Lectuur schrijven moeilijker dan literatuur schrijven

Sja, daar ben ik het denk ik toch niet mee eens. Vervlakking van de maatschappij? Kan. In welk deel bevind je je? Ik heb nog nooit een haute cuisine patatje bij de snackcar gegeten, geen zijden hemmetje bij de Wibra gekocht en geen cola bij de Natuurvoedingswinkel. Die mix werkt niet - ook niet in het schrijven.

Sja, daar ben ik het denk ik toch niet mee eens. Vervlakking van de maatschappij? Kan. In welk deel bevind je je? Ik heb nog nooit een haute cuisine patatje bij de snackcar gegeten, geen zijden hemmetje bij de Wibra gekocht en geen cola bij de Natuurvoedingswinkel. Die mix werkt niet - ook niet in het schrijven.

Waarom zou vermaak (lectuur) niet gecombineerd kunnen worden met diepere betekenis en mooie zinnen (literatuur). Er is niets intrinsieks tegenstrijdig aan literatuur en lectuur. Sterker nog, er bestaan talloze voorbeelden van boeken die deze combinatie herbergen. Het kan prima samengaan.

Bovendien, dacht ik zo, wil de gemiddelde lezer die crossover wel? Als ik een chicklit aan het lezen ben, wil ik geen vraagstuk des levens tegenkomen.

Bovendien, dacht ik zo, wil de gemiddelde lezer die crossover wel? Als ik een chicklit aan het lezen ben, wil ik geen vraagstuk des levens tegenkomen.

Een chicklit combineren met een literatuur is dan ook teveel van het goede. Een chicklit dient een chiclit te blijven, want die staat meestal gboordevol cliché's. Eén van mijn favoriete boeken is het proces van kafka. Het is, als je van absurdisme houdt, een uiterst vermakelijk boekje. Met andere woorden: kafka werkt puur in op de emoties van de lezer in dat boek. Er zit ook een wat diepere laag in het boek, en de zinnen zitten vrij degelijk in elkaar. Gewoon lectuur zonder cliché's (vermaak) gecombineerd met diepgang. Is prima met elkaar te combineren zolang de lezer niet gehinderd wordt in zijn vermaak door allerlei ellenlange filosofische toestanden en het thema en de diepgang op de achtergrond voortkabbelt

Misschien erg domme vraag, (ik hou me niet zo bezig met het verschil tussen lectuur en literatuur): Is het mogelijk om lectuur en literatuur in een en hetzelfde boek te verweven, zoals je er ook poezie in kunt plaatsen?

Ik denk dat het al heel vaak gebeurd Sabarinde. Literaire thrillers? Nee, meer. Het hele grijze gebied waarover Marjan schrijft valt daaronder. Nu ik deze discussie eens teruglees denk ik dat veel literatuur dat pas wordt in de ogen van de lezer, en niet onder de handen van de schrijver. Die vertelt gewoon een verhaal, op de beste manier die hij kan. En dat is, denk ik, eigenlijk de vraag van het topic. Je vertelt op de beste manier die je kan, maar kan je daar ook vanaf stappen en op een andere manier vertellen.

Natuurlijk kan iedereen hier 30 regels "blah blah literatuur" neerpleuren, maar als je een goed stuk tekst neer wilt zetten dat zich onder literatuur mag scharen, dan ben je wel even bezig. Zo zijn de meeste mensen wel even bezig met een beknopte tekst die er echt toe moet doen. Hoe korter de tekst, hoe moeilijker het is om de boodschap(pen) over te brengen. Ik heb dan ook bewondering voor de six word stories (of espresso stories en meer van dat ultrakorte werk), als dat geen "ready made" is.

In principe is deze hele discussie een kunstmatige. Net zoals het onderscheid tussen lectuur en literatuur een kunstmatige is. Waarom zou iets óf lectuur óf literatuur moeten zijn. Dat hoeft helemaal niet. Lectuur (vermaak) kan prima samengaan met literatuur (diepere laag + mooie zinnen).

Waar is de emotie gebleven?

Geldt hetzelfde niet voor lectuur? Om dat goed neer te zetten, zodat het vloeit en meesleept. Ik vind dat een hele kunst; hoe meer ik er mee bezig ben, hoe meer ik zie hoe lastig het is om het goed te doen. (Zonder weer die emo-discussie, want ik bedoel meeslepen als in aanzetten om door te lezen, omdat het zo heerlijk makkelijk wegleest.)

denk ik dat veel literatuur dat pas wordt in de ogen van de lezer, en niet onder de handen van de schrijver. Die vertelt gewoon een verhaal, op de beste manier die hij kan. En dat is, denk ik, eigenlijk de vraag van het topic. Je vertelt op de beste manier die je kan, maar kan je daar ook vanaf stappen en op een andere manier vertellen.

En dat is precies de reden waarom ik me niet bezighoud met het veronderstelde onderscheid en vandaar dat ik me afvroeg of je, theoretisch onderbouwd, uiteindelijk verschillende genres in een en hetzelfde geheel kunt gebruiken.

Literatuur is geen genre.

Natuurlijk kan iedereen hier 30 regels "blah blah literatuur" neerpleuren, maar als je een goed stuk tekst neer wilt zetten dat zich onder literatuur mag scharen, dan ben je wel even bezig. Zo zijn de meeste mensen wel even bezig met een beknopte tekst die er echt toe moet doen. Hoe korter de tekst, hoe moeilijker het is om de boodschap(pen) over te brengen. Ik heb dan ook bewondering voor de six word stories (of espresso stories en meer van dat ultrakorte werk), als dat geen "ready made" is.

In principe is deze hele discussie een kunstmatige. Net zoals het onderscheid tussen lectuur en literatuur een kunstmatige is. Waarom zou iets óf lectuur óf literatuur moeten zijn. Dat hoeft helemaal niet. Lectuur (vermaak) kan prima samengaan met literatuur (diepere laag + mooie zinnen).

Waar is de emotie gebleven?

Nee, dat kan niet in een stuk van amper 60 regels. Of je moet gaan naar hoogdraverige wollige teksten waar niemand wat van begrijpt, behalve enkele professoren die er tien jaar voor gestudeerd hebben. Boeken in de 21ste eeuw moeten voor de massa zijn. Hoogstens zouden boeken mix van literatuur of lectuur mogen zijn wmb. Maar de tijd van hoogdraverige literatuur, boeken waar je koppijn van krijgt, is hopelijk voorgoed voorbij. Dat past niet meer in een flitsende, snelle samenleving, dat zijn boeken van de oude stempel. Hoogstens goed voor een plek in het antiquariaat of museum der dinosariërs. Veel schrijvers stoten mensen van zich af in plaats van lezers enthousiast te maken om te lezen (ook het gros van de lectuurschrijvers, maar vooral de literatuurschrijvers). Bijna alle Nederlandse schrijvers uit het verleden..ze hebben er een potje van gemaakt. Ze hebben mensen zover gekregen dat ze nooit meer een boek willen lezen, als gevolg van de verplichte boekenlijst in hun examenjaar. Schrijvers die dit voor elkaar hebben gekregen zouden nooit meer een pen in hun handen mogen hebben.

Je bent natuurlijk zo vrij als een vogeltje in de lucht Sabarinde. Als niemand ooit iets zou proberen, dan zou er niets ontstaan. Ik denk wel: hoe verder beiden van elkaar staan, hoe lastiger het zal worden om je lezer te vinden. Als je lekker een streekroman zit te lezen en de taal wordt plotseling veel ingewikkelder en er wordt van je gevraagd om tussen de regels door naar de diepere betekenis te vissen, dan is dat schrikken. En andersom ook. Als je van een boek verwacht dat het het een en ander aan denkwerk van je vraagt en de helft is een vrolijke chicklit, dan weet je ook niet wat je eraan hebt. Spa rood krijgen terwijl je groen verwacht, dat idee. Niet vies, wel anders. Maar een literaire thriller is een goede mengvorm. Zo zullen er weer meer voorbeelden zijn, al schud ik die nu niet uit mijn mouw (bijna etenstijd hier).

Veel schrijvers stoten mensen van zich af in plaats van lezers enthousiast te maken om te lezen (ook het gros van de lectuurschrijvers, maar vooral de literatuurschrijvers). Bijna alle Nederlandse schrijvers uit het verleden..ze hebben er een potje van gemaakt. Ze hebben mensen zover gekregen dat ze nooit meer een boek willen lezen, als gevolg van de verplichte boekenlijst in hun examenjaar. Schrijvers die dit voor elkaar hebben gekregen zouden nooit meer een pen in hun handen mogen hebben.

Toen ik net van school kwam, had ik ook geen zin meer om literatuur te lezen. Ik was er, toen ik daarmee begon, duidelijk qua emotiole ontwikkeling nog niet aan toe. Ik begreep er helemaal niets van en las liever fantasy, science fiction, detectives, thrillers, romans, etc. Nu, x jaar later, kan ik er wel van genieten. Helemaal niet te moeilijk, saai of afstotend, maar boeiend en uitdagend. Niet de boeken moesten veranderen, ik moest veranderen. Gelukkig zijn er boeken voor iedereen, waar je ook staat in je leven en ontwikkeling. Laat dat museum nog maar even leeg.

Titel: Ik was maar een paardenbloem Daar lag ik; tussen het dorre vergeelde gras, op het kleurloze en klankloze boerenveld, gedrenkt in de geur van compost en koeienmest, die tot in de nerven van mijn bladeren was gepenetreerd; tussen de vliegjes, die en masse rond de mesthopen vlogen, en tussen de brandnetels, die hun gekartelde bladeren als de tanden van een zaag tegen mij aan bewogen. Eenzaam en alleen telde ik de dagen af, verwelkend van verdriet, krimpend van de ouderdom. En bij elke grauwe dag die voorbijging, besefte ik steeds meer: ik was maar een paardenbloem. Tegenover me, in de tuin van de boerderij, bloeide mijn ideaalbeeld. Een pioenroos, zo mooi en krachtig, zo zuiver en perfect. Trots stak haar steel in de lucht, onbescheiden toonde ze haar prachtigste kroonbladeren, aan iedereen die het maar wilde zien. Ze wist dat ze bewonderd en aanbeden werd, door elke voorbijganger die een glimp van haar schoonheid opving. Met haar stekelige doornen hield ze haar aanbidders op afstand, alsof ze wilde zeggen dat ze slechts bekeken en bewonderd mocht worden, maar niet beroerd. Elke dag, als het zonlicht over de weide scheen, wierp ze haar schoonheid als een slagschaduw over mijn bladeren. Ik wilde net zo'n mooie rode blos op mijn kelken krijgen als haar. Ik wilde net zo'n voluptueuze coupe krijgen als de mooiste pioenroos in de tuin. Maar helaas: ik was maar een paardenbloem. Donkere wolken pakten zich samen, en lieten hun koude druppels op mijn kelken vallen. Doch, ook deze koude tranen konden mijn brandend verlangen een pioenroos te worden, niet blussen. Zo lag ik een tijdje mijn verdriet te herkauwen, zoals de koeien dat met de grassprieten om me heen deden. Totdat er plots een oordverdovend geluid te horen viel. Geschrokken spande ik mijn steel, en keek over de kruinen van de grassprieten in het diepe. Een roestig metalen monster, groot en hoekig, kwam grommend op me af. En toen ik kon zien wat het precies was, bleek het een tractor te zijn. De klep van de uitlaat klepperde op het dak, en pufte zijn toxische gassen de lucht in. De messcherpe bladen van de ploeg draaiden als een schoepenrad rond, en ik zag de opspattende boerengrond, en het afgesneden gras, dat als kletsend water alle kanten op sprong. O mijn god, wat moest ik doen? Mijn wortels zaten vast in de grond. Nergens kon ik heen. Ik kon alleen maar hopen. Hopen dat de tractorbladen me zouden missen, of dat een windhoos mijn bloemkop zou ontkurken, opdat ik ergens anders neer zou vallen, en opnieuw kon bloeien. En misschien, misschien.....zou ik dan zelfs een pioenroos worden. De tractorbladen kwamen dichterbij. In een ogenblik zouden ze me tot compost vermalen, en mijn nietige leven met een haklsag vernietigen. Ik voelde mijn stamper alle kanten op bibberen. Niet van de windvlaag die zo nu en dan voorbij kwam, maar van de angst die door mijn stengel gierde. Ik sloeg mijn kelken voor mijn kop, en kon alleen maar hopen op een snelle pijnlijke dood. En toen, toen ik dacht dat alles verloren was, hoorde ik niets meer. Ik sloeg mijn ogen langzaam open. De tractor was stilgevallen. Voor me lagen plots twee dikke tractorbanden, en een grote bumper. Ik hoorde het portier opengaan, en een ogenblik later zag ik twee klompen en twee benen uitstappen. De boerenklompen zoefden langs mijn bloemkransen, en ik ontsnapte opnieuw aan een vroegtijdig einde. Ik draaide me om, en zag dat de man naar zijn tuin toeliep. Daar zwaaide een vrouw hem uitbundig toe. Hij greep haar in zijn armen, draaide haar een klokslag rond, en bracht zijn lippen tot de hare. Het duurde niet meer dan een hartklopping voordat hun lippen op elkaar lagen, en ze heftig begonnen te kussen. ''Welkom thuis lieve schat'' zei hij. Hij liet haar los, en wreef liefkozend over haar rug. Ze liet haar hoofd op zijn schouder rusten, waarna ze samen naar de pioenroos keken. ''Wat een prachtige bloem'' zei ze. Hij beaamde haar woorden door te knikken, en liep naar de pioenroos toe. Eventjes leek het alsof hij de bloem alleen maar wilde ruiken. Maar toen hij met zijn potige kluiven de stengel vastgreep, vreesde ik het ergste. Hij knakte de hals van de pioenroos dubbel, en onthoofde in één klap de mooiste roos die ik ooit had gezien. De mooiste pioenroos van de tuin. ''Alsjeblieft schat, voor jou''.

dit is geen literatuur. dit is een schrijfstijl die je eerder in kasteelromannetjes aantreft.

Ik ben het eens met Ceridwen ivm de 'rijpheid' als mens om een keuze te maken op het gebied van boeken lezen. De verplichte lijst boeken op school kan best afgeschaft worden. Ik spreek hier als exlerares en ik schaam me er niet voor om te zeggen dat ik practisch alle door de school opgelegde lectuur voor mijn kinderen heb gelezen en er de samenvatting voor heb gemaakt, met zelfs hier en daar een spellingsfoutje met opzet erin, en een beetje kijken naar eenvoudig woordgebruik. De voorwaarde was wel dat ze de samenvatting dienden te lezen. Dat op zich, vond ik al een voldoende dosis. De enige die in spanning zat voor de puntenscore, was ik. Het viel mee. Bavarios, er zal altijd een verschil zijn tussen literatuur en lectuur. Als jij literatuur saai, hoogdravend met lange zinnen, en als 'wollig' typeert en dat een mens er niets van begrijpt... dat zegt meer over jou dan over literatuur. Als hier jonge schrijvers aanwezig zijn waarvan sommigen de gave hebben om eerder literair te schrijven dan lectuur en ze dat misschien nog niet weten, dan heb je ze wel nog voor ze tot ontwikkeling zijn gekomen, bij deze die weg al afgesloten of op z'n minst gezegd een barricade voor hen opgeworpen. Niet erg pedagogisch vind ik. Ik heb in de fase nu van mijn leven en reeds een hele tijd al een voorkeur voor literair. Hoe komt dat? Omdat ik in het lezen van lectuur herhalingen zag en behoefte had aan meer. Mag dat? Waarom zou je lectuur en literair moeten mengen in één werk? Ik heb dagen gekend dat ik enkele uurtjes een stationromannetje las, en 's nachts verdiept was in een Brönte in het Engels. Dat was misschien een overgangsfase. Je kan toch gemakkelijk switchen? Sommige lezers evolueren van lectuur naar literair. Ik onder andere. Lectuur is enorm waardevol om een mens te begeleiden naar andere dingen. Ik denk dat ik nu na dertig jaar lezen (en ik tel pas vanaf mijn twintigste alhoewel ik al van mijn tiende las) nog altijd meer lectuur heb gelezen dan literair. Ik sluit lectuur nooit uit, maar mijn voorkeur gaat nu naar literair. Van dat literaire ben ik ook beland in non-fictie. Het is een reis volgens je mentale behoeften. Jij lijkt er vanuit te gaan dat iedereen statisch is. Lectuur kan niet alles bieden, en zeker niet aan mensen die niet in een fase blijven steken voor de rest van hun leven. Na het lezen van Cooksons, Cartlands, Konsaliks etcetera had ik behoefte aan meer subtiliteit, meer diepgang, ook aan hoe langer hoe meer niet romantische thema's. Een hele wereld opende zich. Daar is toch niets mis mee? Je beschrijving van literair wijst er bij mij alleen maar op dat je er nog niet klaar voor bent. Dat is helemaal geen verwijt. Ik zelf was er ook een hele tijd niet klaar voor. Zeker niet na het humaniora. Ik had het ongeluk in het laatste jaar een leraar Nederlands te hebben wiens stokpaardje Vondel was. Zoiets gebied je zeventienjarigen niet. Ik zal nooit een jonge mens dwingen om een boek te lezen. Ik zal wel boeken laten rondslingeren zowel lectuur als literatuur want ik heb ervaren dat het ene kan leiden tot het andere. Vele lectuurschrijvers schrijven variaties op één thema waar ze succes mee behaald hebben. Een literaire schrijver is op dat vlak meer soepel en heeft de neiging om iets totaal anders te schrijven dan het vorige boek of de boeken van een afgesloten levensfase. Literaire schrijvers kunnen ruimere bochten maken en daar bestaat een publiek voor. En als je het experiment mix literair en lectuur wilt uitproberen, dan ben ik je voor. Ik ben de laatste lezing aan het doen van wat ik de laatste weken meer en meer zie als een wangedrochtelijke hybride tussen lectuur en literatuur. Kop noch staart, dus. Ik spreek over mijn eigen ms waar ik al vijftien jaar mee bezig ben. Aangename ontdekking, niet? Ik evolueer maar voor het ms is het te laat. Hier en daar probeer ik nog iets te repareren.

dit is geen literatuur. dit is een schrijfstijl die je eerder in kasteelromannetjes aantreft.

Klopt. het is ook geen literatuur. Dat heb ik er ook bij gezegd. Het is echter ook geen pure lectuur. Het is een mengvorm. Al kun je die mengvorm pas echt krijgen als je ook nog eens een diepere laag in je verhaal verweeft, maar dat kan bijna niet in een zeer kort verhaal.

Bavarios, er zal altijd een verschil zijn tussen literatuur en lectuur. Als jij literatuur saai, hoogdravend met lange zinnen, en als 'wollig' typeert en dat een mens er niets van begrijpt... dat zegt meer over jou dan over literatuur. Als hier jonge schrijvers aanwezig zijn waarvan sommigen de gave hebben om eerder literair te schrijven dan lectuur en ze dat misschien nog niet weten, dan heb je ze wel nog voor ze tot ontwikkeling zijn gekomen, bij deze die weg al afgesloten of op z'n minst gezegd een barricade voor hen opgeworpen. Niet erg pedagogisch vind ik.

Dat zou best kunnen, maar het is slechts een verwijzing naar de tijd waarin we leven: de 21ste eeuw is snel, flitsend, volatiel. Mensen hebben steeds minder tijd, de entertainment-industrie is aan het opkomen. Boeken hebben itt honderd jaar terug concurrentie van films, discotheken, hyves, internet, spelcomputers, avondje bowling, avondje uit eten etc. Men moet meegaan met de tijd, oog hebben voor nieuwe ontwikkelingen. Boeken moeten flitsender, sneller, sneller op emoties werken, vloeiender leesbaar, kortere zinnen, minder hoogdravend. Dat is een kwestie van meegaan met de tijd. Wie leest er nog een mulish of dostojevski? een kleine elite, en nog een groep die het boek in de kast heeft voor de fun. En het is niet dat ik dat hier zeg of roep. Die trend is al aan de gang. Die trend zal alleen nog maar versnellen. De jonge generatie van nu, die is opgegroeid met een overload aan flitsende korte snelle informatie, die wordt over 20 jaar 40, 50. Die mensen zullen andere eisen hebben dan de 40/50-jarigen van nu. Als schrijver dien je mee te evolueren, anders haak je af. Iedereen mag doen wat ie zelf wilt, en er zal altijd nog wel een (kleine) markt zijn voor literatuur, maar een schrijver dient zijn ogen en oren open te houden. Meer zeg ik niet.

Leuk zo'n stukje sciencefiction. Retro nog wel. Dit is iets dat al tijden wordt beweerd, maar nog steeds niet is uitgekomen.

Leuk zo'n stukje sciencefiction. Retro nog wel. Dit is iets dat al tijden wordt beweerd, maar nog steeds niet is uitgekomen.

Sla er een gemiddeld boek op na en vergelijk het met boeken van tientallen jaren geleden. De zinnen zijn een stuk korter geworden. Dit is een trend die al jaren is ingezet. Wacht tot de internetgeneratie ouder is geworden, en boeken begint te schrijven, en het zal allemaal nog sneller gaan. Het is een ambacht die niet stilstaat. De maatschappij ontwikkelt zich, zo ook boeken. Er gaan nieuwe wegen worden bewandeld. Nu met de e-books, zou er ook een mengvorm tussen films en e-books kunnen komen. Dat is toekomstmuziek, maar het zou er ooit van kunnen komen. Het zou een ideale manier zijn om meer massa aan het lezen te krijgen. Want de massa, die moet je aan het lezen krijgen. Dat is alleen maar positief voor de schrijvers. De zogenaamde elite zal toch altijd wel een boek lezen. Maar het gaat om de massa. De dingen staan niet stil. De vraag is: gaat de schrijver mee met trends en modes, is hij flexibel, kent hij aanpassingsvermogen, en wilt hij zijn kansen op de markt vergroten, of blijft hij in het stenen tijdperk denken, gewoon omdat ie zijn hakken in het zand steekt en dwars wilt zijn om het dwars zijn, of bang is voor nieuwe ontwikkelingen.

Wat jij schetst, Bavarois, zijn mainstream schrijvers die zich laten leiden door de tijd en door wat mensen willen. Niets mis mee. Maar er zal altijd behoefte zijn aan mensen die het anders doen, die afwijken, die iets meer willen dan kort en flitsend. En daarmee komen we op de kunst. Kunstenaars die opvallen zijn bepaald niet mainstream maar wijken af, doen iets nieuws. Dat doen schrijvers die hun eigen pad volgen ook. Wat jij schetst is een grote grijze massa die alleen nog maar snel, flitsend en kort wil. En jij noemt mensen die iets anders wil een elite. Wellicht is dat waar. En waarom zou dat erg zijn? Door de eeuwen heen is er altijd een kleine groep voorlopers geweest die niet meegaat met wat iedereen wil. Dat noemen ze elite. En dat is tegenwoordig een vies woord. Maar zo hoef je het niet te zien. Ik geloof er ook helemaal niets van dat de hele jonge generatie van nu over een kam geschoren kan worden. Dat is nooit zo. Het is een wereldbeeld waar ik niet blij van word en waar ik ook niet in geloof. Herstel: in wil geloven. En ik ben het eens met Ceridwin dat je moet rijpen om bepaalde literatuur op waarde te schatten. Ik heb jaren lang na mijn studie Engels geen literair werk meer aan willen raken. Las alleen fantasy en SF. Maar toen werd ik wat ouder en pakte ik toch eens een Couperus uit de kast en vond het een verademing. En nu lees ik de ene keer lectuur om te ontspannen en de andere keer pak ik met opzet een lastig literair werk om mijn geest uit te dagen en om van te leren.

Oe, de elite, dat vond ik zo'n goed vraagstuk dat ik er een topic van gemaakt heb. De elite ligt zwaar onder het vieze vuur, en ik begrijp niet goed waarom. Een ander misschien wel. On topic:

Ik geloof er ook helemaal niets van dat de hele jonge generatie van nu over een kam geschoren kan worden. Dat is nooit zo. Het is een wereldbeeld waar ik niet blij van word en waar ik ook niet in geloof. Herstel: in wil geloven.

Denk ook niet dat je ongerust hoeft te zijn. Je groeit uit het ene in het andere. Dat geldt ook voor de internet generatie. Zoals Chris al heel terecht zegt: je groeit eruit, uit sommige lectuur. Net zoals je uit je prentenboeken en avi boeken bent gegroeid. Het blijft heerlijk als ontspanning, maar het is telkens weer meer van hetzelfde. Een hoofd wil groeien, mensen zijn nieuwsgierige wezens, er moet altijd iets nieuws in. Dus ja, literatuur zal veranderen, zoals alles veranderd. Maar ik geloof er niets van dat het alleen nog maar snel, oppervlakkig en kort moet zijn. Sterker nog, als ik iets mag voorspellen dan is het de terugkeer van lange, volle zinnen. Omdat die dan nieuw zijn, en anders, en nieuwsgierig maken. Maar pas later, als alle het andere is gaan vervelend. En dan staat er onder de internetgeneratie een hele nieuwe generatie klaar, die spreekt over holodeks, en over hoe die een bedreigende concurrentie zijn voor de literatuur...

Toevallig lees ik niet in Schrijven Magazine een pleidooi voor weer meer tell en wat minder show....

Wat jij schetst, Bavarois, zijn mainstream schrijvers die zich laten leiden door de tijd en door wat mensen willen. Niets mis mee. Maar er zal altijd behoefte zijn aan mensen die het anders doen, die afwijken, die iets meer willen dan kort en flitsend. En daarmee komen we op de kunst. Kunstenaars die opvallen zijn bepaald niet mainstream maar wijken af, doen iets nieuws. Dat doen schrijvers die hun eigen pad volgen ook. Wat jij schetst is een grote grijze massa die alleen nog maar snel, flitsend en kort wil. En jij noemt mensen die iets anders wil een elite. Wellicht is dat waar. En waarom zou dat erg zijn? Door de eeuwen heen is er altijd een kleine groep voorlopers geweest die niet meegaat met wat iedereen wil. Dat noemen ze elite. En dat is tegenwoordig een vies woord. Maar zo hoef je het niet te zien. Ik geloof er ook helemaal niets van dat de hele jonge generatie van nu over een kam geschoren kan worden. Dat is nooit zo. Het is een wereldbeeld waar ik niet blij van word en waar ik ook niet in geloof. Herstel: in wil geloven.

Ik heb het niet over de grijze massa noch de vernieuwende schrijvers, ik heb het over allebei. Wat ik zeg heeft niets met vernieuwend of niet vernieuwend te maken. ''Kunstenaars die opvallen zijn bepaald niet mainstream, maar wijken af''. Dat klopt. Maar kunstenaars gedijen ook in de tijd. In het midden van de 20ste eeuw kwam bijvoorbeeld de COBRA kunst op. Deze kunst was ook gedeeltelijk een reflectie van de tijd, of een afzetting van heersende normen en waarden, en in die zin dus alsnog een reflectie van de tijd. Het is niet zo dat er in de jaren 50 opnieuw het 19de eeuwse impressionisme werd opgepakt en gezegd werd: kijk, dit is iets nieuws, want niemand doet dit, wij zijn anders. En zo is het ook met lange zinnen. Het is niet zo dat wanneer je nu lange zinnen schrijft, je kunt zeggen dat je nieuw bent ofzo. Iets nieuws en anders zit hem niet in het feit dat je puur teruggrijpt naar het verleden. Iets nieuws zou hem wel kunnen zitten in: teruggrijpen naar het verleden en dit in een vorm gieten die aansluit bij de huidige tijd.

Wat is literatuur? Dat was toch een van de beginvragen. Ik kan me voorstellen dat je literair een parodie kan schrijven op het stramien stationroman. Maar ik kan me moeilijker voorstellen dat je een parodie schrijft in stationsromantaal over een literair werk. Parodie bestaat niet in deze vorm van lectuur. Zeker niet als draagvlak van A tot Z. Ik geef een voorbeeld: Stel dat je een parodie zou schrijven op 'The Grapes of Wrath (Steinbeck) in stationsromantaal? Dat gaat volgens mij niet. De personages zouden zich zorgen maken over hun kleding en ego terwijl ze honger lijden. Ik doe de denkoefening maar het lukt me niet. De eindscène moet er zeker uit waar een uitgehongerde oude man borstvoeding krijgt van een jonge vrouw die een doodgeboren kind ter wereld heeft gebracht. Je kan wel een lectuurversie maken van een literair werk maar dan is het geen literatuur meer. Volgens lectuurnormen kan je geen parodie schrijven op een literair werk. Als je dat zou doen zou het een literair werk worden. Ivm 'nieuwe ontwikkelingen' en 'je moet met je tijd meegaan'. In literatuur kan een schrijver een personage opvoeren die geen GSM heeft vanwege de coltan waar bloed aan kleeft. In lectuur zal dat personage beschreven worden als een zonderling iemand (dus te wantrouwen) en asociaal (nogmaals te wantrouwen), dus negen kansen op tien de booswicht of een randpersonage. Nooit een HP want HP's in lectuur gaan niet regelrecht in tegen het economisch establishment waar ook ter wereld. In de literaire versie wordt het een HP en een held die er het leven bij inschiet of net niet. Die GSM en die coltan kunnen gemakkelijk vervangen worden door iets anders. Het zijn maar metaforen. De lezer die blijft haken aan de GSM, is niet klaar voor literatuur. Is Stephen King literatuur? Sla me dood maar ik heb nog niet een boek van hem gelezen en ik vermoed dat hij geen literatuur schrijft. Ik ken wel enkele verfilmingen. Wanneer ik dan denk aan 'Christine', bespeur ik toch een cynische parodie op autobeurzen waar licht geklede dames met een glimlach de mannen naar dat ene automodel loodsen. Het macho- element van chauffeurs die met luide boxen door de stille straten razen, enz. Hij heeft twee elementen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben samengebracht en steekt de draak met de 'auto' in onze maatschappij. Het boek 'The secret window' moet volgens mij een literair gehalte hebben (helaas ook niet gelezen). En dan kom ik tot het vermoeden dat wat gerangeerd wordt tot horror, sf en fantasy genres, vaak verhalen zijn waar literair heel veel in gebeurt, maar de genres vragen erom om niet erkend te worden als literatuur, zodat ze aantrekkelijk blijven voor een breed publiek. Ik vraag me af of sf, fantasie en horror als genres die dualiteit van literatuur en lectuur al niet hanteren. Een voor een breed publiek bedoelde enscenering qua personages, décor en zelfs plot, maar voor de lezer die dieper wilt gaan, heel veel aanwijzingen en duidelijke boodschappen. Voor ieder wat wils dus. Is het dat wat je bedoelt met die mix, Bavarios? Ik neem een film als voorbeeld van die mix: Avatar. Ogenschijnlijk voor uitsluitend een breed publiek bestemd. Wat mij opviel is de blauwe kleur, was er ook al in Braveheart (1995), was er nadien in Apocalypto (2006) en dan voluit in Avatar (2009). Wat is er toch met die blauwe kleur? De in de lucht hangende 'bossen' deden me denken aan Gulliver's travels (1728 Jonathan Swift), de grote, heilige boom aan de Boom der Kennis en de verbanning uit Eden van de eerste mensen. De staart speelde ook een rol en ik maakte de bedenking dat het was alsof zij zonder staart 'het' niet meer wisten, en zij met de staart nog wel en kwam zo terecht bij de evolutieleer van Darwin. Dit is film maar in literatuur heb je net hetzelfde. Ik vermoed dat sf; horror en fantasy zich uitstekend lenen om weer te geven wat er reilt en zeilt in onze wereld. Het grote publiek wordt meegevoerd door rare wezens, rare situaties die op zich al in feite de chaotische realiteit weerspiegelen en verder wordt er niet gekeken. Wie zoekt, vindt veel meer. Stel je voor dat in een boek bestemd voor een breed publiek (genre horror?) alle koeien ineens zoveel melk hebben dat ze die melk laten vloeien, in die mate dat er melkoverstromingen plaatsvinden. Het verhaaltje is dat de koeien boos zijn omdat ze niet meer op natuurlijk wijze kunnen kalveren en die keizersnedes beu zijn. Stel je voor dat er ook bijen zijn die boos worden, op de koop toe. Breed publiek maar literair kan je al de link maken met het 'Land van melk en honing' en dan wordt het verhaal voor de literaire lezer interessanter terwijl de lectuur lezer blijft haken aan koeien en aan de laatste wespensteek die hij heeft opgedaan. En van een melkdrenkeling kom je dan tot het ezelinnenmelkbad van Cleopatra, die een adder tot zich liet komen en hupsaksee dan zitten we weer met de slang. De cirkel is rond. Als je nu 'ezelinnenbad van Cleopatra' in een lectuur zin wilt gebruiken, zal de reactie zijn 'wat ingewikkeld zeg, zo'n lange woorden, i en wie was Cleopatra? Ik haak af) en dan is de rest van de zin nog niet aan bod gekomen. Als schrijver literatuur en lectuur mixen? Hoeveel energie moet je daar dan niet insteken? Je kan toch ook een zuiver literair schrijven aanbieden, en het mixen in varianten delegeren aan wie wilt? Het overlaten aan wie mogelijkheden ziet? Als er van een literair werk een fimversie komt voor een breed publiek. Komt dan niet iedereen aan zijn.haar trekken? En als er van een literair werk verwaterde lectuur versies verschijnen (ik weet het niet maar ik denk dat dat heel vaak gebeurt), dan is dat toch ook oké? De literatuurlezer weet al lang dat iemand die geen GSM heeft geen booswicht is. De lectuurlezer is 'getraind' om dat personage als mogelijke booswicht te zien en is niet erg geïnteresseerd in de samenhang van de dingen, noch in, ik zeg zomaar iets, de symboliek weerspiegeld alleen maar door de herhaling van één bepaalde zin of de herhaling van één bepaald woord. En nu nog een voorbeeldje van woordgebruik. Ik gebruik in mijn ms een sleutelzin: Het hoogste blad van de hoogste boom. Het woordgebruik werd in vraag gesteld: Moet het niet zijn 'het bovenste blad van de grootste boom'? Daar heb ik dus mijn hoofd over gebroken. Ik overwoog zelfs om heel die symboliek eruit te kieperen want ik kreeg de indruk dat geen kat dat zou snappen. En zo ging het met vele andere dingen ook. Ik moest dus gaan wikken en wegen en een beslissing nemen. Niet gemakkelijk wanneer je vele signalen ontvangt met 'moeilijk', 'te lange zinnen'. Heel leerrijk, heel confronterend, heel zwaar eigenlijk. Het zeer positieve is dat ik een beslissing heb genomen (een heel leerproces de laatste twee jaar, goed voor één keer maar nooit meer). Het blijft dus 'Het hoogste blad van de hoogste boom' vanwege 'hoog' in superlatieve vorm. Voor de meeste mensen is het hoogste van het hoogste God of één of andere door een mens bedachte ideologie. Mixen? Voor de ene kan het wel, voor de andere is het een onvoorziene ervaring maar voor mijn volgend ms ga ik bewust niet meer mixen omdat ik de ervaring van het mixen als 'verminking' heb ervaren. Allemaal vanwege de signalen dat je moet oppassen voor die uitgevers, dat je toch een groot publiek wenst, dat boeken niet meer dan 100.000 pagina's mogen hebben voor de uitgeverijen, dat je dit en dat je dat. Mainstreamallures... een onzekere schrijver moet erdoor, maar nadien kan de beslissing vallen om dat mainstream te laten voor wat het is De vraag van Ceridwen is dubbel zo betekenisvol voor mij. Het durven kiezen voor literair na de ervaring van de mix. Goed voor één keer, die mix, maar nooit meer.

Ik vraag me af of sf, fantasie en horror als genres die dualiteit van literatuur en lectuur al niet hanteren. Een voor een breed publiek bedoelde enscenering qua personages, décor en zelfs plot, maar voor de lezer die dieper wilt gaan, heel veel aanwijzingen en duidelijke boodschappen. Voor ieder wat wils dus. Is het dat wat je bedoelt met die mix, Bavarios?

Ongeveer, ongeveer. Wat voor mij een mix maakt is een diepere betekenis in het boek (een dieper thema of filosofische betekenis = literatuur), gecombineerd met een eigen stijl (originaliteit), en dit gecombineerd met het inwerken op de emoties (lectuur).

Als schrijver literatuur en lectuur mixen? Hoeveel energie moet je daar dan niet insteken? Je kan toch ook een zuiver literair schrijven aanbieden, en het mixen in varianten delegeren aan wie wilt? Het overlaten aan wie mogelijkheden ziet? Als er van een literair werk een fimversie komt voor een breed publiek. Komt dan niet iedereen aan zijn.haar trekken? En als er van een literair werk verwaterde lectuur versies verschijnen (ik weet het niet maar ik denk dat dat heel vaak gebeurt), dan is dat toch ook oké?

Natuurlijk. Als jij graag pure literatuur wilt schrijven, wie houd je tegen? Als jij daar het beste in bent, wie zou je daarin blokkades moeten opwerpen? Je moet gewoon doen wat je het best ligt lijkt me. Ik heb enkele teksten van je gelezen in proeflezen. Ik denk dat jijmet de nodige finetuning uitstekend literatuur zou kunnen schrijven, maar ik heb het gevoel dat je teveel twijfelt. Je hinkt op twee gedachten: moet ik pure literatuur schrijven, of moet ik er meer lectuur van maken? Wat mij betreft valt het te combineren, maar misschien wil je dat niet, omdat het je niet ligt. Dan moet je dat ook niet doen. Ik blijf er echter bij dat ook een literatuurschrijver op emoties zou moeten inwerken. Ja, emoties zijn voor mij echt het allerbelangrijkste als het gaat om boeken schrijven. Ik blijf daar dan ook tot vervelens toe over doordrammen, want ik heb het gevoel dat veel mensen helemaal geen inzicht hebben in het belang daarvan, en dat ze inwerken op emoties per definitie afdoen als goedkope lectuur, of dat ze zelfs niet beseffen dat een mens ook een emotioneel wezen is. Dat komt denk ik voort uit de perceptie dat een mens een rationeel wezen is, die in mijn optiek volkomen vals is. I.m.o. is de mens voor 80 procent emotie, en hooguit 20 procent ratio. En ook een literatuurlezer is voornamelijk een emotioneel wezen.

Je, hebt volkomen gelijk over die twijfel. Tuurlijk is een mens een emotioneel dier. Wat met het beschrijven van nuances in die emoties? Of de correlaties van emoties tussen het ene personage en het andere? Misschien erkent de lezer van het grote publiek die nuances niet, en verliest dan vlug interesse. Als je je bv die nuances wilt beschrijven ben je, volgens mijn ervaring tot nu toe, genoodzaakt om een ruimere woordkeuze te hanteren. Bv: 'Hij fnuikte de lach op haar gezicht met een '...' In lectuur kan m.i. het werkwoord 'fnuiken' niet gelinkt worden aan 'lach'. De lectuur versie zou kunnen zijn: Hij zei: "..." De lach op haar gezicht verdween. Iets in die aard. Een literatuurlezer is zeker een emotioneel wezen, met na het lezen van veel lectuur, een dorst naar nuance in de emoties en het 'chronische' in de emotie, niet vervat in één of ander personage (het kan maar het hoeft helemaal niet); maar uitstijgend vanuit het geheel van het werk. Wat doe je met een historische emotie? Wat doe je als schrijver als je de afwezigheid van emotie vaststelt, niet alleen van emotie maar ook van ratio? (ik denk bv aan een wedstrijd in Japan waarbij kleutertjes in de handen van een volwassen man als hanen tegen elkaar worden opgezet, en de kleuter die het hardste schreeuwt, wint de wedstrijd. De ouders kijken gefascineerd toe en supporteren. Op TV.) Dat is stof voor literatuur, niet voor lectuur. Een lectuur lezer zal zeggen, 'Ocharme die kindjes.' Een literatuur lezer zal denken aan arena's door alle tijden heen en zich afvragen waarom en wat is de drive. Emotie kan nooit ver weg zijn. En buiten 'emotie' (het gaat hier toch over het schrijven van lectuur en literatuur), hoe ga je in lectuur bv een actuele denkstroming beschrijven? Een bepaalde visie op de maatschappij? Uitsluitend via columns? Het onderwerp was of lectuur schrijven moeilijker is dan het schrijven van literatuur. Voor een 'complexe schrijver' zal het indd moeilijker zijn vanwege de vele beperkingen qua onderwerp, thema, woordkeuze, enzomeer. Dit is mijn voorlopige conclusie. Momenteel geloof ik niet in een mix, maar ik sluit het ook niet uit.

Heb een poos getwijfeld of ik op deze zou reageren. Ik heb hier een schrijfboek van James N. Frey, waarin hij inderdaad beweert dat literatuur schrijven makkelijker is dan lectuur schrijven, omdat je geen degelijk plot in elkaar hoeft te zetten etc. Ik zal een stukje citeren. In my mystery-writing workshops I've sometimes had participants who want to write a mystery because they've tried other forms, usually literary, and have not had succes writing what they consider 'real' novels, so they deign to write a mystery in hopes of getting published. I have the security guards remove these people from my immediate presence for their own safety because of the murderous impulses they arouse in me. But before I have them tossed, I tell them how stupid they are. In literary novels you don't have to worry about a plot, motives can be foggy or even nonexistent, you don't have to worry about the story moving forward, you don't have to worry about the protagonist acting heroically - in fact if the protagonist doesn't act heroically or doesn't even act at all, so much the better. I tell these dumbos that even though creating a mystery may be fun, it is far more challenging to write a mystery than to write a 'literary' novel. En zo gaat hij nog een tijdje door. Ondertussen ben ik bezig met een cursus waarin ik leer schrijven in een aantal verschillende genres, waar literair er één van is - ik besef dat er hier mensen zullen zeggen dat 'literair' geen genre is, maar dat is weer een andere discussie, dat laat ik er nu even buiten. En in overeenstemming met de beweringen van Frey, vind ik de opdrachten om literair te schrijven makkelijker dan de opdrachten voor de andere genres. Vandaag kreeg ik juist een literaire opdracht terug: begin en eind van een literair liefdesverhaal. Ik heb het zonder veel nadenken opgeschreven en de docent noemde mijn tekst 'perfect'. Dat schreef hij niet onder mijn opdracht voor populaire romantiek, hoewel ik daar veel langer aan gewerkt heb. Dat was zweten. Dit niet.

Ik ben blij dat je gestopt bent met aarzelen tante Betje. Razend interessant, wat meneer Frey daar zegt. Welk boek is dat? Ik deel overigens jouw ervaring: ik vind het vasthouden van de plot en dat simpel en soepel vertellen behoorlijk lastig! Het lijkt alsof lectuurschrijven een meerkeuze toets is waarbij je telkens vijf seconden hebt om te antwoorden en literatuurschrijven een schaakwedstrijd met acht uren op de klok. de vraagstukken zijn moeilijker, maar je hebt veel meer tijd en stukken (hulpmiddelen) om het uit te werken.

Heb een poos getwijfeld of ik op deze zou reageren. Ik heb hier een schrijfboek van James N. Frey, waarin hij inderdaad beweert dat literatuur schrijven makkelijker is dan lectuur schrijven, omdat je geen degelijk plot in elkaar hoeft te zetten etc. Ik zal een stukje citeren. In my mystery-writing workshops I've sometimes had participants who want to write a mystery because they've tried other forms, usually literary, and have not had succes writing what they consider 'real' novels, so they deign to write a mystery in hopes of getting published. I have the security guards remove these people from my immediate presence for their own safety because of the murderous impulses they arouse in me. But before I have them tossed, I tell them how stupid they are. In literary novels you don't have to worry about a plot, motives can be foggy or even nonexistent, you don't have to worry about the story moving forward, you don't have to worry about the protagonist acting heroically - in fact if the protagonist doesn't act heroically or doesn't even act at all, so much the better. I tell these dumbos that even though creating a mystery may be fun, it is far more challenging to write a mystery than to write a 'literary' novel. En zo gaat hij nog een tijdje door. Ondertussen ben ik bezig met een cursus waarin ik leer schrijven in een aantal verschillende genres, waar literair er één van is - ik besef dat er hier mensen zullen zeggen dat 'literair' geen genre is, maar dat is weer een andere discussie, dat laat ik er nu even buiten. En in overeenstemming met de beweringen van Frey, vind ik de opdrachten om literair te schrijven makkelijker dan de opdrachten voor de andere genres. Vandaag kreeg ik juist een literaire opdracht terug: begin en eind van een literair liefdesverhaal. Ik heb het zonder veel nadenken opgeschreven en de docent noemde mijn tekst 'perfekt'. Dat schreef hij niet onder mijn opdracht voor populaire romantiek, hoewel ik daar veel langer aan gewerkt heb. Dat was zweten. Dit niet.

Die man heeft volkomen gelijk. Zoals ik al eerder schreef: iedereen kan literatuur schrijven. Geef een ongeoefend persoon met een minimum aan diepgang twee jaar lang een pen, met de opdracht om zoveel mogelijk te schrijven, lezen en zijn woordenschat uit te breiden, en hij zal literatuur kunnen schrijven. Maar zoals Frey zegt kunnen pure literatuurschrijvers ook een plot in elkaar zetten, de spanning verzekeren, actie in hun boek leggen, de emoties van de lezer stimuleren, van begin tot eind? De meesten kunnen dat niet en schrijven dus waardeloze boeken. Ze komen er mee weg, want ze winnen zo nu en dan een prijs, via een jury die totaal losgekoppeld is van wat de normale lezer vraagt: vermaak, een goed plot, geen cliché's, originaliteit, een eigen stijl, en als het even kan een zekere diepgang, maar geen filosofische betogen van 60 bladzijden waar je slechts een boekenelite mee kunt opgeilen. Degene die diepgang en vermaak met elkaar kan combineren is wat mij betreft de held. Er is echter bijna niemand die dit doet, omdat men in de val trapt dat je óf literatuur moet schrijven óf lectuur. Een volkomen doelloos onderscheid.

@Ceridwen: How to Write a Damn Good Mystery. Mooi omschreven, het verschil tussen het maken van lectuur en literatuur. In mijn opening van een populaire liefdesroman introduceer ik in zin 1 de verplicht vrouwelijke en op een heel bepaalde manier aantrekkelijke hoofdpersoon, in actie en op de plaats die haar het meest typeert. In zin 4 komt Man het decor binnen. In zin 6 begint de dialoog. In mijn opening van een literaire liefdesroman neem ik eerst meerdere alinea's om de omgeving mooi te tekenen. Ik kijk vanuit het perspectief van een volwassen man en zie, pas na enkele alinea's dus, het object van zijn verering: een doofstom meisje van nog geen 14 jaar. Of er tussen die twee ooit een echte dialoog zal zijn, is nog maar zeer de vraag. In een literaire roman kan dat allemaal, in een lectuurroman is zoiets ondenkbaar. Als voorbeeld mijn openingszin in het genre populaire romantiek: In het laagseizoen deed Landa de etalage liever zelf. Moet je eens kijken wat een hoeveelheid informatie er gepropt zit in dat eerste lectuurzinnetje, simpel als het is. Daar hebben we de HP, ze krijgt meteen een naam en een beroep, blijkbaar heeft ze een winkeltje, klein, want anders hoefde ze niet zelf de etalage te doen. Het is bovendien 'laagseizoen' - in de volgende zin blijkt dat het 's zomers druk is, dus nu is het winter. Tijd, plaats, persoon, perspectief, alles in heel weinig woorden en eenvoudige taal. Dat was werken. Vergeleken daarmee was de literaire introductie een lange vakantie. Maar wat Bavarios schrijft, dat 'iedereen' literatuur zou kunnen schrijven, daar ben ik het dan weer niet mee eens. Literatuur stelt andere eisen aan de schrijver dan lectuur, maar het zijn ook hoge eisen. Niet iedereen kan aan die eisen voldoen. Lectuur vraagt veel gevoel voor het gekozen genre, voor plot, motivatie en personages. Literatuur vraagt veel gevoel voor taal en stijl. Mijn streven is om in mijn schrijven beide werelden te combineren, net als in mijn sonnetten. Die heb ik graag strak in het pak en toegankelijk. Zo wil ik mijn proza ook hebben.

Ik vind het heel vervelend dat je literatuur maar waardeloos blijft noemen Bavorois. Je mag dat zelf vinden, maar hou alsjeblieft ruimte voor anderen om iets anders te vinden. Bovendien denk ik dat een literatuurschrijver, als je hem twee jaar geeft en de ruime om te oefenen, ook lectuur kan schrijven. Echter, zodra ergens een discussie losbarst over het verschil tussen lectuur en literatuur komen er onmiddelijk reacties als: maar lectuur mag er toch ook zijn? Ja, tuurlijk, denk ik dan telkens, vanwaar die beledigde wederzijdse gevoelens. Andere tak van sport, net zo moeilijk, net zo kunstig.