Geen afbeelding
bavarios

Lid sinds

13 jaar 5 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker

De staffeltechniek om spanning te creëren

 25 november 2011 - 8:07
Voor wat het waard is, wil ik allereerst even de staf van Schrijvenonline complimenteren voor de technische schrijftips die nu om de zoveel dagen op de voorpagina staan. Ik lees dat graag, want dat zijn dingen waar ik iets van kan oppikken. Voor wat het waard is dus. De laatste dagen heb ik over spanningstechnieken nagedacht, en zo ben ik op één techniek gestuit, waarvan ik al schrijven heb ondervonden (ik lees zelf geen schrijfboeken) dat hij erg belangrijk is. Ik noem hem de staffeltechniek, maar er zal vast ergens een officiëlere naam voor zijn. Hij komt op het volgende neer: Stel, er is een dreigend gevaar voor de HP. Bijvoorbeeld; de HP zit in zijn huis, en wordt in zijn huis bedreigd door de antagonist, in dit geval een moordenaar. Nu is het heel verleidelijk om de actie lineair te beschrijven. Namelijk, vanaf het moment dat de moordenaar de HP met zijn mes bedreigt, tot aan het moment dat de HP bijvoorbeeld uit het raam springt en vlucht. Ik heb echter ondervonden dat een gestaffelde of zigzaggende manier van beschrijven beter werkt voor de spanning. Bij de gestaffelde manier moet je echter ''breukpunten'' creëren. Bijvoorbeeld: de moordenaar dreigt met een mes, de HP vlucht naar boven, sluit zich op in de badkamer, komt even tot ''rust'', de moordenaar probeert de deur te forceren, opent de deur, de HP duwt de moordenaar weg, vlucht naar de zolder, komt weer even tot ''rust'', de moordenaar klimt naar de zolder, en de HP ontkomt via het raam. Al die momenten dat de HP even kan uitblazen noem ik ''breukpunten'' (niet te verwarren met rustpunten). Ze onderbreken namelijk het lineaire verloop van de actie. En ze zijn dus spanningsbevorderend. Op dezelfde manier wordt hiervan in films gebruik gemaakt, vooral in horror en thrillerfilms. En zo werkt het vaak in boeken ook. Of tenminste, dit is een manier om de spanning te kunnen opvoeren. Het hoeft niet alleen bij actiemomenten gebruikt te worden, maar overal waar spanning is kun je hem gebruiken. Ook bij spannende dialogen, door de lineaire dialoog te onderbreken, door iets anders ertussen te gooien.

Geen afbeelding
Shadowling

Lid sinds

15 jaar 8 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 10:20
Dat is inderdaad een techniek. Feitelijk gezien onderbreek je het verhaal, maar niet de spanning. Die begint elke keer opnieuw. Waar je denk ik wel voor moet uitkijken, is vervelende herhalingen en voorspelbaarheid. Als de hoofdpersoon aan de moordenaar ontsnapt, en "rust" in de badkamer, om vervolgens weer te ontsnappen en elders te "rusten", om daarna nog eens te ontsnappen, neemt dat juist de spanning weg. Tenzij het niet zo oppervlakkig blijft. Ik denk dat de techniek alleen werkt als het gepaard gaat met onverwachte wendingen in dergelijke scènes. Het voorbeeld doet me trouwens sterk denken aan Scream. Het gebruikt dezelfde techniek, met actie en rust, maar faalt uiteindelijk in geloofwaardigheid en wordt vervelend.

Geen afbeelding
Hadassah

Lid sinds

14 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 10:27
Hmm, per scène kende ik dit niet. Wel komt het vaak in het groot voor. De hele Da Vincicode is opgebouwd zoals jij vertelt, alhoewel je dan het onderscheid tussen rust- en breukpunten lastiger kunt maken. Op zich lijkt het me een heel goede techniek, ga binnenkort eens kijken of ik hem toevallig al toepaste. Ik denk alleen wel dat je -zoals met alle technieken- ervoor moet waken dat het geen trucje wordt. Een hoofdpersoon die 26x ternauwernood op dezelfde manier weet te ontsnappen, dat wordt niet erg geloofwaardig.

Geen afbeelding
Hadassah

Lid sinds

14 jaar 9 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 10:29
Ik had het antwoord van Shadowling nog niet gezien, maar dat bedoelde ik inderdaad ook. Je moet heel goed weten hoe je kunt verrassen en weten wanneer je een scène juist wel door moet laten lopen om de spanning op te voeren. Vakmanschap dus. ;)

Geen afbeelding
AndereWoorden

Lid sinds

13 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 10:51
Ik ben bekend met deze schrijftechniek. Vooral bij actiescènes is dit een erg goede tool om de spanning te rekken, terwijl je tegelijkertijd werkt naar een climax. Lees bijvoorbeeld maar eens een boek van Ludlum, en je komt het vaak genoeg tegen. Bij dialogen kun je gedachtes er in verweven of de hp een voorwerp laten vasthouden, bekijken, etc. Toch vind ik het toepassen van breukpunten bij een dialoog lastiger. Even een zijpad opgaan, en voordat je het weet belandt de dialoog compleet ergens anders, is de spanning er uit of wordt de dialoog te verwarrend. Toen ik je stukje las moest ik meteen denken aan de confrontatiescène uit de film Doubt. http://www.youtube.com/watch?v=EDXFAXMav7g&feature=related Daar vind ik de breukpunten, zoals jij ze beschrijft, waanzinnig goed weergegeven.

Geen afbeelding
bavarios

Lid sinds

13 jaar 5 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 10:55
Het klopt wat jullie zeggen. Je moet het niet als een gek gaan lopen gebruiken en het constant herhalen, want dan wordt het voorspelbaar. Er zijn echter wel varianten mogelijk. Als je bijvoorbeeld gebruik maakt van perspectiefwisseling binnen een scene of in het grote geheel, dan is dit ook een manier om breukpunten te creëren. En zo zijn er nog een aantal varianten mogelijk. Bijvoorbeeld een flashback ertussen gooien, of de HP dommelt even in (zie je ook vaak in films). Waar het iig om draait is dat de lineariteit even afgebroken wordt. Dit is in principe behoorlijk vervelend voor een schrijver, tenminste, ik vind het vervelend, omdat ik dan toch weer moet gaan rekken soms. Maar het eindresultaat wordt wel iets beter meestal.

Geen afbeelding
bavarios

Lid sinds

13 jaar 5 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 11:07
Ik ben bekend met deze schrijftechniek. Vooral bij actiescènes is dit een erg goede tool om de spanning te rekken, terwijl je tegelijkertijd werkt naar een climax. Lees bijvoorbeeld maar eens een boek van Ludlum, en je komt het vaak genoeg tegen. Bij dialogen kun je gedachtes er in verweven of de hp een voorwerp laten vasthouden, bekijken, etc. Toch vind ik het toepassen van breukpunten bij een dialoog lastiger. Even een zijpad opgaan, en voordat je het weet belandt de dialoog compleet ergens anders, is de spanning er uit of wordt de dialoog te verwarrend. Toen ik je stukje las moest ik meteen denken aan de confrontatiescène uit de film Doubt. http://www.youtube.com/watch?v=EDXFAXMav7g&feature=related Daar vind ik de breukpunten, zoals jij ze beschrijft, waanzinnig goed weergegeven.
Ja, je hebt ook gelijk hoor. Bij dialogen moet je er niet te ver de bocht in gaan. Beschrijving van gedachten, emotionele toestand of handeling van de HP is in principe voldoende. Ik vind het iig persoonlijk een behoorlijk krachtige techniek. Vooral als ik het breukpunt redelijk lang maak komt de spanning beter naar voren. (In veel gevallen heb ik 'm onbewust gebruikt btw).

25 november 2011 - 12:57
Ik geloof niet in schrijftechnieken voor spanning: als je als lezer doorkrijgt welke techniek een schrijver gebruikt, dan is alle spanning weg. In een echt spannend verhaal is het breukpunt, de "rust" juist het punt waarop je je nagels opvreet, je hart als een razende tekeer gaat en de spanning dus op een hoogtepunt is. Hier weet je namelijk niet wat er gaat gebeuren, er dreigt vanalles, maar er gebeurt niets. Het is de stilte voor de storm, en je weet nog niet uit welke hoek de wind gaat waaien, dus kun je je ook nog niet beschutten. Op het moment dat de moordenaar zichtbaar is, is de spanning weg. Wanneer Johnny begint te hakken, weet je waar je veilig zou kunnen zijn. Als je kunt vluchten is er hoop en dat haalt de spanning ook weg. De echte rust- of breukpunten in een echt spannend verhaal zijn de humoristische stukken, dat is het punt waarop de spanning bij de lezer/kijker kan wegebben. Daarna moet de spanning opnieuw opgebouwd worden. In The Shining is het die lullige uitspraak "Here's Johnny!" die voor een luchtig moment zorgt. Een grote fout die veel schrijvers maken is dergelijke "breukpunten" te gebruiken om een nog enger monster, een nog groter wapen etc te introduceren en de "ellende-factor" bij de hoofdpersoon verder op te voeren. Dat werkt niet, dat maakt een verhaal juist saai. Vooral als aan het einde niet meer geloofwaardig is dat de hoofdpersoon dat alles nog kan overleven.

Geen afbeelding
Wiske

Lid sinds

18 jaar 7 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 13:15
Het rustpunt mag (wat mij betreft) niet meer zijn dan 'het gevoel dat het niet lang goed kan gaan' of de stilte voor de storm inderdaad. Alles komt neer op goed gedoseerde spanning. Die kan alleen door het verhaal en de personages opgelegd zijn, anders klopt er al iets niet. Als je gaat nadenken over welke techniek je op je schrijfsel gaat loslaten om er spanning in te brengen bedoel ik. Dan is het foute boel, bij mij dan. Elke techniek is bij mij al bijna synoniem voor truuk, wat ik haat. Als de spanning niet dwingend uit het verhaal volgt, zit er iets in de basis fout.

Geen afbeelding
Thérèse

Lid sinds

15 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
  • Pluslid
  • Moderator
 25 november 2011 - 14:43
Alles komt neer op goed gedoseerde spanning. Die kan alleen door het verhaal en de personages opgelegd zijn, anders klopt er al iets niet. Als je gaat nadenken over welke techniek je op je schrijfsel gaat loslaten om er spanning in te brengen bedoel ik.
Klopt. Personage en situatie moeten levend(ig) zijn. Alleen: hóe dat te laten zien / gebeuren op papier, is toch een kwestie van techniek, gemixt met de eigen drive van de auteur. Alle auteurs voeren spanning niet op gelijke wijze op. Omdat ieder een eigen stijl heeft, een eigen beleving van spanning (en andere emoties c.q. ervaringen), een eigen enscènering - en wie weet: een eigen nieuwe 'methode'. Je zou zelfs een element van spanning terloops in het verhaal kunnen droppen, iets dat haakt. Waarom ziet het hoofdpersonage dit over het hoofd? Komt het nog terug in het verhaal? Het lijkt belangrijk! Je creëert daarmee een wachtmoment voor de lezer - je stelt de bevrediging van zijn verlangen naar een antwoord op zijn vraag uit. Zo'n wachtmoment is iets anders dan een rustmoment in het verhaal, maar het brengt de lezer wel in een staat van alertheid die je ook spanning zou kunnen noemen. Edit: Staffelen van spanning zou ik in dit verband overigens eerder stapelen noemen. De spanning stapelt zich op. Hoe kom je bij de term staffelen, bavarios? Niet dat ik je term wil corrigeren, want hij klinkt wel leuk, maar staffelen is toch iets als korting krijgen / verlenen bij afname van steeds grotere hoeveelheden van een bepaald product? Ik zie het verband met je bedoelde oplopen van spanning niet. :?

Geen afbeelding
kiksgreggel

Lid sinds

14 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 15:54
Dit heeft alles te maken met tijd en tempo. Iets waarmee iedere schrijver speelt, die spanning wil creëren. Techniek is overigens wel een vrouwelijk woord. Zij, dus.

Geen afbeelding
bavarios

Lid sinds

13 jaar 5 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 25 november 2011 - 22:45
Alles komt neer op goed gedoseerde spanning. Die kan alleen door het verhaal en de personages opgelegd zijn, anders klopt er al iets niet. Als je gaat nadenken over welke techniek je op je schrijfsel gaat loslaten om er spanning in te brengen bedoel ik.
Klopt. Personage en situatie moeten levend(ig) zijn. Alleen: hóe dat te laten zien / gebeuren op papier, is toch een kwestie van techniek, gemixt met de eigen drive van de auteur. Alle auteurs voeren spanning niet op gelijke wijze op. Omdat ieder een eigen stijl heeft, een eigen beleving van spanning (en andere emoties c.q. ervaringen), een eigen enscènering - en wie weet: een eigen nieuwe 'methode'. Je zou zelfs een element van spanning terloops in het verhaal kunnen droppen, iets dat haakt. Waarom ziet het hoofdpersonage dit over het hoofd? Komt het nog terug in het verhaal? Het lijkt belangrijk! Je creëert daarmee een wachtmoment voor de lezer - je stelt de bevrediging van zijn verlangen naar een antwoord op zijn vraag uit. Zo'n wachtmoment is iets anders dan een rustmoment in het verhaal, maar het brengt de lezer wel in een staat van alertheid die je ook spanning zou kunnen noemen. Edit: Staffelen van spanning zou ik in dit verband overigens eerder stapelen noemen. De spanning stapelt zich op. Hoe kom je bij de term staffelen, bavarios? Niet dat ik je term wil corrigeren, want hij klinkt wel leuk, maar staffelen is toch iets als korting krijgen / verlenen bij afname van steeds grotere hoeveelheden van een bepaald product? Ik zie het verband met je bedoelde oplopen van spanning niet. :?
Staffelen zoals het in het woordenboek staat betekent ook ''dakpansgewijs stapelen''. Ik heb dit woord gebruikt omdat er sprake is van een diagonale opstapeling van gebeurtenissen, en niet lineair, zoals wanneer je blokjes op elkaar zou stapelen in een rechte lijn. In het laatst geval zou het zijn: moordenaar pakt mes, bedreigt hp, hp komt in gevecht met moordenaar, en vlucht via het raam. Zo zag ik de verschillen voor me. Maar je zou het bijvoorbeeld ook ''trapsgewijs'' kunnen noemen.