'' doelstellingen de kop in proberen te drukken.

Ik ben niet 'mensen'. Maar goed, alfs jij hoog van de toren wilt blazen en tegelijk je eigen stokpaardjes wilt berijden moet je dat zelf weten. Maar kijk je nog wel een beetje uit? Voor je het weet schiet je door in seksisme.

Vooral vrouwen hebben er een handje van om de dingen klein en gewoon te houden.

Oeps... daar ga je al. Oh, en als het al klein was...

Het is 1 van de redenen dat vrouwen zelden iets toevoegen aan de literatuur. Omdat ze zelden buiten de geeikte paden durven te denken en alles wat afwijkt gelijk als arrogant of gewoon bestempelen. Deze uitspraak zal bij vrouwen in het verkeerde keelgat schieten, maar het is gewoon een harde waarheid. Zie maar eens een keer als een discussie wat fel oploopt. Dan moet de boel de kop ingedrukt worden omdat we allemaal vriendjes van elkaar moeten zijn. Maar juist vanuit frictie en discussies kunnen nieuwe dingen teweeg worden gebracht.

schlimazlnik schreef: Ik heb hier echt het idee dat wanneer je echt iets wilt bereiken of ambitieus bent en dat uit je direct met de grond gelijk wordt gemaakt

Is gewoon een feit

*loopt langzaam achteruit, grijnst ongemakkelijk, draait zich om en rent weg voor de bom afgaat*

Dat is helemaal niet flauw. Daar hebben mensen nogal een handje van. Om ''grote'' doelstellingen de kop in proberen te drukken.

Kun je voorbeelden/argumenten geven? Zo niet, dan is je stelling weinig waard.

Vooral vrouwen hebben er een handje van om de dingen klein en gewoon te houden. Het is 1 van de redenen dat vrouwen zelden iets toevoegen aan de literatuur. Omdat ze zelden buiten de geeikte paden durven te denken en alles wat afwijkt gelijk als arrogant of gewoon bestempelen.

Voorbeelden/argumenten, alsjeblieft. Je generaliseert enorm en je verheerlijkt je eigen mening tot een feit.

Deze uitspraak zal bij vrouwen in het verkeerde keelgat schieten, maar het is gewoon een harde waarheid. Zie maar eens een keer als een discussie wat fel oploopt. Dan moet de boel de kop ingedrukt worden omdat we allemaal vriendjes van elkaar moeten zijn. Maar juist vanuit frictie en discussies kunnen nieuwe dingen teweeg worden gebracht.

Waarom is het een waarheid? Argumenten/voorbeelden, alsjeblieft. Ik snap niet wat vrouwelijke moderators (?) op SOL te maken hebben met het jouw 'vooral vrouwen hebben er een handje van om dingen klein en groot te houden'.

schlimazlnik schreef: Ik heb hier echt het idee dat wanneer je echt iets wilt bereiken of ambitieus bent en dat uit je direct met de grond gelijk wordt gemaakt

Is gewoon een feit

Argumenten/voorbeelden, alsjeblieft. Als je wilt betogen, Bavarios, doe het dan als-je-blieft goed. Ik vind het interessant om dit topic te lezen, maar het is in mijn ogen nogal irritant om posts te moeten doorspitten waarin van alles wordt geroepen dat niet met fatsoenlijke argumenten wordt onderbouwd. Op deze manier maak je jezelf belachelijk en verlies je de mogelijkheid om serieus genomen te worden en dat lijkt me niet echt jouw doel.

:D Arme ik. Ik begrijp dat het nooit iets wordt met mij. Het gekke is (of het goede) dat het me ook geen donder interesseert. Nu weet ik nog steeds niet wat een meesterwerk is.

Alles wat jij schrijft is een meesterwerk, Tja. :D

Kijk, dat is nu nog eens een kenner. :thumbsup:

Nu ben ik ook wel benieuwd naar die argumenten en voorbeelden :D

Is gewoon een feit roepen is gewoon een smeulkussen over iemands kop drukken, zodat ie zwijgt. Geheel eens met Spirit, # 48. Maar: het gevaar van 'feiten verzamelen' is dat anderen die gaan weerleggen; en zo kunnen we van de regen in de drup geraken. Bovendien was de verzuchting in dit topic niet dat iemand al dan niet zijn kop boven de halmen uitsteekt, maar dat schrijven een langdurig proces is. Over koppen en maaivelden kunnen we een nieuw topic openen. :!: Nu bij het langdurige proces blijven, a.u.b.

Ja om even on topic te blijven, merk ik ook dat ik van die knelpunten in mijn schrijven heb en als ik die eenmaal oplos ik zo weer een hele pagina uit mijn mouw schud. Niet knelpunten in het creatieve proces maar, in het herschrijven, om de zinnen mooi in elkaar over te laten vloeien. Het herschrijven doet mij wat dat betreft altijd aan een complexe puzzel denken.

Als je wilt betogen, Bavarios, doe het dan als-je-blieft goed. Ik vind het interessant om dit topic te lezen, maar het is in mijn ogen nogal irritant om posts te moeten doorspitten waarin van alles wordt geroepen dat niet met fatsoenlijke argumenten wordt onderbouwd. Op deze manier maak je jezelf belachelijk en verlies je de mogelijkheid om serieus genomen te worden en dat lijkt me niet echt jouw doel.

Sommige zaken hoeven niet beargumenteerd te worden want de praktijk zelf onderschrijft ze elke x weer. Overigens beweer ik niet dat vrouwen slechter kunnen schrijven, maar gewoon te comformistisch ingesteld in een discussie naar mijn smaak. Als die gekke Schlimazlnik eens iets geks zegt wordt er gehapt en moet de boel gesust worden. De hele tijd moet er gesust worden. Ik ben een man en heb een mannelijke mindset. Ik hou niet van gesus. Want na een pittige discussie gaan wij mannen over tot de orde van de dag. Maar vrouwen doen net of er een 3de wereld oorlog is uitgebroken als er eens flink gehakt wordt. Dat is het verschil. Maar ik heb geen illusies de wereld te veranderen dus mijn opmerkingen zijn volslagen nutteloos. Och... en ik maak mezelf belachelijk. Ja natuurlijk. Ik ben een belachelijk mens. Ik heb er geen moeite mee om mezelf belachelijk te maken.

In ieder geval ben ik niet zo'n susser. Een vuurtje aanwakkeren kan ik dan wel weer goed, maar ik weet me te beheersen. Off topic, ik weet het. Gauw terug. Een langdurig proces zonder bewijzen wordt een eindeloos proces.

In ieder geval ben ik niet zo'n susser. Een vuurtje aanwakkeren kan ik dan wel weer goed, maar ik weet me te beheersen. Off topic, ik weet het. Gauw terug. Een langdurig proces zonder bewijzen wordt een eindeloos proces.

Nee jij niet. Maar ik generaliseer, scheer iedereen over 1 kam, prop ze in dezelfde zak en gooi ze op de grote hoop. Jij was daar toevallig ook slachtoffer van.

Ach, ik maak me helemaal niet druk om zo'n opmerking, hoor. Ik ben inmiddels trouwens weer uit de zak gekropen. ;)

Ik schrijf nu al een kleine 5 jaar aan mijn manuscript, heb nu 55.000 woorden en het is nog lange niet af. Na veelal verschillende stijlen te hebben uitgeprobeerd en mijn schrijfniveau te hebben opgekrikt over de jaren, ben ik maar weer eens bij het begin begonnen en heb ik mijzelf voorgenomen het ding van A tot Z tot in de perfectie te schrijven. Nu heb ik net een proloog toegevoegd en in die (in mijn ogen en voor mijn doen) "perfecte stijl" af, echter duurde het erg lang. Deze 2.100 verse woorden kostte me zo'n 30-40 uur en om jullie nog een idee te geven; ik doe soms wel drie uur over een alinea van 300 woorden, omdat ik zo kritisch ben over elke zin en deze 100x aanpas. Bij een manuscript van deze grootte is dit erg jammerlijk, want zo duurt het tientallen jaren voor het af is. Ik hoop nu dat ik mijn schrijfstijl, waar ik zo tevreden over ben, beter in de vingers krijg en dit slome tempo op die manier kan opvoeren. En mijn vraag aan jullie is: is dit herkenbaar en/of normaal?

Probeer eens wat minder kritisch te zijn. Je zegt het zelf, je vindt het erg jammerlijk als het echt tientallen jaren gaat duren, dus laat dat kritische varen en ga gewoon lekker schrijven. Schaven kan je later altijd nog doen, als het er eerst maar eens staat :nod:

Ja om even on topic te blijven, merk ik ook dat ik van die knelpunten in mijn schrijven heb en als ik die eenmaal oplos ik zo weer een hele pagina uit mijn mouw schud. Niet knelpunten in het creatieve proces maar, in het herschrijven, om de zinnen mooi in elkaar over te laten vloeien. Het herschrijven doet mij wat dat betreft altijd aan een complexe puzzel denken.

Ton Rozeman heeft hulp bij ongelukken: klik (geldt uiteraard ook voor lange verhalen). Knelpunten kan je beter als leerpunten zien. Een voorbeeld: door een ondoordachte plot stond mijn held ineens voor het vuurpeloton. Maar hij mocht niet dood. Hoe red ik hem eruit? Er is geen hint in de situatie. Ik leg het verhaal weg. Ik lees het opnieuw. De tendens is dat de Belastingdienst de boel terroriseert door alles te belasten, zoals het sterven en prostitutie. Daar is de oplossing: degene die het commando heeft, is zo arm dat hij de belasting op de executie niet kan betalen. En mijn held is gered, en wel in de sfeer van de rest van het verhaal. Bavarois kan ik met feiten en voorbeelden ondersteunen. Ik kom er later op terug.