Deze constructie

Het is geen flashback (want o.a geen witregel).

Ik zou niet weten waarom het geen flashback is. Dat van die witregel telt niet.

Als het geen flashback of retroversie of terugblik is, wat het volgens mij wel is, kan het nog een gedachtesprong zijn.

Het is geen flashback (want o.a geen witregel).

Ik zou niet weten waarom het geen flashback is. Dat van die witregel telt niet.

Jack, Klopt, dat van die witregel doet niet terzake. Ik zat ook te twijfelen over flashback. Maar naar mijn idee is een flashback iets dat langer geleden is (de constructie die ik bedoel kan ook over seconden terug in de tijd gaan) en (hoewel geen Meden en Perzen) een flashback heeft geen continue tijdsverbinding met het nu.

Als het geen flashback of retroversie of terugblik is, wat het volgens mij wel is, kan het nog een gedachtesprong zijn.

Een gedachtesprong kan alle kanten opgaan en is vooral associatief. Hier gaat het om een tijdsprong terug die een oorzakelijk verband aangeeft. Retroversie, terugblik is een mooi woord, dat ik hiervoor kan gebruiken :) Toch heb ik het gevoel dat het de lading niet helemaal dekt, maar dat kan aan mij liggen.

Ik ben eigenlijk nieuwsgierig naar het waarom, het doel van je vraag.

Ik ben eigenlijk nieuwsgierig naar het waarom, het doel van je vraag.

Da's heel simpel. Ik ben een verhaal aan het proeflezen en daar komt deze constructie veel in voor. Het is een hele werkbare constructie, maar moet niet te vaak voorkomen. Ik wil de schrijver daarop wijzen met een simpele benoeming van het probleem (net als dialoogregie, of passief taalgebruik). Bovendien merk ik dat ik deze zelf ook vaak toepas. Dus leek het me nuttig er een naam voor te hebben.

Ik zou het "doorbreken van de chronologie" noemen.

Of, veel te simpel, denk ik: voorafblik. Flash forward, omdat ze laat zien wat ze gaat doen als hij er is?

De voltooid verleden tijd leest niet erg prettig en het vertraagt het tempo. Ik zou altijd zoeken naar een andere oplossing, tenzij ik juist het tempo wil vertragen. Bijvoorbeeld: Ze vloog op de man af en gaf hem een klap in zijn gezicht. Eerst commandeerde hij haar hier heen. Toen liet hij haar een uur wachten. En nu was ze razend! Ze sloeg zonder medelijden tot het bloed uit zijn neus droop en ze bij zinnen kwam.

is er een naam voor de volgend constructie

Hier gaat het om een tijdsprong terug die een oorzakelijk verband aangeeft

Nu zeg je het zelf. :) Een tijdsprong terug noem je een ...

De voltooid verleden tijd leest niet erg prettig en het vertraagt het tempo. Ik zou altijd zoeken naar een andere oplossing, tenzij ik juist het tempo wil vertragen. Bijvoorbeeld: Ze vloog op de man af en gaf hem een klap in zijn gezicht. Eerst commandeerde hij haar hier heen. Toen liet hij haar een uur wachten. En nu was ze razend! Ze sloeg zonder medelijden tot het bloed uit zijn neus droop en ze bij zinnen kwam.

Da's een mooie manier om het op te lossen. Die ga ik onthouden. Dank je wel. :thumbsup:

Nu zeg je het zelf. :) Een tijdsprong terug noem je een ...

Tijdsprong! Ga ik nu door voor de wasmachine :p Ik denk dat ik er nu wel uit ben. Dank voor het meedenken.

Het is een perspectiefwissel. Je wisselt daar van haar perspectief, naar het perspectief van een verteller en weer terug.

Het is een perspectiefwissel.

Dat zie ik niet direct. De verteller hanteert in het hele stuk het personale perspectief.

Het tussenstuk in de vvt is geen personaal perspectief, het is een auctoriaal perspectief. Het gaat hier immers niet om een gedachte die zij op dat moment heeft, het is een uitleg van hetgeen zij hiervoor heeft meegemaakt.

@Manyang. Da's grappig, zo had ik het nog helemaal niet gelezen. Het tussenstuk is bedoeld als gedachte/mening van de hoofdpersoon over de situatie (da's personaal). Maar je hebt gelijk hebt gelijk, je kunt het ook lezen als uitleg van de verteller (en dan is het auctoriaal). Blijft dan de vraag hoe je deze verwarring als schrijver kunt voorkomen (behalve als je deze verwarring doelbewust nastreeft) zonder dooddoeners als 'dacht zij' toe te voegen.

Het tussenstuk in de vvt is geen personaal perspectief, het is een auctoriaal perspectief. Het gaat hier immers niet om een gedachte die zij op dat moment heeft, het is een uitleg van hetgeen zij hiervoor heeft meegemaakt.

Maar nog steeds vanuit hetzelfde perspectief, namelijk vanuit 'haar'. Ook de uitleg van wat ze net beleefde, is vanuit haar perspectief. Er is geen gedachte of waarneming van iemand anders. Daarom is het geen perspectiefwissel.

@Johan, ik snap niet helemaal welke verwarring je bedoelt. Als het goed is houdt de lezer zich niet constant bezig met het perspectief, iets als dit, daar kun je waarschijnlijk prima mee weg komen. Dat is trouwens los van het feit dat de onderbreking een actiemoment om zeep helpt en om die reden beter ervoor of erna geplaatst kan worden. Ervoor zodat we snappen waar de klap vandaan komt of erna zodat we zijn verwarring delen over wat er aan de hand is. (als die onduidelijkheid er is tenminste) @Thérèse, het gaat weliswaar over dezelfde persoon, maar het zijn twee verschillende vertellers. De eerste zin is observatie van binnenuit, de tweede observatie van buitenaf.

Mag ik dat niet met je eens zijn, Manyang? Het is immers ook nog steeds dezelfde verteller? Van binnenuit <-> van buitenaf heeft niet te maken met het type verteller noch met de persoon over wie verteld wordt. Perspectief is het punt van waaruit je iets bekijkt. Het punt / de persoon van wie uit iets bekeken / verteld wordt, is in het fragment van Johan telkens het- / dezelfde.

... zodat we zijn verwarring delen over wat er aan de hand is.

Als je dát zou doen, zou er een perspectiefwisseling zijn: van de 'haar' naar de 'hem'.

Dat is zo, maar perspectief is ook de positie waarvandaan iets bekeken wordt. Dat kan zowel in tijd als in plaats zijn. Bijvoorbeeld de schilder die een paar passen terug neemt om zijn werk vanuit een ander perspectief te bezien. Of de volwassene die een favoriete plaats uit zijn/haar jeugd bezoekt. In beide gevallen is zowel de persoon als het onderwerp hetzelfde, maar is er toch sprake van een veranderd perspectief. Het hoeft in het gegeven voorbeeld strikt genomen dus inderdaad niet een andere verteller te zijn, het punt waaruit het verteld wordt is (naar mijn mening) wel anders.

Als je dát zou doen, zou er een perspectiefwisseling zijn: van de 'haar' naar de 'hem'.

Daarmee zoeken we wel heel erg de nuances op. In de meeste gevallen zou ik het met je eens zijn, strikt genomen hoeft de emotie die je bij de lezer op wilt roepen echter niet dezelfde te zijn als die de perspectiefpersoon op dat moment ondergaat. Als voorbeeld daarvoor denk ik aan een scène vanuit het perspectief van de antagonist. Iets wat voor hem een groot succes is zal bij de lezer waarschijnlijk een heel ander gevoel oproepen omdat het succes van de een doorgaans het noodlot van de ander is. Anders geformuleerd; in grote lijnen ben ik het daarmee eens, ik kan echter ook uitzonderingen bedenken. Edit: De nacht brengt vaak helderheid. Bij nader inzien kom ik toch uit op het standpunt dat het beoogde effect los staat van het gebruikte gereedschap. Een pen blijft een pen of je er nu een gedicht of een overlijdensacte of een trouwboekje mee schrijft.

Boeiend onderwerp. Ik was gewend perspectief als iets 'technisch' of 'fysieks' op te vatten. Zeg maar de camerapositie. Maar de opvatting van Manyang brengt voor mij iets nieuws. Tijd kan daarin ook een rol spelen, maar ook leeftijd. Probeer maar eens je vertrouwde huiskamer waar te nemen door de ogen van een kleuter. Ga op met je hoofd op 1 meter hoogte zitten en je huis zit er totaal anders uit. Dat kun je ook een perspectiefverandering noemen. (en deze is dan nog fysiek, maar voeg er ook het andere begrip van de wereld van een kleuter aan toe en je waarneming wordt nog anders) Aansluitend bij het nachtelijk inzicht, kun je zeggen dat perspectief een gereedschap is (zoiets als een camera) maar dat ook meespeelt wat je ermee doet (waar je die opstelt, welke lens je gebruikt, etc) In een schrijversboek dat ik een tijdje terug las, werd uitgelegd dat perspectief een glijdende schaal heeft. Het auctoriele en het ik-perspectief zijn de uitersten, personaal zit daar ergens tussenin (maar niet op een vast punt). Door woordkeus kun je dichter bij een HP kruipen of er juist meer vandaan blijven. Bv 'hij is een klootzak, dacht zij' is anders dan 'hij is een klootzak, meende zij.' Ik vind de laatste meer afstand hebben (maar da's, denk ik, persoonlijk) Overigens ben ik het eens met Manyang dat de constructie waar ik naar vroeg (die ik nu maar 'terugblik' noem) een onderbreking van het actiemoment betekent en dus dat je die niet te vaak moet gebruiken. Nog een laatste: wat ik met verwarring bedoelde is verwarring bij de lezer. Dit fragment leent zich er niet voor maar er zijn scenes mogelijk (kan er zo gauw geen bedenken) waar je als schrijver met opzet de lezer in het ongewisse wil laten vanuit welk perspectief die wordt waargenomen.