Roken in jeugdboeken

Ik zal nooit mensen laten roken in mijn boeken. Omdat ik het zelf smerig en walgelijk vind en er dus meteen een negatief gevoel bij heb, bij zo'n personage.

Oh, maar ik zal nooit in je appelsap plassen, hoor!

:confused: :rolleyes:

Ik vind het erg directief om overal een moraal in te leggen, want wat is de waarde van de moraal van een auteur? Dat geldt ook voor kinderboeken, geschreven voor kinderen vanaf een leeftijd waarop ze zelf leren na te denken, conclusies te trekken en actie te nemen. In de kinderliteratuur is er één moraal die telt: kinderen moeten zelfstandig denkende, voelende en handelende volwassenen worden (zelfverantwoordelijke zelfbepaling). Je kunt in een jeugdverhaal dus gerust iemand laten roken, wijn drinken, seks hebben of een geloof, daar schaad je niemand mee. Behalve wanneer je - zoals Simon zegt - het gaat verheerlijken (of overduidelijk verfoeien), want daarmee ontneem je kinderen hun zelfstandig denken. Dat valt onder de categorie manipulatie. Ook vind ik het verkeerd om in je verhaal roken, alcohol, seks en een geloof te verbinden aan iemands sociale status (de arbeider / werkloze / uitkeringsgerechtigde rookt shag drinkt bier; het rijkeluiskakmadammetje hanteert een sigaartje en nipt van haar sherryglaasje). Daarmee werk je vooroordelen in de hand. Maar meer nog etaleer je als auteur je eigen kortzichtigheid. In mijn opinie en boeken doen mensen alles wat mensen doen, en de lezer mag er zelf over nadenken wat hij daarvan vindt. Ik vertel een verhaal, en alleen in dat verhaal weet ik meer dan mijn lezers. Voor de rest sta ik niet boven hen, ik laat hen iets zien; ik voed hen niet op. N.B. Bovenstaande betreft het literaire non-fictieve schrijven. Als je informatie geven wilt over roken en de mogelijke gevolgen daarvan, wordt het een ander verhaal. P.S. Ik rook zelf niet, en mijn kinderen evenmin, dus ik ben niet pro-roken.

'Die vrouw rookt.' 'Die vrouw rookt. Bah, wat vies! Wat een ordinair mens!' 'Die vrouw rookt. Wat ruikt dat heerlijk. Wat is ze een lekker ding!'

Ik heb nog eens nagedacht over deze en soortgelijke vragen. Ik denk dat er niks zinnigs te zeggen is over het onderwerp zonder dat je weet voor welke leeftijdscategorie het bedoeld is. De meeste kinderen vanaf een jaar of tien kunnen hierover vermoedelijk zelf een goed oordeel vellen. Met jongere kinderen is het een ander verhaal. Afgelopen weekend las ik een oud boekje voor aan mijn kleinkinderen (5 en 7) In het verhaal werd gerookt. Ze bleken geen idee te hebben wat roken nu eigenlijk is. Ik had het me niet eerder gerealiseerd, maar roken is in een hoog tempo een archaïsche bezigheid geworden. In boeken voor jonge kinderen hoort het dus niet meer thuis, net zoals pruimtabak iets.

- dit staat in het openbare gedeelte, dus haal het maar weer weg - Had je het niet beter onder research of zoiets kunnen zetten?

Als je je personages uit politieke correctheid niet laat roken, laat je ze dan ook alleen maar gezond eten, niet met de auto rijden of andere vervuilende dingen doen, niet vloeken ook al slaan ze met een hamer op hun duim, enzovoort enzoverder?

Ik denk ook niet dat je er iemand mee schaadt, Thérèse, maar ik denk wel dat je er iets mee moet als je iemand laat roken. In je eerdere post beschrijf je dat zelf ook zo. In jouw boek roken de ouders en drinken ze graag een biertje of wijntje. Dat wordt een onderdeel van je plot, het kind observeert en grijpt in. Edit. Sorrie. Ik lees het nog even na en het kind grijpt niet in, maar trekt een negatieve conclusie omtrent het gedrag.

Ja, Ceridwen, dat bedoel ik ook juist. Dat kinderen wel reageren - ook in de literatuur. Dat is iets anders dan uit contemporaine scoiale wenselijkheid het roken niet te laten gebeuren in een verhaal. Ik heb Johnny overigens niet uit pedagogische overwegingen laten ingrijpen - het is gewoon zo'n joch, en daar gaat het om, niet om het roken. Hij observeert zijn ouders ook als ze seks hebben, maar weet hij veel, dus dat is gewoon zo'n vleugje in het verhaal. Toch wordt het verweven met zijn observaties, belevenissen en handelingen. Het maakt integraal onderdeel uit van de personages, de gehele setting van het verhaal - roken en seks zijn niet het item. Johnny is het item. En daarin leven kinderen die het verhaal lezen, mee. @ Simon: ik heb een jeugdboek uit vroeger jaren waarin negers beschreven worden. Nou, op díe manier kan het tegenwoordig écht niet meer. Literatuur heeft daarom wel degelijk invloed, maar nogmaals: verzwijgen / niet noemen omdat je zelf bepaalde aversies hebt, vind ik van een andere orde. Niet dat dat niet mag, maar als je werkelijk telkens 'wenselijk' wilt schrijven, beperk je jezelf enorm en je lezers tegelijkertijd.

Ik heb nog eens nagedacht over deze en soortgelijke vragen. Ik denk dat er niks zinnigs te zeggen is over het onderwerp zonder dat je weet voor welke leeftijdscategorie het bedoeld is. De meeste kinderen vanaf een jaar of tien kunnen hierover vermoedelijk zelf een goed oordeel vellen. Met jongere kinderen is het een ander verhaal.

Daar ben ik het helemaal mee eens. De grootvader van Ot (5) rookte, de grootvader van Jip (4) niet - had Jip een grootvader? - en wat deed de grootvader van Madelief (7)?

Je doet nou net of het MOET, Therese. Als ik een negatief gevoel heb bij roken en bij rokers hoef ik toch geen rokers op te voeren omdat het maatschappelijk voor kan komen dat mensen roken? Ze roken gewoon lekker niet in mijn boeken.

Niet rokers zullen minder snel een roker opvoeren dan rokers lijkt mij. Het kan ook een sfeerbeeld scheppen. Een man met een evenwichtig karakter, baard en meer van dat, die een pijp rookt geeft een ander beeld dan kinderen of jong volwassenen met een peuk. Ik blijf er zoveel mogelijk weg van. Het is me de eventuele discussie met uitgever niet waard. En een aso neerzetten met een peuk is een zwaktebod zoals Thérèse ook aangeeft. Ik ben het daarmee eens. Dat kan ook anders.

Persoonlijk zou ik het roken niet weglaten in een jeugdboek, omdat dat gedrag ook voorkomt IRL en ik het belangrijk vind dat kinderen zich daar een mening over leren vormen. Waus, Ik vind dat je als schrijver van jeugdboeken wel een 'opvoedkundige taak' hebt, dit vind ik vooral belangrijk als je wilt dat je boeken in basisscholen gelezen worden. Het mooiste zou zijn als je kinderen zou stimuleren om te denken dat roken slecht is (voor je gezondheid) en waarom. Dat is gewoon een stukje voorlichting dat bij het leven hoort, misschien weten veel kinderen in jouw doelgroep dat ook wel, dat roken slecht is. In dit geval zou ik het gewoon vermelden zonder moraliserend te zijn.

Je doet nou net of het MOET, Therese.

Nee, ik zeg dat het gerust kan. Omdat roken en al die andere dingen vaak niet de werkelijke items zijn. Dat zijn de mensen. Ik voor mij schuw al die dingen niet, die mensen kunnen meemaken - in een boek, bedoel ik. In het echte leven rook ik niet, drink ik niet, heb ik geen seks en ook geen geloof - maar niet heus ;) . Maar roken doe ik niet (meer, sinds jaaaaaaaaren). Er is toch een verschil in wat je als mens doet, c.q. lekker of leuk vindt, en wat je als schrijver schrijft. Of is dit een andere discussie?

Al in de prehistorie werd er gerookt, gefermenteerde vruchten of dranken tot zich genomen, en drogeerden mensen zich. Als schrijver maak je een keuze: 1° je respecteert die historische menselijke natuur. 2° je doet mee aan een tijdelijk soort steriel welvaartsgezondheidssyndroom en doet alsof je neus bloedt wat de menselijke geschiedenis betreft. Enkele dagen geleden was ik in de supermarkt aan de kassa. Ik haalde een pakje roltabak uit het automaat. Een man achter mij keek me diep in de ogen en zei 'Dat is niet goed voor de gezondheid hoor'. Mijn antwoord: 'Er zijn wel meer dingen die de gezondheid schaden. Ik rij niet met de auto. Ik pollueer niet.' Zo eenvoudig is dat voor mij. Ik had hem ook nog duidelijk kunnen maken dat ik zijn paternalistische houding niet op prijs stelde, en dat hij zich beter kon focussen op de produkten die hij kocht, gemaakt door multinationals die gengemanipuleerde produkten, grootschalige pesticidengebruik en promotie ervan in derde wereldlanden hoog in de vaandel dragen. Hij reed weg op een bromfiets. Hopelijk niet aangedreven op Shell benzine... Als schrijver voor jonge mensen heb je een verantwoordelijkheid. Eén van die verantwoordelijkheden is om stof tot nadenken aan te bieden. Ernstig of op een ludieke manier. Een rokende moeder zou ook aan haar kinderen kunnen zeggen: "Kijk naar mij. Ik kan niet meer stoppen met roken. Begin er dus niet aan." Op die manier is een rokende moederfiguur wel positief en veel meer genuanceerd dan een cliché-beeld van een rokende - en ontaarde- moeder. Ik heb een courtisane personage die rookt. De rum vloeit rijkelijk voor iedereen. Met de sigaar worden martelingen uitgevoerd. Welcome to the world.

Wel een interessante discussie, alleen: je komt nooit bij elkaar. Net zo min als gelovigen en ongelovigen ooit bij elkaar komen. Wat is er zo walgelijk aan iemand die een sigaret opsteekt, Zjors? Mijn kinderen roken niet, er mag ook niet bij hen gerookt worden. Heel ongezellig al die regeltjes. Ik heb ze toch verkeerd opgevoed. Ik drink ook bier en ben niet eens een bouwvakker. Mijn kinderen drinken ook niet. Zo zie je maar weer dat een slecht voorbeeld goed doet volgen. O, ik ga niet vreemd. Misschien kan ik dat beter ook wel doen om het plaatje compleet te maken. Dit is de reactie van een stinkstok. Laat ieder lekker doen wat die zelf wil. In een kinderboek is het misschien minder geslaagd, tenzij de auteur hetzelfde resultaat haalt als ik. Een kind zal er niet van schrikken en best begrijpen waarom moeder of vader rookt.

O, ik ga niet vreemd. Misschien kan ik dat beter ook doen.

Ben je hier toevallig het woordje 'niet' vergeten? O, ik ga niet vreemd. Misschien kan ik dat beter ook niet doen.

Ik ben wel een woordje vergeten maar dat was niet niet. Ik ga het nu veranderen.

Mensen zijn soms enorm tegen iets, en vóór iets geheel anders, waarvan ze niet of nauwelijks accepteren dat anderen daar weer tegen zijn. Dus waar leg je de meetlat, dat is de vraag. (*) Kwesties als abortus, euthanasie, rituele (kinder)lijkverbranding, homoseksualteit in allerlei varianten, seksualiteit tussen kinderen (vrij gebruikelijk), het eten van vlees al dan niet uit de bio-industrie, het drinken van koffie zonder utz, het drinken van koffie überhaupt, het gebruik van Lego (plastic!), Duplo (plastic!), Barbiepoppen (plastic!, stereotiep rolmodel), de pedagogische tik over de vingers, het verwaarlozen van kinderen door overwerk <- dat zo goed is voor het draaiende houden van de consumptiemaatschappij, et cetera et cetera, hebben we allemaal nog niet gehad. Wie biedt er meer. (*) Antwoord: bij jezelf

Je bent in vorm, Thérèse :thumbsup: Het neuspeuteren als een kip zonder kop, ben je nog vergeten ;)

:D Ja, dat is ook iets heel ergs. Vies is het. Gr.

Over roken gesproken, zelfs de meest fervente anti-rook gezinde jeugdschrijver zou op z'n minst min of meer aan zijn/haar jeugdig publiek kunnen laten weten dat er een tijd was waar een pakje sigaretten twintig eurocent kostte en roken in reclame werd aangeprezen als een element van puik en gezond sociaal gedrag. Mijn generatie heeft al die fases meegemaakt waardoor er een soort besef ontstaat dat alle hypes van tijdelijke duur zijn. Jonge mensen mogen bovendien ook wel eens de boodschap ontvangen dat het verbieden van een ondeugd, een andere in het leven roept. Zo heb ik vandaag de cynische gedachte gehad dat het rookverbod in café's in Spanje misschien het martelen van hun race windhonden nog iets meer in de hand zal werken. De frustratie moet toch een uitlaatklep hebben. Zie je de macho Spanjaard die de bevolking in Zuid-Amerika gedecimeerd, geknecht en bestolen heeft en gek is op stierengevechten een verbod aanvaarden van roken in zijn tombola-cafeetje? Dat vraagt om literatuur! Oké, we zijn nu allemaal Europeanen. Nog wat uniformisme er bovenop. Het kanonnenvoer is ook in de maak. Het maatschappelijk leven wordt steriel en dat vraagt om iets anarchistisch vroeg of laat. Niemand kan nog bohémien worden. Er zal nooit meer iets zijn zoals een Montmartre of een Greenwich Village. Er broeit iets. De stilte voor een storm binnen een jaar of tien, of vroeger. Een oude haast natuurlijke wet is: hoe meer verbod, hoe aanlokkelijker het wordt om de ondeugd opnieuw te ontdekken. In retrostijl of in varianten. Als jeugdschrijver kan je dus kiezen: de jonge geest aanscherpen, of de jonge geest verdoven met 'zwart-wit' personages onder een dikke laag suiker. Het laatste zal waarschijnlijk meer succes kennen want het past in het geheel van wat hoogtij viert in onze welvaartsstaten. Ik vind deze discussie zeer interessant. Als toekomstige oma spoort het mij aan om zeer goed te kijken wat de kleinkinderen zullen lezen, opdat ik zal kunnen begrijpen in welke mate zij door tijdelijke maatschappelijke hypes geïndoctrineerd worden. Als ik dan 'goede oma' speel, zal ik tegen hen moeten mopperen: "En wie is de hoofdschuldige van dat roken? De indianen met hun geteelde tabaksplanten? We zullen ze nog eens mores moeten leren! Stoute indianen! Om genot te halen uit die tabak, om er verschillen mee bij te leggen, om de goden te bekoren...Zo slecht!" Ja, van het ene komt het andere. Zo zitten tijdelijke moraal, ethiek, gezondheidsbeleving toch in elkaar? Grote verantwoordelijkheid ligt bij de jeugdschrijver.

'Ik rook het, er waren mensen gisterenavond geweest. Wat jammer dat ik er niet bij mocht zijn. Ik heb Gezelligheid gemist.' Zo zag ik het als kind. Er was gerookt. Er was visite geweest want mijn ouders rookten geen van beiden. Nog steeds als ik een rokertje ruik, denk aan gezelschap, aan gezelligheid. Zelf heb ik ook gerookt, maar dat is 35 jaar geleden. Ik rookte 25 sigaartjes op een dag. :o

Verbieden is uitdagen. Zo is het bij mij begonnen. Daarom heb ik het mijn kinderen nooit verboden. Ze hebben het zichzelf verboden. Op school - ja vroeger - werden er zelfs sigaretten door de leraren/leraressen uitgedeeld. Ze rookten ook in de klas. Dat waren nog eens tijden. Wat een tolerantie. Van al die k.regeltjes van tegenwoordig word ik niet goed. Dit scheiden, dat scheiden. Welke landen doen daar nog meer zo fanatiek aan mee? Hebben jullie dat filmpje over China gezien dat een van de sollers hier een tijd geleden geplaatst heeft? Misschien is het wel verstandig om dat nog een keer te laten zien. Laten wij ons dan maar gauw stilhouden. Pak maar aan wat aangepakt moet worden. Dat dit een topic zou worden van kettingroken, had je ook niet verwacht, hè Waus? Gewoon schrijven wat jij wilt.

ChrisLeavers, van mij mag je dat boek schrijven. Je hebt de research al gedaan en je staat pal achter je thema. Geen betere manier om iets over te brengen. Maar je trekt de discussie wel heel zwart wit, want waarom iedere jeugdschrijver hierover moet gaan schrijven ontgaat me. Omdat ik zelf niet rook ligt roken ook niet vooraan in mijn gedachten (ik heb wel gerookt, ik weet waar het kan liggen in de gedachten), dus ik denk er niet eens aan dat ik iemand een sigaret in handen moet geven - totdat het noodzakelijk wordt voor de verhaallijn. Ik ga toch geen volstrekt overbodig karakter in een boek introduceren, alleen maar zodat die kan gaan roken, waarmee ik de jeugd dan leer dat ze een keuze hebben? Kom op zeg.

Hé Waus, waar blijf je? Kom eens lekker meepaffen. Deze discussie is door jou opgezet en nu zien we je niet meer. Misschien heb je ook wel gelijk.

Waus gooide alleen maar een brandend lucifertje in een vat waarvan hij niet wist dat er olie in zat. :)

Ceridwen, mijn uitgangspunt was de vraag van Waus ivm met een personage dat rookt. Als het thema ter sprake komt, ook al is het via één zinnetje, hoe doe je dat dan. Daar heb ik op gereageerd. Wat ik bedoelde was dat ALS er over een rokend personage wordt geschreven, er een hele historie achterligt die de jeugdige lezers niet kennen. Dat deze geschiedenis of elementen ervan in de visie van de jeugdschrijver best wel mag verwerkt worden. Het is eerder een uitnodiging naar Waus, en naar andere schrijvers die voor de jeugd schrijven. Jeugdliteratuur bevat ook stationromaneske verhalen. Daar is niets mis mee. Een rokende persoon zal dan waarschijnlijk wel de slechterik zijn, de jonge dame die jogt en punctueel ontbijt met fruitsap, het romantische, maatschappelijk voorbeeldhoofdpersonage. Daar heb ik het niet over, en ik vermoed dat Waus dieper gaat dan dat. Anders zou hij die vraag niet gesteld hebben. Waus? Is dat zo? Ceridwen, zoals Thérèse aangaf, zijn er zovele maatschappelijke, universele, eeuwenoude thema's in onze huidige maatschappij die aan bod komen in literatuur. Hier gaat het nu over roken van tabak, maar voor elk thema geldt toch wat ik aanhaalde. Er zit een historie achter en die mis ik vaak. Het is alsof de jeugd niet 'mag' weten hoe het er voordien aan toeging. Over de geschiedenis van maatschappelijke stroomlijnen hangt nog steeds een taboe. Vele leerlingen op school hebben een hekel aan geschiedenis. 'Waarom hebben we dat nodig?' vragen ze dan. Mijn antwoord: 'Als de habeus corpus wet uit de grondwet wordt geschrapt, pak uw valies en verlaat zo vlug als je kan het land.' De habeus corpus wet, artikel zoveel in menige grondwet, dateert van eind vroege middeleeuwen in Engeland. In de vroege jaren dertig heeft Hitler die uit de grondwet gehaald met alle gevolgen vandien. Hij heeft volledig wettelijk alle bezittingen geconfisceerd en alle mensen die hem niet aanstonden 'in 'hechtenis genomen'. Democratisch verkozen, alles tiptop in orde! Dat bedoel ik Ceridwen. Soms hoor en zie ik dingen op TV in een nieuw kleedje. Het wordt voorgesteld alsof het iets nieuws is. Ik vind dat een schrijver die zaken best mag doorgronden om een meer genuanceerd beeld te geven, vooral voor jongeren. In het vierde leerjaar had mijn dochter een tekst van de school met als onderwerp 'Oma in het bejaardentehuis'. Die tekst liet het voorkomen alsof dit vanzelfsprekend was. Oh jee, het was er zo leuk voor oma! Ik heb mijn dochter apart genomen en haar duidelijk gemaakt dat ze die tekst niet al te ernstig moet nemen. Aan jongeren het beeld afschilderen dat een bejaardentehuis oh zo fijn is? Op een school nog wel? Begrijp je wat ik bedoel?

Thérèse heeft gelijk. Ik lees al jullie reacties met veel aandacht en verbaas me over de hoeveelheid olie die één brandende sigaret ;) in vlam kan zetten, maar ondertussen heb ik al besloten wat ik met het roken van mijn personage ga doen. Dat staat zelfs in een van de eerste posts in dit topic :) Als jullie dit onderwerp boeit (en kennelijk doet het dat, haha), ga dan gerust door.

Jeugdliteratuur bevat ook stationromaneske verhalen. Daar is niets mis mee. Een rokende persoon zal dan waarschijnlijk wel de slechterik zijn, de jonge dame die jogt en punctueel ontbijt met fruitsap, het romantische, maatschappelijk voorbeeldhoofdpersonage. Daar heb ik het niet over, en ik vermoed dat Waus dieper gaat dan dat. Anders zou hij die vraag niet gesteld hebben.

Dat klopt, ik ga dieper dan dat. Maar mijn verhaal leent zich er niet voor om de hele rookgeschiedenis te gaan beschrijven, dat zou ik eerder in een apart boek verwachten, het is maar één rokende vrouw en het blijft bij het vermelden van het roken. Wat voor mij ook een reden is om stil te blijven in deze discussie, is omdat er zoveel bij wordt gehaald (en daar bedoel ik niet speciaal Chrislaevers mee). Waarom doen jullie dat? :confused: