Proeflezers: hoe, wat, wanneer, hoeveel?

Janheij (en anderen): Ik steek je een hart onder de riem met deze leuke en goed geschreven column van Bjorn Cocquyt over een einderedacteur die zijn stuk proefleest :D : http://deuvanuustakker.blogspot.com/2010/11/een-e…

He, leuk dat je mijn blog hier vermeldt. Fijn om gelezen te worden en heel fijn dat mijn tekstje een hart onder de riem kan zijn voor wie daar proeflezend nood aan heeft :-) Bedankt en groetjes B

Ik ben nieuw op dit forum (lekker belangrijk) en bij het rondkijken stuitte ik op dit onderwerp. Jullie reacties zijn waardevol voor me. Ik ben in september een jeugdboek gestart, een maand gedaan over de verhaallijn en die ben ik nu aan het uitwerken. Ik krijg enthousiaste reacties als ik anderen stukken van het verhaal-in-wording laat lezen, maar dat zijn bekenden van me, dus mag ik twijfelen aan de belangeloosheid van hun kritieken. Het plan dat nu in mijn hoofd aan het gisten is om stukken uit het verhaal in een nieuwsbrief te verpakken met wat omlijstende informatie, en dat te sturen naar een select groepje bekenden en voor mij onbekenden (bijvoorbeeld collega's van mijn dochter in het lagere onderwijs). Dit op maandelijkse basis, en als ze kritieken terugsturen krijgen ze een gesigneerd boek van me - mocht het ooit uitgegeven worden (maar dat is dan een gedeeld risico). Ik denk dan aan een groep van ca 12 personen. De omlijstende informatie, ik denk aan niveau omslagtekst, dus het voorstellen van de schrijver en de illustrator, en een nieuwsgierig makende inleiding over het verhaal, zonder natuurlijk alles te verklappen. Ik ben erg benieuwd wat jullie denken van deze benadering, of mooier nog, naar jullie ervaringen als jullie (ooit) iets soortgelijks zijn gestart.

Penwortel schreef:

De omlijstende informatie, ik denk aan niveau omslagtekst, dus het voorstellen van de schrijver en de illustrator, en een nieuwsgierig makende inleiding over het verhaal, zonder natuurlijk alles te verklappen.

Eerlijk gezegd vind ik je verhaal een beetje vaag. Als je al bezig bent met een omslagtekst en een illustrator, ga ik er eigenlijk van uit dat je verhaal in ruwe versie af is en je ook al een uitgever gevonden hebt. Maar dan ben je de fase van proeflezen voorbij en heb je alleen nog eindredactie nodig. Of begrijp ik je nu helemaal verkeerd?

Hay, bedankt voor je reactie. Mijn laatste alinea blijkt verwarrend te zijn, in ieder geval voor jou. Kan ik me voorstellen, ik ben zoekende naar een manier om een groep kritische proeflezers op een prikkelende manier maandelijks van de vorderingen van het verhaal op de hoogte te brengen. Ik hoop nuttige en inspirerende feedback te krijgen, en tegelijkertijd hoop ik belangstelling te wekken voor het verhaal. De ruwe versie van mijn verhaal is voor ongeveer één zesde deel af, en ik wil volgende maand, als de ruwe versie van het verhaal voor ongeveer één derde af is, de groep proeflezers een aantal hoofdstukken laten lezen. Ik doe dit samen met een illustrator, dus de hoofdstukken gaan ook voorzien worden van conceptillustraties. Een uitgever heb ik nog niet, ik ga er van uit dat die pas geinteresseerd zijn als het verhaal een behoorlijk definitieve vorm heeft. Even terug naar de groep proeflezers: ik wil ze niet alleen de kale teksten geven, maar ook een inleiding, wat extra informatie over de schrijver en illustrator. Ik wil graag jullie mening over dit plan en eventueel jullie ervaringen.

Hoi Penwortel Het is goed om van te voren goed na te denken over de proefleesfase. Jouw idee om meer omlijstende informatie te geven vind ik wel leuk, maar tegelijkertijd ook een beetje vanzelfsprekend. Tenminste, ik neem aan dat je proeflezers zoekt via kanalen als dit forum, een schrijfclub of iets dergelijks, en geen volslagen wildvreemden. In mijn geval zoek ik mensen die niet te dicht bij me staan, maar ook niet te ver weg. Om hun kritieken namelijk beter te kunnen begrijpen, vind ik het belangrijk dat ik de achtergrond van mijn proeflezers enigszins ken. En om daarnaar te kunnen vragen, lijkt het mij logisch om ook iets over mij en mijn verhaal te vertellen. Proeflezers voorzien van allerlei extra's, vind ik riskant. Het zou kunnen dat mensen (onbewust) minder objectief hun mening geven omdat ze in de watten zijn gelegd. Nee, na een korte toelichting, moet het verhaal het op eigen kracht doen (evt. met illustraties voor een prentenboek), want zo krijgt de lezer het ook voor zijn neus. Tot slot vind ik 12 proeflezers wel erg veel. Ik zou het houden op maximaal 5 om te voorkomen dat je door de bomen het bos straks niet meer ziet. Veel succes met je verhaal.

@ Penwortel Na je laatste toelichting is het mij inderdaad een stuk duidelijker. Ik kan me alleen maar aansluiten bij de adviezen van Sjaan. Zelf laat ik het meestal bij drie tot vier volwassen proeflezers, waarvan er twee vooral oog hebben voor de grote lijn en de logica in het verhaal en een heel goed is in het vinden van kleine foutjes, overbodige stopwoorden etc. Alleen als ik een jeugdverhaal door kinderen van mijn school laat proeflezen, vraag ik er wat meer, maar dat ligt ook wat anders. Die kinderen laat ik met marker en een vragenlijst werken. De laatste keer waren dat er negen. Zo vis je er bijvoorbeeld de woorden en uitdrukkingen uit die voor de leeftijd nog te hoog gegrepen zijn. Kinderen zijn vaak ook goed in het aangeven van te lange/saaie stukken. Opmerkingen over het plot maken ze meestal weinig. Daar heb je toch echt een goede volwassen proeflezer voor nodig. Kinderen moeten ook leren om kritiek te durven geven. Als je ze daar niet nadrukkelijk om vraagt, zijn ze veel te bang om een volwassene voor het hoofd te stoten.

Zjaan en Hay, dank voor jullie reacties. Ik kan me voorstellen dat een handvol goede kritische proeflezers volstaan, maar laten jullie een verhaal-in-wording daarnaast ook aan anderen lezen, gewoon uit nieuwsgierigheid naar hun reacties, en om extra stimulans te krijgen? @Zjaan: ik heb de vrijheid genomen om op je site (mooi!) het verhaal "Verre horizonten" te lezen. Een knap historisch verhaal dat leest als een trein. Als middelbare scholieren zulke verhalen zouden lezen in hun geschiedenisboekjes, zou het vak geschiedenis een stuk populairder worden!

...maar laten jullie een verhaal-in-wording daarnaast ook aan anderen lezen, gewoon uit nieuwsgierigheid naar hun reacties, en om extra stimulans te krijgen?

Nee, dat doe ik bijna nooit. Ik vraag op basis van wederkerigheid commentaar van medeschrijvers en wel meestal aan dezelfde. Als zij mij om commntaar vragen, zal ik ook nooit weigeren. Voor wat hoort wat. Maar als je het prettig vindt om ook commentaar van kennissen of familieleden te krijgen, moet je dat vooral zo laten. Er is geen recept dat voor iedereen hetzelfde werkt. Ik zou wel evengoed proberen mijn tekst ook minimaal door een paar ervaren proeflezers te laten bekijken. Aan alleen maar aardige reacties heb je namelijk niet zo veel.

@Zjaan: ik heb de vrijheid genomen om op je site (mooi!) het verhaal "Verre horizonten" te lezen. Een knap historisch verhaal dat leest als een trein. Als middelbare scholieren zulke verhalen zouden lezen in hun geschiedenisboekjes, zou het vak geschiedenis een stuk populairder worden!

Dank. Ik heb het geschreven voor een schrijfwedstrijd voor historische verhalen. Niet gewonnen helaas, maar het is een leuk verhaal geworden dat zo maar echt gebeurd had kunnen zijn. Als je kinderen als proeflezers wilt inzetten, dan moet je je vraagstelling inderdaad goed voorbereiden. Een vragenlijst (met invulvakjes) kan daarbij helpen. Kinderen vinden het moeilijk om kritiek te geven. Ik heb overigens zelf geen ervaring met kinderverhalen. Ik schrijf aan een verhaal voor volwassenen, met dito proeflezers. Succes.

:{} :{} Zijn Proeflezers zulke muggen zifters Uit op hun eigen gelijk en kunnen dus niet lezen,maar zijn belezen!

Wat een onzin. Ik heb altijd veel baat bij mijn proeflezers en herken dus ook niets in wat je hierboven schrijft.

Rare opmerking, Seip. Ik heb heel veel aan proeflezers en zij aan mij, hoop ik. Proeflezers moeten muggenziften, anders kun je je er ook wel vanaf maken met 'leuk verhaal'. En daar heeft niemand iets aan. Ze moeten juist kritisch zijn.

Proeflezers? Wel, ik heb een grote kritsche familie die mij heus hun waarheid vertellen. Dat heb ik al jaren ondervonden met geschreven stukjes in verenigingsbladen en uitgaven van bedrijven. Columns schrijven is leuk, maar niet gemakkelijk. Het zal 'to the point' geschreven moeten worden en zeker niet te lang. Heb het enkele jaren gedaan. Liefst met een vette uitsmijter als laatste woorden.

Wat ik geleerd heb over proeflezers: Zorg ervoor dat je een klein clubje om je heen hebt. Vooral mesen die kritiek durven te geven. Mijn ervaring is als je je familie laat proeflezen ze nooit de waarheid durven zeggen omdat ze bang zijn je te kwetsen. Het is ook handig om iemand om je heen te hebben die goed naar de spelfouten kijkt. Zo heb ik een juf die dat voor mij doet!!! Helemaal goed.

Mijn ervaring is als je je familie laat proeflezen ze nooit de waarheid durven zeggen omdat ze bang zijn je te kwetsen.

Dat hangt er maar vanaf hoe kritisch je familieleden zijn. Mijn moeder gaat geen fouten laten staan om mij een plezier te doen, want ze weet dat ze mij daar géén plezier mee doet. En ze weet ook dat ik weet dat haar verbeteringen niet als persoonlijke kritiek interpreteer, anders zou ik er toch niet om vragen?

Over proeflezers: Twee proeflezers. Die mogen het ingebonden manuscript houden. Een is advocaat (Mij behoeden voor mogelijke gevolgen van geschreven gedeeltes, die discutabel zijn) De anders is directeur van een bibliotheek. Ik heb ze gevraagd om mij een antwoord te geven op de volgensde vragen: 1. Zijn de eerste tien bladzijden dusdanig geschreven, dat je door wilt lezen? 2. Is het verhaal logisch opgebouwd? 3. Zijn er onduidelijke of volkomen overbodige passages? welke zijn dat? 4. Zijn er beledeigende passages? Zijn die aan te pasen en hoe? 5. Zijn de personages duidelijke karakters? 6. Is het boek boeiend geschreven? Gaarne je meningover deze roman. Ik weet wel, dat het meer vragen zijn dan deze 6 nummers aangeven. Edoch...het zijn vervolg vragen. Ik hoor of lees het wel. het wel