Citaten

Dat is dus pertinent onjuist. Het auteursrecht wordt niet langer als je het verkoopt of erft. Zie de wettekst in hoofdstuk 3

Dat geldt alleen in Nederland. Er zijn voorbeelden uit het buitenland waar dat anders is.

Dat zou best kunnen, maar in de EEG en de VS wordt voor werk dat op of na 1 januari 1978 gemaakt is de 70 jaar aangehouden, tenzij het onder pseudoniem of anoniem geschreven is. Dan stopt het 90 jaar na eerste publicatie, of 120 jaar na het vervaardigen, wat het eerst voorkomt. http://www.copyright.gov/help/faq/faq-duration.ht… http://www.auteursrecht.nl/auteursrecht/24101/

't Zou best kunnen dat het in Roetenië toch weer anders is, hoor. :)

Ik heb een paar keer een kort tekstje ergens heengestuurd. Ook citaten. Toen kreeg ik te horen dat de persoon minstens 80 jaar dood moest zijn voordat je hem vrijelijk mag citeren. Ergens anders hoorde/las ik dat je maximaal drie regels mag citeren. Is het langer dan de bron vermelden. Ik heb ook een liedje in een verhaal geschreven. Dat verhaal ligt hier nog en kan ik dus aanpassen. Als je het heel strict neemt, dan zou je ook geen lied mogen zingen zonder eerst de naam van de zanger te noemen.

't Zou best kunnen dat het in Roetenië toch weer anders is, hoor. :)

Het zou kunnen, maar het is niet zo ;)(Ik neem aan dat je Roemenië bedoelt?) http://en.wikipedia.org/wiki/Intellectual_propert…

Ik bedoel echt Roetenië, Simon. :) Ook wel geschreven met h: Roethenië.

Citeren uit Transkarpatië lijkt me inderdaad nogal riskant. :lol:

Bedoel ik. :D

Jongens, doe niet zo flauw, joh. Heb nog wel een grote pot zout staan. Hekate, ik denk dat je beter de tekst achterwege kunt laten (indien mogelijk, maar jou kennende vind je vast wel een manier ;) ) en enkel de titel kunt gebruiken.

Doe niet zo zuur, meisje.

Eh... ik begrijp je reactie niet helemaal, Mijre. Hekate stelt toch een serieuze vraag? Een lach tussendoor is toch geen crime?

Ik zal de citroentjes van mijn menu schrappen, Simon ;) Maar Hekate, mijn suggestie was wel serieus. En soms zingen mensen bij een nummer toch enkel de eindwoorden mee van een regel? Losse woorden dus. Kunnen ze je niet op pakken. Henk neuriede met de melodie mee, af en toe een woord uiroepend. 'Bla.' Vrolijk schuifelend bewoog hij door de kamer op titel. Weet ik 't :P Hoewel... Met die combi... Wellicht kunnen ze toch moeilijk doen. Hm.

Maar hoe zit het dan met motto's? Half literair Nederland gooit een citaat voor zijn boek. Die hebben vast niet allemaal toestemming gevraagd. Volgens mij zit Komt een vrouw bij de dokter van Kluun vol citaten uit liedjes. (Hij geeft er zelfs een speciaal woord voor). Het lijkt me niet dat hij al die artiesten heeft aangeschreven met de vraag of hij alsjeblieft drie regels van hen mocht opnemen. (Ze zien hem aankomen. From Holland? What's Holland?) In Hanna Bervoets laatste boek Lieve Celine staan volgens mij ook stukjes songtekst/vrij vertaalde citaten uit de biografie van Céline Dion en haar fans worden nou niet bepaald rooskleurig afgebeeld, dus je hoeft waarschijnlijk echt geen pure reclame te maken.Ik kan me trouwens ook een kinderboek herinneren Moord in Amsterdam ofzo waarin een heel stuk uit Schoolidyllen is opgenomen. Vond ik heel stoer als kind. Dat ik het toen later in Schoolidyllen herkende. Ik zou me er niet al te druk om maken. Als je het bij een POD uitgeeft heeft een bekende artiest wel wat beters te doen dan jou aanklagen (en hoe zou hij erachter moeten komen?) en als je het regulier uitbrengt, weet de uitgeverij er vast een mouw aan te passen. Ik kan met niet voorstellen dat dit een reden is om je manuscript af te wijzen.

Ik denk dat ik er toch 1 of 2 regels laat instaan (en de titel, ik geloof toch echt niet dat dat kwaad kan) en dan zie wat een eventuele uitgeverij erover zegt. Het is wel zodanig verweven met het verhaal dat ik het er niet helemaal kan uithalen, het gaat niet puur om iemand die een liedje zingt. Eigenlijk had ik liefst de hele tekst erin verwerkt (dat was zo in de eerste versie), maar ik begrijp ook wel dat dat niet kan. Ik vrees ook dat ik er niet zomaar vanuit kan gaan dat de lezer het liedje kent of het wil gaan opzoeken, maar dan is het maar een bonus voor degenen die dat wel doen. Er zitten ook andere verwijzingen in het verhaal die vast niet iedereen zal snappen. Op zich zou ik er ook helemaal niet mee inzitten om ervoor te betalen, gesteld dat ik er zelf geld mee zou verdienen. Maar dat weet je natuurlijk niet op voorhand. Maar goed, ik denk dat ik dan beter maar eerst het verhaal afwerk en op zoek ga naar proeflezers.

Ik denk dat wat Hadassah schrijft klopt. Elke rechtszaak houdt een risico in voor de klager. Daar zal hij niet snel aan beginnen als het onzeker is dat het ook wat oplevert. In jouw geval gaat het trouwens om de Belgische wet, aannemende dat je boek in België geproduceerd en gepubliceerd wordt. Een amerikaan kan je nooit aanklagen op grond van Amerikaanse wetten, want die gelden hier niet. Met dat citaat van E.A. Poe zit je wel goed trouwens :) Met dat citeren ben je trouwens in goed gezelschap, want zelfs de rechtbank zelf blijkt te citeren zonder bronvermelding: http://www.vbds.nl/index.php?option=com_content&t… Hier wordt de Nederlandse wet nog eens uit de doeken gedaan: http://www.iusmentis.com/auteursrecht/citeren/ Internationaal: http://www.wipo.int/copyright/en/faq/faqs.htm#P33…

Omdat ik ondanks intensieve speurtochten op het internet geen uitsluitsel kon vinden over deze materie, heb ik de stoute schoenen aangetrokken en heb ik contact gezocht met dhr. Engelfriet, een bekende jurist die ook op internet het nodige heeft gepubliceerd over citaatrecht. Aangezien ik zelf in een toekomstige publicatie (fictie) enkele fragmenten van songteksten wil opnemen en deze in eigen beheer wil uitgeven, heb ik hem de vraag gesteld hoe het volgens hem in Nederland juridisch is geregeld. Zijn antwoord: Tot zo'n 10 jaar geleden was dit ook een heikel punt. Formeel was citeren toen beperkt tot "aankondigen, bespreken, bekritiseren" van het geciteerde werk en dat is in fictie zelden het geval. In 2004 is de wet echter gewijzigd en staat er "of een vergelijkbaar doel" bij. Dat wordt breed uitgelegd, blijkens de wetsgeschiedenis: "Op grond van het wetsvoorstel mag straks ook worden geciteerd in populaire fictie of in literaire werken. ... Het gaat daarbij niet zozeer om de vorm als wel om de aard van het citeren. Die moet ... kritieken of recensies en soortgelijke doeleinden betreffen." https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/2… De 'aard' kan nog steeds onduidelijkheid opleveren. Wat is immers een 'kritiek' of iets dergelijks bij fictie? Als een personage een liedje zingt omdat hem dat aan zijn jeugd herinnert, is dat dan een doel soortgelijk aan een recensie? Tevens heeft dhr. Engelfriet n.a.v. mijn vraag zijn website aangepast. Er is nu een stukje over citeren in fictie toegevoegd. Zie: http://www.iusmentis.com/auteursrecht/citeren/ Voorts gaf dhr. Engelfriet aan dat als er hier een interessante discussie ontstaat over dit onderwerp, hij graag mee doet. Dat lijkt me een buitenkansje voor alle forumleden die affiniteit met dit onderwerp hebben, want hoe vaak krijg je de kans om in discussie te gaan met een echte deskundige op dit gebied? Reacties zijn dus van harte welkom!

En om dan zelf de discussie maar aan te zwengelen: dhr. Engelfriet schrijft op zijn site: "Het citeren moet namelijk gebeuren in de context van een min of meer serieuze publicatie, die ook enige relatie heeft met het geciteerde. Een kritiek op het geciteerde werk valt daaronder..." Volgens mij kun je dus schrijven dat een romanpersonage luistert naar: "Hey jude, don't make it bad. Take a sad song and make it better. Remember to let her into your heart, Then you can start to make it better." en je romanpersonage laten zeggen: "Ik vond dit altijd al een geweldig nummer". Of: "Ik heb nooit begrepen wat mensen aan dit zoetsappige liedje vonden", als je romanpersonage meer van de Rolling Stones houdt. ;-) Je romanpersonage geeft dan kritiek op de geciteerde tekst. Zeg ik het goed, dat je daarmee juridisch bent ingedekt?

Volgens mij kun je dus schrijven dat een romanpersonage luistert naar: "Hey jude, don't make it bad. Take a sad song and make it better. Remember to let her into your heart, Then you can start to make it better." en je romanpersonage laten zeggen: "Ik vond dit altijd al een geweldig nummer". Of: "Ik heb nooit begrepen wat mensen aan dit zoetsappige liedje vonden", als je romanpersonage meer van de Rolling Stones houdt. ;-) Je romanpersonage geeft dan kritiek op de geciteerde tekst. Zeg ik het goed, dat je daarmee juridisch bent ingedekt?

Ik denk dat het niet nodig is om in een verhaal uit een zo bekende song zo'n relatief groot fragment te citeren. Wanneer je in een geval zoals je beschrijft alleen de eerste regel citeert, of ook enkel maar de titel, of een stukje tekst parafraseert, heb je voldoende duidelijk gemaakt om welk lied het gaat. Uiteindelijk gaat het ook niet om het lied, maar om het verhaal, en wat je met het lied in het verhaal wilt doen, bijvoorbeeld een personage het een prutslied laten vinden, of juist een geweldig ding waar hij / zij van in hoger sferen raakt - en dát weer in de context van wat je wilt vertellen. In een verhaal is een personage toch 'groter' (in de betekenis van: van meer belang) dan het lied / het fragment / citaat. Daarom is een verwijzing naar het lied voldoende. Zou je iets anders willen: het lied groter maken dan het personage / het verhaal, dan komt je tekst juridisch in een ander perspectief te staan. Want wat wil je dan precies met dat lied? En dan nog: is het nodig om er een heel couplet van te citeren / herpubliceren (waartoe je in het laatste geval geen recht hebt). Laat de heer Engelfriet a.u.b. hier zijn zegje over doen! :)

Citeren is primair ingevoerd om functioneel relevant werk te kunnen verwerken in een eigen werk. Daarbij lag de focus altijd op nonfictie (een citaat van een autoriteit in een artikel, een bron die je gelijk bewijst). Met de wetswijziging in 2004 was duidelijk dat ook fictie citaten mag bevatten. Maar het doelcriterium van citeren (aankondigen bespreken bekritiseren of vergelijkbaar) blijft staan ook in fictie. Als een personage Hey Jude gaat zingen, heeft dat dan een doel dat je kunt vergelijken met die doelen? En voroal, is het nodig dat de tekst van het lied dan wordt opgevoerd, kan niet worden volstaan met "Daar klonken alweer de klanken van het Liverpoolse viertal uit de speakers"? Ik den dat als een personage kritiek levert op een lied, er wel sprake is van citeren voor een legitiem doel. Die kritiek moet te volgen zijn voor de lezers. Of als hij een verborgen boodschap gaat zoeken ("Paul is dood") in de muziek, dan zul je wel moeten komen met teksten om die te ontleden. Kortom het komt volgens mij neer op de rol van het citaat, de tekst die je overneemt. Waarom staat die er en waarom kon je niet volstaan met een referentie naar de tekst?

Dan is mijn vraag wat men beoogde in 2004 toen besloten werd dat citeren in fictie ook toegestaan zou worden. Immers fictie is bijna per definitie niet bedoeld om andere werken te bespreken of te bekritseren. Met de verwijzing naar 'de klanken van het Liverpoolse viertal' ben je gewoon niet specifiek genoeg. Als je de sfeer van de nazomer van 1968 wilt schetsen en wilt meegeven naar welke muziek men toen luisterde, dan is 'Hey Jude' noemen toch niet onlogisch? Begrijp ik nu goed dat zelfs het noemen van die titel je al problemen kan opleveren? Daarnaast vind ik 'het Liverpoolse viertal' ook wel een erg magere omschrijving. Normaliter zal de lezer wel begrijpen dat het om de Beatles gaat, maar Brian Epstein had nóg een viertal uit Liverpool onder contract: Gerry & the Pacemakers. Begrijp ik nu goed dat het noemen van de naam de Beatles ook als citaat zal worden beschouwd en dus voor juridische problemen kan zorgen? Wat mogen we als schrijvers dan nog wel om een bepaald tijdbeeld te schetsen? Stel ik schrijf een verhaal dat zich anno nu afspeelt. Mag ik dan niet schrijven dat mijn hoofdpersoon op zijn iPhone checkt of er een bericht is van zijn vriendin? Moet ik dan per se 'mobiele telefoon' schrijven? Ik vind dat het noemen van het merk iets zegt over de levensstijl van de hoofdpersoon. Wat legitiem doel betreft: Als een bepaalde song en een stukje van de tekst daarvan aansluit bij het verhaal of er in het verhaal iets gebeurt wat juist bij uitstek wordt weergegeven door een frase uit zo'n song, dan is het doel toch legitiem? Stel dat je hoofdpersoon in een vaste relatie zit, maar verliefd wordt op een andere man en al maanden probeert de knoop door te hakken. Is het dan legitiem als je schrijft: 'Plotseling begon Mary McGregor in haar hoofd te zingen: 'Torn between two lovers, feelin' like a fool'.? Mij dunkt van wel. M.i. maakt muziek en de beleving daarvan een onvervreemdbaar deel uit van onze cultuurbeleving en geldt hetzelfde ook voor het gebruik van bepaalde merk-artikelen. Het weglaten van die merknamen of met gekunstelde omschrijvingen gaan werken ('Ik bezocht een groot woonwarenhuis aan de rand van de stad en na afloop bezocht ik een bekende hamburgerketen omdat ik trek had gekregen van het winkelen') lijkt mij erg merkwaardig. Punt is dat veel van de hier aanwezigen hun werk ofwel in eigen beheer ofwel via een POD-dienst uitgeeft. Dekking door een grote uitgever heeft men dus doorgaans niet. Vandaar dat deze vraag al vaker op dit forum is opgedoken. Daarom heb ik Arnoud Engelfriet via email benaderd. Ik ben blij dat hij nu deelneemt aan deze discussie. Reacties zijn van harte welkom!

Ondertussen nog wat onderzoek gedaan. Voor de geïnteresseerden kwam ik deze interessante pagina tegen: http://www.ie-forum.nl/?//Het+citaat+uit+Midnight… De schrijver van dit opinie-stuk staat op het standpunt dat de auteurswet voldoende ruimte zou moeten bieden tot beperkt gebruik van bestaand werk bij het creëren van nieuw werk omdat dit leidt tot een groter en gevarieerder aanbod en bijdraagt aan de ontwikkeling van cultuur. Ik ben het hier volledig mee eens! Hou me ten goede: Als er aan mijn brein een roman van circa 60.000 woorden in enkele maanden ontspruit, dan lijkt mij er geen sprake van een gebrek aan creativiteit. M.a.w.: Ik produceer echt geen bij elkaar gejat werk. Wel wil ik heel graag een paar keer kort iets citeren. Dat doe ik dan ook nog eens met bronvermelding. Probleem voor beginners, zoals de meesten hier zijn, is dat het ons eenvoudigweg ontbreekt aan de middelen om toestemming te kriijgen. Buitenlandse muziekuitgevers zullen vrijwel zeker geen eens de moeite nemen om te reageren op een verzoek. Daarom en om bovengenoemde reden, ben ik van mening dat artikel 15a van de Auteurswet dekking zou moeten geven.

Ik heb nu geen tijd om de recente postings nauwgezetter te lezen (dat wordt morgenavond op zijn vroegst), maar ik wil alvast wel even wijzen op een lezenswaardige website over auteurs- en naburige rechten (waaronder het citaatrecht ook valt): www.auteursrecht.nl

Het noemen van een titel is geen inbreuk op het auteursrecht. Dat werk héét nu eenmaal zo, en de referentie daarnaar is te klein om als inbreuk aangemerkt te worden. Dit valt onder de 'de minimis' uitzondering van artikel 18a Auteurswet. Ik vind het wel een mooie om te zeggen dat je met een aanta verwijzingen en citaten een tijdsbeeld neerzet. Dat zou ik best 'vergelijkbaar' willen noemen met een aankondiging of bespreking. In nonfictie kan men ook een thema of onderwerp inleiden met een aantal citaten bij wijze van voorbeeld. Noemen van namen of merknamen is géén probleem zolang niet de indruk wordt gewekt dat men wordt gesponsord of een band heeft met de persoon of het merk. Je hoofdpersoon mag dus best een Rolex dragen of zich per Volkswagen Kever laten vervoeren. Bij merken is een ander punt dat je de reputatie van een merk niet 'nodeloos' mag aantasten. In een sciencefictionverhaal een volledig losgeslagen The Coca-Cola Company opvoeren moet kunnen (dat gelooft niemand dat dat nú al speelt) maar in een roman in het nu zoiets doen én pretenderen dat de roman op feiten is gebaseerd (à la Thomas Ross zeg maar) zou discutabel worden.

Discutabel in de zin van proces, boete en boek de winkel uit? Staat daar geen vrijheid van meningsuiting tegenover? (niet dat ik nu meteen de neiging heb grote bedrijven af te kammen, vraag het me gewoon af). En je zou dus wel kunnen schrijven: Johnny humde "Hey Jude" van de Beatles voor zich uit, terwijl Elsbeth tegelijkertijd "Painted Black" van de Stones zong, maar niet: "Hey jude, don't make it bad. Take a sad song and make it better." humde Johnny. "I see a red door and I want it painted black,' zong Elsbeth er luid overheen.

Discutabel in de zin van proces, boete en boek de winkel uit? En je zou dus wel kunnen schrijven: Johnny humde "Hey Jude" van de Beatles voor zich uit, terwijl Elsbeth tegelijkertijd "Painted Black" van de Stones zong, maar niet: "Hey jude, don't make it bad. Take a sad song and make it better." humde Johnny. "I see a red door and I want it painted black,' zong Elsbeth er luid overheen.

Ik vind dat dat laatste dus wel moet kunnen. Niet iedere lezer kent de inhoud van de tekst van die nummers. Het kan dus essentieel zijn voor je verhaal dat je zo'n regel wel opneemt.

Discutabel als in de zin van "daar kunnen de advocaten van de beide partijen veel declarabele uren over steggelen". Je hebt inderdaad vrijheid van meningsuiting, je mag een merk bekritiseren maar je mag een merk (of wie dan ook) niet vals beschuldigen. Een mooie case is de Vuitton/Plesner zaak, waarin kunstenares Plesner in haar visuele kunst tassen van Vuitton verwerkte bij wijze van maatschappelijk statement. Ze won maar er was wel een rechtszaak voor nodig. http://www.solv.nl/weblog/nadia-plesner-wint-van-…

Dat is een mooi vonnis en 1-0 voor de kunstenaar. Wat ik me afvraag: de wetswijziging vond plaats in 2004, dus zowat 10 jaar geleden. Is er in al die tijd geen zaak geweest tussen de schrijver van een songtekst en een romanschrijver die een stukje van een song citeerde? Zo nee, wordt het dan niet eens tijd voor een proefproces? Want de wetgever heeft ongetwijfeld een doel voor ogen gehad, toen de wetswijziging in 2004 ten gunste van fictie werd doorgevoerd. Maar zolang er geen proces volgt, wordt ook niet duidelijk wat de grenzen zijn.

Weet iemand hoe het zit als je in he verhaal een korte scene uit een Engelstalige film aanhaalt? Dus een dialoog van enkele zinnen die oorspronkelijk Engels waren zelf vertaald en door een van je hoofdpersonen aan een ander hoofopersoon laat vertellen, waarbij die persoon de film en de auteur noemt?

Niemand?

Dit is kennelijk zo'n specifieke vraag dat veel mensen niet zeker genoeg weten hoe het zit om anderen te kunnen adviseren. Het lijkt me dan ook verstandiger om contact op te nemen met een deskundige, bijvoorbeeld de organisatie achter www.auteursrecht.nl. Succes.