Buitenlands uiterlijk hoofdpersonage

Desi88, ik begrijp wat je bedoelt. Ik geef je één voorbeeld : mijn dochter is twintig en halfzwart en ze leest boeken. Haar vriendinnen zijn blank en... heu... lezen zover ik weet niet. Mijn zoon idem, hij leest ook wel, heeft wel een gemixte vriendenkring. En of die mannen lezen, weet ik niet. Ik ben er van overtuigd dat als je hoofdpersonage een groene kleur zou hebben, maar het boek is boeiend, dat het niets uitmaakt en het mag ook niets uitmaken. Hoe kom je er eigenlijk bij om die vraag te stellen? Waarom denk je dat een gekleurd personage de aantrekkelijkheid van je schrijven zou inperken?

Desi88, ik begrijp wat je bedoelt. Ik geef je één voorbeeld : mijn dochter is twintig en halfzwart en ze leest boeken. Haar vriendinnen zijn blank en... heu... lezen zover ik weet niet. Mijn zoon idem, hij leest ook wel, heeft wel een gemixte vriendenkring. En of die mannen lezen, weet ik niet. Ik ben er van overtuigd dat als je hoofdpersonage een groene kleur zou hebben, maar het boek is boeiend, dat het niets uitmaakt en het mag ook niets uitmaken. Hoe kom je er eigenlijk bij om die vraag te stellen? Waarom denk je dat een gekleurd personage de aantrekkelijkheid van je schrijven zou inperken?

Bedankt voor je reactie. Ik vroeg het omdat ik het gevoel heb dat veel van dit soort boeken voornamelijk door blanke meisjes gelezen worden. Kijk maar eens naar twilight. Ik ken geen van mijn zwarte vrienden/vriendinnen die zich daarvoor interesseren. Wel veel blanke/aziatische vriendinnen. Maar ik geef haar gewoon een kleurtje. :P

Mike Gayle (http://www.mikegayle.co.uk/about_me2.html) heeft ooit in een interview gezegd dat - even in mijn woorden - hij bewust kiest voor personages die "neutraal" zijn. Of ze paars, groen, blauw met oranje stippen zijn, dat laat hij aan de lezer over. Je krijgt een personage voor je neus die X heet, en misschien donker haar heeft en bruine ogen, maar de huidskleur wordt buiten de tekst gelaten. Tussen de regels door kon je wel begrijpen dat er blijkbaar een publiek bestaat dat zich graag wil herkennen in een personage en zich daarbij niet alleen beperkt tot het karakter. En we kunnen daar nu met zijn allen schande over gaan roepen, en dat zoiets niet zou mogen uitmaken, bla bla bla, maar blijkbaar is het dus wel de realiteit, of ten minste, de overwegingen spelen blijkbaar wel een rol in het hoofd van een auteur. Mijn persoonlijke mening: als je je hoofdpersonage een donker meisje wilt maken, dan moet je dat vooral doen. Ik zou me niet laten afstoppen, maar misschien ligt het commercieel inderdaad zo gevoelig. Wat zouden auteurs, diep in hun hart, beslissen wanneer ze op voorhand zouden weten dat: a) keuze A (donkere huidskleur) 700 boeken verkoopt en je 1050 euro ontvangt. b) keuze B (neutraal) 700.000 boeken verkoopt en de auteur meer dan een miljoen ontvangt. Maar een hele goede vraag Desi88, je "gevoel" zegt me wel wat. (Je ziet het ook nog wel eens terug in televisieseries: twee hoofdpersonages, de ene blank, de ander donker, en wanneer ze nieuwe vrouwen ontmoeten dan passen de kleuren altijd bij elkaar. Heel frappant.) Succes met schrijven!

Er is juist een heel grote doelgroep die baalt van het feit dat ze nooit eens een boek kunnen lezen dat gaat over een herkenbaar hoofdpersonage zoals zijzelf: gekleurd. Er zijn zelfs aparte wedstrijden en prijzen in het leven geroepen om het multiculturele schrijven te bevorderen. Zelf stop ik waar mogelijk altijd 'gekleurde' personages in mijn boeken en dat verkoopt goed. Dus ga vooral je gang met een kleurrijke hoofdpersoon, zou ik zo zeggen.

ik sluit me bij bovenstaande meningen aan. Het zou voor mij geen verschil maken als de hp getint is. Waarom ook? Die tint krijgt toch niet de hoofdrol? Het gaat om het karakter dus die achtergrond en sociale status of studie van de hp moet doorschemeren in bv de cultuur, geloof, het etensritueel en wát ze eet. Volgens mij is het een :thumbsup: toevoeging met meerwaarde.

Juist interessant, als het geschreven wordt door iemand de typische culturele details ook werkelijk kent en kan overbrengen. Een witte visie op gekleurd echter, vind ik eerder storend.

Volgens mij maakt het geen fluit uit welke huidskleur het hoofdpersonage heeft, als het maar een boeiend verhaal is. Sorry Christine, ik moest wel lachen om jouw opmerking: mijn dochter is halfzwart. Ik zie het dan zo voor me: haar linkerhelft is zwart en haar rechterhelft is wit, of haar bovenkant is wit en haar onderkant zwart, of haar achterkant is zwart en haar voorkant wit. Neem me niet kwalijk. Ik zag opeens allerlei variaties voor me. :D

In een fantasyverhaal heeft een getinte huid een heel andere lading. In deze wereld wordt het aan een bepaalde cultuur gekoppeld die belangrijk is, maar voor een verzonnen maatschappij maakt dat niet uit. Een verhaal dat zich in Nederland afspeelt, hangt huidskleur samen met hoe mensen op de personages reageren. Als huidskleur in jouw fantasy-wereld geen issue is, valt dat er allemaal buiten.

Het lijkt me niet nodig het te benadrukken. Als het ter sprake moet komen, dan doe je dat terloops. Als je er de nadruk op gaat leggen, krijgt het verhaaltechnisch een lading (het wordt een thema) en dat is denk ik niet de bedoeling. Een fantasyboek met een donkerhuidige heldin is Anderland van Tad Williams. Ze is Zuid-Afrikaanse, een van de andere hoofdpersonen is een bosjesman. Ik weet alleen niet of dat zo'n goed voorbeeld is, maar je zou eens kunnen kijken hoe dat "werkt". Het is in ieder geval geen hindernis voor het overgrote deel van fantasy-fans om het verhaal graag te lezen. Maar ook in fantasy moet je letten of het wel "klopt": is de verzonnen cultuur door haar geschiedenis een mengelmoes van soorten, of komen bepaalde volkeren slechts in een bepaald gebied voor? En stemt dat gebied een beetje overeen met "onze" wereld? Als je heldin in een soort Viking-cultuur leeft tussen de gletsjers en de fjorden, dan kan het wat ongeloofwaardig overkomen; mensen zullen zich niet makkelijk kunnen voorstellen wat je nu eigenlijk wilt. Dat is geen "doe het niet", maar een "als je het doet, dan moet je het wel goed doen".

Ik heb toevallig net 'eenzaam heden' van Naema Tahir uit. Ik ben blank. Hartstikke Arisch, zelfs, blond en blauwe ogen. Tijdens het lezen heb ik mezelf diverse keren afgevraagd, of dit boek nu ook zo geweldig gevonden zou worden, indien het door 'Annie Jansen' was geschreven. En soms zelfs of het, met een Nederlandse schrijfster, wel aan de slushpile ontsnapt zou zijn. Met een boek waarin de cultuur van de getinte medemens - in dit geval Islamitisch, Pakistaans - een rol speelt, werkt het verkoopbevorderend, blijkbaar? Dat dit met non-fictie zo is, wist ik al, Eenzaam Heden is non-fictie. Een roman. Of die positieve discriminatie ook werkt in de wereld van Fantasy kan ik je niet vertellen. Ik ken die markt niet.

Voor mij is de huidskleur totaal irrelevant. En wanneer cultuurgegevens een rol spelen in bv fantasy, dan kan het alleen maar een verrijking zijn van het genre. Ik geef een klein voorbeeldje : de vader van mijn kinderen (Nigeria) vertelde me dat in zijn cultuur (Ibo), je niet mag wijzen naar een plant, maar dat je dat dient te doen met een gekromde vinger... anders gaat die plant dood... Zo'n kleine details kan je bv gebruiken... je hoeft er zelfs niet bij te vermelden dat het van die of van die cultuur komt. Cultuur data verwerken in fantasy kan zelfs een zeer originele benadering teweeg brengen, Desi88. Zo kan je het toch ook bekijken. Ik ben blij met jouw beslissing. Uiteindelijk heeft deze niets te maken met positieve discriminatie, maar eerder met zelfzekerheid om te schrijven wat je wilt schrijven. Iets waar ik zelf ook vaak mee worstel. Tja... de lach is wederzijds... koffie met melk had ik moeten schrijven. Maar wanneer ik dat zeg tegen mensen, kijken ze me raar aan, alsof ik een ontaarde moeder ben. Wij lachen daar thuis mee... wist je dat mijn dochter soms naar de zonnebank gaat? Want in de winter bleekt ze af... zegt ze zelf... een mens dient zich soms te bevrijden van zaken die totaal irrelevant zijn, en humor is daar het beste middel voor.

Het is een heel interessante vraag, niet alleen voor fantasy - eigenlijk juist niet voor fantasy, want daar kan alles (in een zelfgecreëerde wereld). Maar in concreto leven we niet in een wereld die we zelf creëren, we hebben te maken met feitelijkheden. De vraag is daarom juist interessant voor chicklitschrijfsters, kinderboekenauteurs, streekromanschrijfsters, magazine-auteurs, thrillerschrijvers en Donald Duck. Anderzijds is het ook een interessante vraag vanuit een allochtoon perspectief: schrijven allochtonen over autochtonen, en hóe doen ze dat? Die 'verfrissende blik' op de blanke Nederlanders wordt over het algemeen wel amusant gevonden, maar hoe serieus wordt het genomen? Welke autochtoon (en van de hoeveelste generatie) zou een een Ot-en-Sien of Jip-en-Janneke weten te schrijven met inachtneming van algemeen aanvaarde Nederlandse begrippen, beleving, thematiek, gemengd met die van de eigen achtergrond? Ik kan er wel iets over zeggen vanuit mijn eigen werk, want ik ben officieel allochtoon, maar van de buitenkant niet of nauwelijks als zodanig te herkennen. En eigenlijk is dit misschien off-topic? Toch een heel goed onderwerp om intensief bij stil te staan.

Thérèse, ik vind de woorden 'allochtoon' en 'autochtoon' zeer verwarrende begrippen. Principieel link ik de kleur van een huidskleur nooit aan 'allochtoon'. Ik als blanke autochtoon ben minder geworteld waar ik woon, dan mijn gekleurde kinderen die zelfs het dialect tot zich hebben genomen. Ik voel me banneling en zij helemaal niet. Ik mijd trouwens streekgebonden gezelschappen omdat ik me er niet thuis in voel. Hoe internationaler, hoe leuker, voor mij. Zij hebben dat probleem helemaal niet. Wat doe je met geadopteerde kinderen uit verre landen? Soms worden ze als jonge volwassenen als toeristen bekeken tot ze beginnen te spreken en te handelen en het besef doordringt dat deze mensen ter plaatse zijn opgegroeid en het dialect spreken. Ik versta onder allochtoon mensen die krampachtig vasthouden aan hun culuur, zich isoleren van de maatschappij. Of ze pas zijn aangekomen of in het land al dertig jaar wonen, maakt voor mij niets uit. Mijn Koerdische overburen spraken na drie jaar heel vlot Nederlands (gevlucht over de bergen tijdens het offensief van Saddam Hoessein, eerste Golfoorlog onder Bush sr)). Voor mij zijn ze al geruime tijd geen allochtoon. Een perfecte inburgering en bij hen zie ik de mogelijkheid dat één van de kinderen zich wel aan een boek waagt. Of dat ééntje een boek schrijft met inachtneming van wat je vermeldde. Maar met andere buren die al dertig jaar in het land zitten, is het lezen van een boek, buiten de Koran, ondenkbaar. Voor mij zijn dat nog steeds allochtonen. Ik zie ze nooit een boek schrijven zoals Jip en Janneke, of Pietje Puk. Ik zie ze helemaal geen boek schrijven. Ik zie ze nog geen krant lezen of kijken naar een Vlaamse TV programma. Dit zijn zo een beetje mijn normen om allochtoon en autochtoon van elkaar te onderscheiden en in te vullen. Maar huidskleur speelt geen enkele rol. Cultuurmix is voor mij sowieso verrijkend, en zeker voor het schrijven. Je kan de vraag ook anders stellen : hoeveel schrijvers, cineasten, scenarioschrijvers uit de Lage Landen hebben zich niet laten inspireren door vreemde culturen? Of neem de hele maatschappij onder de loep sinds WOII? Het zijn de Amerikanen die de nylons, de kauwgum, de swing, Jazz, sigaret rokende vrouwen hebben geïntroduceerd. Pak de films van Van Looy, die zijn geënt op de Amerikaanse film. En de eerste detectiefachtige thriller is 'The woman in white' van Collie Wilkes (1860). Wat is qua vormgeving nog authentiek autochtoon? De Romeinse invloed daarbij verwaarlozend? Onze pizza Hawaii? Rimpelrock festival? Onze kanariepiet? Ons reisje naar Thailand? Waarom blijven bij Jip en Janneke? Schlagers, spruitjes en Manneke Pis? Ik vraag het me allemaal af. Want ik heb de indruk dat we al lang niet meer authentieke autochtonen zijn. Ik in elk geval niet. Daarom vind ik een mix van twee zogezegde culturen of meerdere altijd interessant, verrijkend en boeiend. Het kan ook vernieuwend zijn. Wanneer ik in de mot heb dat het gaat om een met opzet en op een opdringerige wijze proveren van één en bepaalde cultuur (lees religie), dan haak ik meteen af. Zeker wanneer het gespekt is met de grootste nonsens en een kortzichtigheid waar iedereen 'U' tegen moet zeggen. Wie heeft voor het eerst het fantasygenre bedacht? En de kinderboeken? En zomaar een losse gedachte : ipv te kijken naar de eerste grote initiatieven om 'het volk te leren lezen', zou het misschien interessant zijn om te kijken wie als autochtoon zeer bewust het analfabetisme in stand heeft willen houden. Zoals het elders nog steeds gebeurt. Ik denk dat een schrijver kan fungeren als een bron waar twee culturen of meerdere samenstromen. En dat is m.i. oude koek gezien het verleden.

Natuurlijk kun je dit thema heel genuanceerd bezien, en dat doet ook het meest recht aan al die verschillende mensen. Toch moet je denk ik en een bepaalde omschrijving gebruiken om niet tot begripsverwarring te komen. Het geldt ook voor de (kinder)literatuur. Jip en Janneke en Ot en Sien zijn exemplarische begrippen. Dik Trom staat al te ver af, en is te 'lollig', evenals Pietje Bell en Hielke en Sietse van De Kameleon. Toch zijn het zeer autochtone types, precies zoals jij ze omschrijft, chris:

... mensen die krampachtig vasthouden aan hun cultuur, zich isoleren van de maatschappij.

Maar ze doen dat niet expres. Ze zijn zich er misschien niet van bewust. Waarschijnlijk niet. Tenminste als je met deze mensen Nederlanders - in jouw geval Vlamingen - bedoelt die niet (in)zien dat we met een mix wonen en leven - en dat zijn er best nog wat. Misschien moet er een nieuw topic geopend worden over migrantenliteratuur (ik weet niet of het er al is?) Want ook over wat Zjors schrijft:

Zelf stop ik waar mogelijk altijd 'gekleurde' personages in mijn boeken en dat verkoopt goed.

valt veel te zeggen. Ik kan me niet indenken dat je het dáárom doet: omdat het goed verkoopt. En er is nog iets waar over te denken / communiceren valt:

Er is juist een heel grote doelgroep die baalt van het feit dat ze nooit eens een boek kunnen lezen dat gaat over een herkenbaar hoofdpersonage zoals zijzelf: gekleurd.

Hoe kan een Nederlander zich zodanig inleven in de verschillende mensen van die heel grote doelgroep zodat ze inderdaad herkenbaar worden? Enkel een personage een huidskleur geven is niet voldoende. Die heel grote doelgroep bestaat uit mensen van vlees én bloed. Met bloed bedoel ik dan de ziel: hoe kun je die als autochtoon auteur (ik houd het toch maar bij die algemene term) weergeven, beschrijven, zodat de ander, de allochtoon, zich erin herkent? Ik kan me voorstellen dat veel allochtonen zich niet herkennen in de denkwijze en het gedrag van Nederlanders - hoe kan een Nederlander dan hún denkwijze en gedrag beschrijven? Dan bedoel ik: niet oppervlakkig, vanaf de buitenkant die je kunt zien, maar van binnenuit.

Nee, ik bedoel het juist anders. Ik had moeten schrijven: Zelf stop ik waar mogelijk altijd 'gekleurde' personages in mijn boeken en dat is nooit een belemmering geweest voor een goede verkoop. Begrijp je het zo? In het vervolg van je relaas kan ik je niet volgen. Is het niet zo dat we ons als schrijver vaak inleven in een personage dat in niets lijkt op onszelf? Een kind, een oude opa, een moordenaar, noem maar op. Waarom zou je je dan alleen in kunnen leven in mensen van je eigen kleur en afkomst?

Thérèse, ik bedoel met mensen die krampachtig vasthouden aan hun cultuur sommige allochtonen, niet zozeer autochtonen. Sommige autochtonen houden zich ook krampachtig vast aan hun cultuur, maar het verschil zit 'm wel dat ze op eigen bodem zitten. Ik ga het krampachtig vasthouden van een Indiaanse stam in het Amazonewoud aan haar levenswijze toch ook niet in vraag stellen. Voor mij is een doorslaggevende factor qua krampachtig vasthouden aan eigen culuur de plaats waar je dit doet. Doe je dat op eigen bodem dan vind ik dat gelegitimeerd. Een mix in het dagelijks leven is verrijkend maar mag niet vragen aan deze mensen om door die mix gesegregeerd te worden en afgerekend te worden omdat ze hun eigen cultuur willen behouden op eigen bodem. Het is niet leuk wanneer je de hele dag in je tuin een taal hoort die je niet verstaat wanneer je 'thuis' bent. In Vlaanderen is er een tijd geweest waar de Vlamingen aangespoord werden met campagnes allerhande om 'multiculureel' te denken. Vele Vlamingen hebben inmiddels de ervaring opgedaan dat het neerkomt op je eigen cultuur in de lade schuiven en aanpassen. En dat Wilders zoveel kiezers op zijn hand heeft gekregen, verwondert me helemaal niet. Om wat ik hierboven schrijf te nuanceren: als ik een Afrikaans staatshoofd was, zou ik alle Chinesen de deur wijzen. En mensen die met de Bijbel in de hand in de brousse het Heilig Woord gaan prediken met een allure van 'uw animistisch gedoe deugt niet', ook. Ik houd in mijn achterhoofd steeds de Aboriginals, de indianen van Noord-Amerika, die van Zuid-Amerika, de Inuit, de Bosjesmannen gedwongen tot sedentarisme, de stammen die duizenden jaren uitsluitend van de natuur leefden en deze niet verstoorden, maar met de komst van de blanken dienden te verhuizen omdat hun leefgebied een wildreservaat werd waar de blanke eventjes eens het voorbeeld zou geven van natuurbehoud. Ik ben een fervente tegenstandster van dat een 'vreemde' cultuur de cultuur op eigen bodem belaagt. Ik bedoel hier geen personen mee, maar de stroming. Zo zie ik met lede ogen aan dat de Chinezen in midden Afrika de plak beginnen te zwaaien. Dan denk ik bij mezelf dat de Afrikanen zich weer eens laten doen; opnieuw een obstakel dat vertraging is voor het opkomen voor hun eigen identiteit, hun eigen literatuur hun eigen kunst en hun eigen economie. Globalisering is voor vele kleine culturen trouwens nefast. Maar wie maalt er om? Dus eigen cultuur op eigen bodem eerst (voor iedereen op deze planeet) en verder alle ramen en deuren open voor de positieve elementen in andere culturen. Ja, zo zie ik het. Maar dit heeft niets te maken met de kleur van je vel. De eerste gekleurde actrice die een Oscar kreeg voor beste vrouwelijke bijrol was, als ik me niet vergis, HattieMcDaniels voor haar rol van 'Mammie' in GWT (1939). De segretatie in Amerika duurde tot ongeveer 1965. Wat een soep! Het betekent ergens wel dat kunstgemeenschappen (literatuur, film, beeldende kunsten) altijd veel vrijer geweest zijn dan welke andere maatschappelijke vorm ook, in die landen althans, waar er geen dictatoriaal regime aan de macht was. Desi 88: Wat denk jij er van?

In het vervolg van je relaas kan ik je niet volgen. Is het niet zo dat we ons als schrijver vaak inleven in een personage dat in niets lijkt op onszelf? Een kind, een oude opa, een moordenaar, noem maar op. Waarom zou je je dan alleen in kunnen leven in mensen van je eigen kleur en afkomst?

Omdat er naar mijn idee een verschil is tussen een kind met cultuur A als achtergrond, en een kind met cultuur B t /m Z. Hetzelfde geldt voor een opa en een moordenaar. Mensen reageren vanuit verschillende motieven die toch vaak worden aangereikt door elementen als cultuur, traditie, religie. Vanuit eeuwenoude attitudes ontstaan ingelepelde visies, gedachten, meningen, gedrag. Die te determineren, te herbeleven en verwoorden - ik zou het knap vinden als iemand die niet tot die groep behooort, dat kon. De vraag blijft dan of er (inmiddels) allochtone auteurs zijn die autochtone teksten schrijven. Je herkent toch heel vaak heel vlot: hier is iemand anders aan het woord. Iemand met een andere achtergrond, een andere gedachtegang, -structuur, -opbouw.

Voor mij is een doorslaggevende factor qua krampachtig vasthouden aan eigen culuur de plaats waar je dit doet. Doe je dat op eigen bodem dan vind ik dat gelegitimeerd. Een mix in het dagelijks leven is verrijkend maar mag niet vragen aan deze mensen om door die mix gesegregeerd te worden en afgerekend te worden omdat ze hun eigen cultuur willen behouden op eigen bodem.

Dat doet me denken aan de Friezen. Ik ben erg gecharmeerd van Friezen. Ze worden vaak afgeschilderd als stug en xenofoob (volgens mij zijn ze dat niet). Net als Oostenrijkers ten tijde van wijlen Haider.

Het is niet leuk wanneer je de hele dag in je tuin een taal hoort die je niet verstaat wanneer je 'thuis' bent.

De vraag is tegelijkertijd: mag een anderssprekende zich ook thuis voelen in zijn eigen huur- of koopwoning met bijbehorende tuin? En mag hij daar zijn / haar eigen taal spreken? Of moet hij liever fluisteren, of de landstaal spreken? En dan zijn er nog de mensen die geen 'thuis' hebben, als volk, bijvoorbeeld Roma, met wel een eigen taal. Waar mogen zij die dan spreken?

Recente britse tv-producties hebben ALTIJD een of twee negers erin zitten, en daar wordt dan absoluut niet over gesproken. Ze spelen gewoon "blanke" rollen. En da's prima als je naar een politieshow zit te kijken, maar het wordt al minder geloofwaardig als het zich afspeeld in de negentiende eeuw, of nog vroeger. Dan klopt het gewoon niet als er niet op wordt gereageerd. Toen was er nog klasseverschil en alles. Het voelt dan (voor mij) hee onnatuurlijk.

Dat is wel héél generaliserend, 'standaard twee negers in een tv-productie'. Dat heeft toch geen functie, behalve dat gezegd kan worden: wij werken maatschappij-conform. Kijk maar, wij hebben negers in de serie. Wat voor negers? Neger = geen identiteit, geen volk, geen cultuur, geen religie, geen traditie. Neger = donker. Maar ik geloof dat de laatste posts het topic wel overstijgen. Hopelijk heeft Desi88 voldoende antwoord, inmiddels.

Ja, ik heb inderdaad het vermoeden dat het een of andere verplichte regel is voor BBC producties of zo... Het valt gewoon echt op.

Ik maak uit de woorden van Desi88 nergens op dat ze over een andere (allochtone) cultuur wil schrijven. Gewoon een fantasyboek met een heldin die niet blond-met-blauwe-ogen is. Fantasy vraag meestal om een gefantaseerde cultuur en natuurlijk is het handig om daarin wat exotische, nauwelijks bekende elementen op te nemen uit onze eigen wereld, maar waarom zou iemand met een andere huidskleur conform het multiculti-dogma daarin dingen uit de cultuur van (verre) voorouders moeten opnemen? Alsof mensen met een kleurtje niet de fantasie hebben om zelf een fantasy-cultuur te bedenken... In fantasy is vanalles mogelijk, in de sciencefiction ook. Volkeren met huidskleuren in alle tinten van de regenboog. Elfen, dwergen, vreemdere wezens. Kattenmensen, vogelmensen, insektenmensen, je kunt het zo gek niet bedenken. Waarom zou het ineens niet gelezen worden als het iemand is met een normale donkere huid?

Thérèse, ik heb daar mijn hoofd al over gebroken en ben tot de conclusie gekomen dat je de mensen zelf in feite niets kan verwijten. 'Fluisteren' vind ik een afschuwelijk idee. Dus wijs ik de vinger naar de overheid die 'slecht doseert'. Vele autochtonen zouden misschien niet zo beginnen krampachtig vast te houden aan hun taal en cultuur indien de druk van anderstaligen niet zo hoog zou zijn op sommige plaatsen zoals bv in sociale woonwijken. Ik heb tot mijn grote bezorgdheid bij mezelf gemerkt dat ik sinds enkele jaren veel minder open sta voor andere culturen en vooral één bepaalde. Dat vind ik van mezelf verschrikkelijk. Toch ben ik er van overtuigd dat mensen met een niet Vlaamse of Nederlandse cultuur), een verrijking kunnen betekenen in literatuur wanneer ze een mix maken van hun fantasie, ervaringen, gedachten, visies enzovoort. Stel je voor dat iemand met Afrikaanse roots fantasy schrijft, dan kan dat schrijven zeer origineel uit de hoek komen. Daar ben ik quasi zeker van. De oude Afrikaanse verhalen leven nog verder en daar zit heel veel fantasie in (ik bedoel niet de klassieke dierenverhalen). Ik zie in elke cultuur een massa fantasy-materiaal liggen dat nog niet aan bod is gekomen. Gedaanteverwisselingen bv in mondelinge verhalen zijn in sommige Afrikaanse culturen en andere veel ouder dan het genre fantasy. Het animisme zelf met haar voor ons vaak onbegrijpelijke rituelen is een enorme inspiratiebron voor fantasy. Daar twijfel ik niet aan. Ik ben het ook eens met schlimazlnik dat een donker getint personage absoluut niet cultureel 'gekleurd' hoeft te zijn. Wel of niet, maakt voor mij persoonlijk niet uit.

Toch ben ik er van overtuigd dat mensen met een niet Vlaamse of Nederlandse cultuur), een verrijking kunnen betekenen in literatuur wanneer ze een mix maken van hun fantasie, ervaringen, gedachten, visies enzovoort.

En Vlamingen of Nederlanders zouden geen verrijking voor de kunst zijn als ze hun persoonlijke achtergrond, hun fantasie, ervaringen, gedachten en visies in hun verhalen zouden verwerken? Volgens mij maakt het als schrijver helemaal niet uit wat je achtergrond is, iedereen is uniek, iedereen die dat op een goede manier naar buiten kan brengen als kunstenaar is een verrijking van de kunst. Waarbij het me wel opvalt dat een hoop schrijfcursussen/workshops een belang leggen op de eigen geschiedenis en achtergrond van iemand ("herinner je een gebeurtenis, die..."), voor mij voldoende reden om niet mee te willen doen. In de fantasy creëer je zelf culturen en het bestuderen van bestaande culturen maakt daar onderdeel van uit (beter goed gejat dan slecht bedacht: gedaantewisselingen, animisme, je kunt het zo gek niet bedenken of een fantasy-kunstenaar heeft het al een keer recycled), waardoor je eigen cultuur nauwelijks nog meespeelt. Ik ken fantasy-kunstenaars van niet-westerse afkomst, maar hun werk is net zo uniek als dat van anderen, en als je het ziet dan zie je de herkomst van de kunstenaar er niet aan af. Het is toch belachelijk dat iemand van niet-westerse komaf min of meer wordt gedwongen in de kunst bij zijn roots te blijven, terwijl de rest vrij is een cultuur te kiezen.

Het is toch belachelijk dat iemand van niet-westerse komaf min of meer wordt gedwongen in de kunst bij zijn roots te blijven, terwijl de rest vrij is een cultuur te kiezen.

Wie heeft het hier over dwang?

"min of meer dwang": de manier waarop hier wordt gesuggereerd dat iemand met een donkere huid een verrijking (vooroordeel: een exotische cultuur is verrijkend) kan zijn door zijn eigen cultuur (vooroordeel: mensen met een donkere huid hebben een exotische cultuur) in het schrijven te gebruiken. Als het een "gewoon" boek is, is het niet verrijkend? Ik snap jullie redenatie niet. Misschien lees ik teveel fantasy.

@ chrislaevers: misschien een leestip (ik ben het boek zelf kritisch aan het bestuderen): Hoezo mislukt? van Frans Verhagen, uitgeverij Nieuw Amsterdam. Er vallen best kanttekeningen bij te plaatsten - de marges in mijn exemplaar staan vol - maar toch probeert het boek een objectief beeld te laten zien van migratie / integratie. Wat het onderwerp sec betreft (#1), geloof ik net als schlimazlnik dat het fantasygenre bij uitstek geschikt is om alle externe factoren zoals kleur te laten vervagen. 't Is fantasy. Maar juist die andere genres, die zijn interessant, maar ik herhaal mezelf, zie # 12.

Ik heb in mijn fantasyverhalen al personages van alle mogelijke huidskleuren opgevoerd, dingen uit allerhande culturen en religies gebruikt en voor zover ze in de echte wereld spelen, zijn alle continenten behalve Oceanië en Antarctica de revue al gepasseerd. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat dat bijzonder zou zijn, en heb er ook nooit commentaar op gekregen, behalve van Hollanders als ik in verhalen die zich overduidelijk in Vlaanderen afspeelden te veel Vlaamse woorden durfde te gebruiken. Er is inderdaad veel fantasy waar alle mensen blank zijn en de cultuur op de Westerse cultuur is gebaseerd, maar dat vind ik net een goede reden om eens een andere stem te laten horen. Ik denk dat net fantasylezers wel in staat zijn om een "andere" held te accepteren, dus ik zou er mijn hoofd niet over breken, als ik jou was.

schlimazelnik, 'min of meer dwang'... ik begrijp wat je bedoelt maar dat is niet wat ik wilde zeggen. Als er iemand is die allergisch is aan onderhuidse regeltjes, dan ben ik het wel, zeker wat betreft het schrijven. Desi88 haar vraag was duidelijk. Maar zit in haar vraag niet een beetje een gevoel dat schrijven een beetje aangepast dient te worden aan het westers schrijven? Terwijl een streekgebonden schrijver dat obstakel in veel mindere mate heeft en zich vrijer voelt in expressie, woordgebruik, experimenteel schrijven, vormgeving? Ik moet hier heel goed mijn woorden kiezen of het risico zit er in dat het weer anders wordt begrepen. Persoonlijk merk ik op dat mensen die opgegroeid zijn en wonen in de plaats waar ook hun roots liggen veel zelfzekerder zijn in alles wat ze doen, dus ook in het schrijven. Ikzelf heb heel lang niet geweten waar mijn roots liggen, en nog steeds weet ik het niet. Op de vraag 'van waar ben je?' op school en elders, kon ik dat niet zeggen in één zin :'ik ben van daar'. Ik heb altijd moeten zeggen :'ik ben daar geboren, maar sinds ... woon ik hier' en 'hier' veranderde dan nog eens. Ik heb het nog steeds moeilijk met die vraag en wanneer ik die beantwoord, heb ik het gevoel dat ik over iemand anders praat. Heel veel onzekerheid dus. Nog steeds ben ik bezig de Vlaamse cultuur te bestuderen en alle andere. Ik weet niet wat het is om tot een cultuur te behoren. Ik heb vele Vlaamse omgangsvormen onder de knie, maar in feite voel ik me er dan even thuis of vreemd als in een Afrikaanse, of in een Engelse, Franse, of Amerikaanse... alles is geadopteerd. Dat genereert heel veel onzekerheid dat zich reflecteert in het schrijven... in zoverre dat ik het veilig verleden altijd heb gekozen in mijn verhalen, en nu nabije toekomst. Dus kan ik die onzekerheid heel goed begrijpen van iemand die 'verdeeld' is over twee, of meerdere culturen. En dan zou ik zeggen:'Bevrijd je zelf van dat gevoel' want het kan er voor zorgen dat je authenticiteit in het schrijven niet, te traag, laat of nauwelijks aan bod komt. Ik zeg dat dus ook constant tegen mezelf. Ik ken het fantasy-genre niet heel goed, meer van films dan van boeken... maar misschien leent dit genre er zich meer dan andere genres toe om 'vrij' te schrijven; het sluit aan bij de universele mythologie, er zijn geen of slechts fictieve 'grensconflicten' en ik vermoed dat het geen beschrijvingen zijn van 'hechte leefgemeenschappen' maar eerder 'bondgenootschappen', allianties... en beide geslachten komen evenwaardig aan bod. Eigenlijk rust er op fantasy-genre nog geen culturele identiteit, of wel? 'je zelf blijven' in alles wat je doet, is niet zo eenvoudig, zelfs niet in het schrijven. Thérèse, dank je voor de tip!

Desi88 haar vraag was duidelijk. Maar zit in haar vraag niet een beetje een gevoel dat schrijven een beetje aangepast dient te worden aan het westers schrijven? Terwijl een streekgebonden schrijver dat obstakel in veel mindere mate heeft en zich vrijer voelt in expressie, woordgebruik, experimenteel schrijven, vormgeving

Nee hoor, ik zoek dat veel dichter bij huis: Kun je een verhaal schrijven met een held met rood haar? Als je de gemiddelde roman neemt: nee, dat is niet mogelijk. Waarom niet? Mogelijk kan de gemiddelde lezer zich dan niet identificeren met de held. Dus wordt het maar weer onschuldig blond, degelijk bruin of mysterieus zwart en wordt rood bewaard voor de boosaardige antagonist en andere onbetrouwbare nevenpersonages, de Judas Iskariot, of de incidentele femme fatale (u kent haar wel: Roodhaar!). Als je dan tóch eens een roodharige held in de literatuur tegenkomt, blijkt ineens dat veel roodharigen dat als een rolmodel gaan zien, zeker als die held ook door de gemiddelde lezer wordt gewaardeerd. Het geeft een gevoel van zie je wel dat het ook anders kan. Dezelfde reactie heb ik gezien op andere helden die "iets" hadden dat niet helemaal doorsnee is (in de ons bekende verhalen, boeken, film of TV) en vaak wordt misbruikt voor de antagonist. Reacties als "eindelijk eens een held die op mij lijkt!". Het lijkt me dat dat met huidskleur niet anders is.

schliemazelnik, dat meen je toch niet... je bedoelt misschien stationromans... Dan moet ik stoppen met schrijven want mijn personages deugen dan niet : ik heb er één met sproeten, mijn vrouwelijk HP heeft haar zo rood als koper en de kuiten van een Romeinse soldaat, ze is mooi maar één van de twee tepels is zwaar verbrand, een ander personage is een mollige veertigjarige vrouw met dikke boezem en kwabbige armen en het sexpersonage op de koop toe want mijn HP vrouwelijk heeft andere zorgen. Nog een belangrijk personage neemt de ene medeklinker voor een andere, heeft enorme flaporen en een mond zo groot als die van een paard waarin enkele tanden nog aanwezig zijn... ik heb nog een personage met een hazenlip, eentje die mankt, anderen die pokdalige gezichten hebben... De slechte is een rijzige, oudere man met zilvergrijs haar en verzorgde baard... Alleen mijn mannelijk HP is knap, slordig uiterlijk maar knap... om de dames te behagen... De uitdaging is dus dat de lezers deze personages sympathiek gaan vinden. Dat is heel erg nodig want enkele van hen gaan dood. Ik beoog een dubbel effect... Bedoel je echt dat in een middlmatige roman de hoofdpersonages een cliché uiterlijk hebben? Ik associeer rood haar met temperament in positieve zin, met Ierland ook... terecht of onterecht... maar misschien ben ik niet normaal... ik ben ook als puber een beetje verliefd geweest op King Kong (de oude versie 1934). Ik vond dat die knappe ogen had... Over rolmodel heb ik nog niet nagedacht. Ik maak me heel veel zorgen over van alles en nog wat ivm schrijven maar dat mijn personages geen adonissen en nefertiti's zijn, doe ik met opzet, en ja, er zit misschien wat provocatie in, maar dat is één van de weinige dingen waar ik dus niet aan twijfel. Uiteindelijk hebben de meeste mensen geen perfect lichaam (ik heb het hier niet over huidskleur natuurlijk!) Waarom zouden personages dat dan wel moeten hebben? Misschien ben ik naïef. Je kan toch ook zo schrijven om de lezer ludiek te confronteren met zijn clichématig denken? De zaken een beetje over hoop gooien, en ja, de lezer een beetje in verwarring brengen. Waarom niet? Ik doe dat heel graag. Of ik het goed doe, dat is een andere vraag. Huidskleur is dus wel het minste van mijn zorgen. Toen ik boeken verslond, was dat ook al zo.