Herschrijven en schrappen

Mijn ervaring is dat ik tijdens de eerste herschrijf vooral toevoeg in plaats van weghaal omdat er meestal weer nieuwe invallen bij gekomen zijn. Schrappen gebeurt pas daarna, maar niet bewust om te schrappen. Bij mijn huidige manuscript zijn er na de eerste herschrijf ongeveer 7.000 woorden gesneuveld, waarmee ik weer op het aantal woorden van de eerste versie zat. Blijkbaar is dat dan de natuurlijke lengte van het verhaal. Omdat ik niet het idee heb dat ik overmatig veel bijvoeglijke naamwoorden gebruik, focus ik me daar tijdens het herschrijven niet speciaal op.

Mijn eerste versie van mijn laatste manuscript heb ik tot de helft ingekort, en daarna heb ik een nieuwe tweede helft geschreven.

Ik heb juist het idee dat er meer bij moet... :) Ik ben nog niet aan herschrijven van het geheel toe (aangezien dat geheel er nog niet is, zit op 45.000 woorden), maar ik herlees nu mijn verhaal omdat ik het voor Script Frenzy bewerk tot filmscript. Toch ook een soort van herschrijven. Inmiddels ben ik begonnen met een lijstje voor mijn 'echte' herschrijf, naast de voetnoten die al in het manuscript zelf staan, en er moet meer beschrijving bij (ik gebruik uit mezelf heel weinig beschrijving), soms zelfs extra scènes. Mijn moeder leest mee met mijn eerste versie en zij stelde voor om er een trilogie van te maken. Haar reden was dat ze niet na één boek al afscheid wil nemen van de personages (wat ik op zich als compliment opvat :) ) , maar het verhaal zelf kan misschien ook niet in één boek verteld worden. En ik wilde eigenlijk helemaal geen trilogie schrijven... ;) Misschien maak ik er wel twee boeken van. Of vier.

in de eerste herschrijf werk ik scènes meestal verder uit, pas daarna schrap ik het overbodige.

Het is altijd de vraag of een schrijfboek jou het antwoord geeft dat jij nodig hebt. Misschien moet je helemaal geen 10% schrappen, misschien gebruik je helemaal niet veel bijvoeglijke naamwoorden, misschien moet Stephen King zelf minder metaforen gebruiken ... misschien ... Er is in elk geval één ding waar je volgens mij bij het schrijven voor moet uitkijken: herhaling. De keerzijde van herhaling is: dingen overslaan. Die balans moet goed zijn. Voor mij komt herschrijven neer op het telkens checken van die balans - wegen dus. Én ik beleef mijn eigen verhaal honderd keer. Ik wil voelen of situaties en personen met andere woorden misschien beter uit de verf zouden komen, genuanceerder, veelzeggender, sfeervoller, persoonlijker.

Als ik ga herschrijven kom ik op een langer verhaal uit. Er zit altijd nog veel 'tell' in de eerste versie. Dat ga ik dan uitwerken in 'show', en dat neemt meer woorden.

Voor mij komt herschrijven neer op het telkens checken van die balans - wegen dus. Én ik beleef mijn eigen verhaal honderd keer. Ik wil voelen of situaties en personen met andere woorden misschien beter uit de verf zouden komen, genuanceerder, veelzeggender, sfeervoller, persoonlijker.

Mooi gezegd! :)

Als ik ga herschrijven kom ik op een langer verhaal uit. Er zit altijd nog veel 'tell' in de eerste versie. Dat ga ik dan uitwerken in 'show', en dat neemt meer woorden.

Ik vrees dat dit bij mij ook het geval is: veel tell! Moet het toch ook maar een trilogie worden... Ik vond de richtlijn van Stephen King wel leuk omdat hij heel dikke boeken schreef en ik me zat voor te stellen hoe dik die eerste versies dan wel niet geweest moeten zijn. Wat betreft bijvoeglijke namen ben ik het roerend met hem eens. Ik erger me altijd groen en geel aan teksten waar ze teveel worden gebruikt. Kijk: een enkele paardenbloem in het groene gras is prachtig, maar als het gras er helemaal mee overwoekert is ... dan moet je aan het wieden.

Ik kan me vinden in veel van het bovenstaande. Als je te veel jezelf aan opgelegde regeltje houdt en jezelf dwingt om telkens 10% te schrappen, wordt het schrappen een doel op zich. Net als DeEllis is mijn herschrijven ook meer 'show' en minder 'tell' en mijn tekst wordt dus langer, zelfs als hele hoofstukken sneuvelen. Dus ondanks mijn vele schrappen, komt er veel tekst bij. De eerste versie van een van mijn verhalen telde 100.000 woorden, als ik er telkens 10% zou moeten schrappen, zou ik er nu zo'n 43.000 over hebben. Het zou dan wel een erg gecomprimeerd verhaal zijn geworden (maar wellicht ook wel beter, wie ben ik om Stephen King tegen te spreken, als het voor hem werkt... :) ) Mijn herschrijven is meer dan alleen schrappen. Het heet daarom ook herschrijven en niet schrappen.

Ik heb ergens gelezen op Randy Ingermanson website (http://www.advancedfictionwriting.com) dat hij er juist 10% bij verzint tijdens het herschrijven.

...Er is in elk geval één ding waar je volgens mij bij het schrijven voor moet uitkijken: herhaling. De keerzijde van herhaling is: dingen overslaan. Die balans moet goed zijn...

In een van de laatste Schrijven Online magazine stond laatst een artikel dat het weer 'hip' is om dit just wel te doen. Het boek "Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend | Arjen Lubach " werd daar aangehaald en daar wordt er lustig op los herhaald. Interesant topic. Herschrijven. Hoe doe je dat? Overnieuw schrijven zul je zeggen. Dat snap ik. Maar wanneer schrijf je? En wanneer herschrijf je? Ik bedoel als je weet dat je toch gaat herschrijven, is het dan niet heel erg jammer van de tijd die je in het bouwen van die zinnen heb gestopt? Anders gezegd; ik ben beginneling schrijver. Ik zet wel eens wat op proeflezen en dan wordt er vaak terrecht feedback gegeven (waarvoor dank). En dan denk ik zelf, jee toch nog slecht geschreven. Dat ik dat (allemaal) niet gezien heb. En dan pas je dingen aan, post je het nog een keer, en krijg je weer terechte feedback. En dat is dan nog maar een stukje van 500 woorden. Laat staan 130.000 woorden. En wat is het nut van schrijven, als je weet dat je gaat herschrijven? Dat je de hoofdlijn hebt staan? En misschien te beschrijvend geschreven, maar dat je een begin tot een einde heb? Met soms te veel: en toen gebeurde dit, en toen gebeurde dat?

Voor mij gaat herschrijven inderdaad om het uitbouwen van de grote lijn. Het gaat niet om het schrappen van een paar zinnen of het bedenken van een mooier woordje hier of daar; het is keihard werken (voor mij dan) en ook af en toe verschrikkelijk zenuwslopend. In de eerste versie gooi ik alles eruit zoals ik het vantevoren had bedacht, dat gaat redelijk snel, bijv. 240 bladzijden in 3 maanden. Maar dan begint het pas. Dan ga ik kijken of de spanning wel goed opgebouwd is, over het hele manuscript verdeeld dus. In het eerste derde deel van het manu moet de spanning steeds hoger opgebouwd worden, in het tweede derde deel dingen uitgewerkt en verklaard, karakters uitgediept, en dan in het laatste deel de spanning weer versneld worden om naar de plot toe te werken. Zo klinkt het een beetje technisch, maar eigenlijk schrijf ik bijna alles op gevoel en bij het herschrijven zie ik al snel of bepaalde delen in verhouding teveel of te weinig aandacht krijgen. En inderdaad, nu ik er eens over nadenk, de tell wordt zoveel mogelijk vervangen door show d.w.z. veel actie en dialoog, veel conflict en 'drama'. Overigens vind ik herschrijven leuk tot de derde, misschien vierde keer, maar na acht keer komt het echt mijn neus en mijn oren uit. Dan wordt het ook steeds moeilijker om er objectief naar te kijken. Van mijn eerste manu heb ik ongeveer 30% geschrapt en van die 30% weer ongeveer 75% opnieuw geschreven. En nu ben ik wel redelijk tevreden. Of eigenlijk moet ik er gewoon niet aan denken dat het nog een keer herschreven zou moeten worden :puke: .

Het nut van herschrijven is voor mij duidelijk. Ik begin dan ook elke keer echt opnieuw, niet prutsen in het oude dus. De eerste versie ben ik erg druk met zorgen dat ik bij de verhaallijn blijf en dat alle losse eindjes bij elkaar komen. Grote lijnen dus. Bij de tweede versie hoef ik me niet meer druk te maken of die verloren schoen in hoofdstuk twee wel terugkomt in hoofdstuk vijf en ga dus dieper in het verhaal. Met als resultaat meer detail in omgevingsfactoren, ook meer verdieping van de karakter eigenschappen van de personen. Ik lees een stuk eerste versie en ga dan de tweede typen. Daarna komen de herlezingen nadat het een tijd in de kast is blijfen liggen. Dan pruts ik in bestaande tekst. Ook lees ik het een keer aan mezelf voor er komen dan voornamelijk kromme niet goed lopende zinnen naar boven.

Heeft Stephen King het met die 10% niet gewoon over zichzelf? Dat hoeft lang niet voor iedereen te gelden, zie de reacties hierboven maar.

In een van de laatste Schrijven Online magazine stond laatst een artikel dat het weer 'hip' is om dit just wel te doen. Het boek "Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend | Arjen Lubach " werd daar aangehaald en daar wordt er lustig op los herhaald.

Als het een stijlmiddel is, kan het, maar dan moet je behoorlijk goed weten wat je doet.

Heeft Stephen King het met die 10% niet gewoon over zichzelf? Dat hoeft lang niet voor iedereen te gelden, zie de reacties hierboven maar.

Daar heb je een punt Waus. Wat voor de één werkt, hoeft voor de ander niet te werken. Je zou dus je eigen weg moeten vinden, zelf ontdekken wat voor manier van schrijven het beste bij je past. Een goede kennis die veel verstand had van kunstzinnig bezig zijn, had mij ooit verteld dat je er met talent alleen niet komt, je moet ook produktief zijn. (en niet opgeven, zegt weer een ander).

Ik heb nog geen gepubliceerd werk achter mijn naam staan, maar wil toch graag mijn zienswijze met je delen en aangeven wat voor mij werkt, gewoon omdat het natuurlijk en goed aanvoelt, alsof het zo hoort. Bij veel gepubliceerd werk dat ik lees, merk ik dat een goede tekst die lekker leest altijd heel veel ritme heeft, alsof de zinnen en alinea's een hartslag van zichzelf hebben. Daarnaast stel ik zelf vast dat dit soort teksten ook altijd in balans is, dat wil zeggen, dat er een heel fijn en natuurlijk evenwicht bestaat tussen hoofd- en bijzinnen, metaforen, werkwoorden, et cetera. Het lijkt soms wel of een goed opgebouwde zin al een genot op zich is om te lezen. Verder valt me op dat er een samenhang is tussen langere, beschrijvende stukken, waardoor het verhaal eigenlijk even stilstaat, en korter geformuleerde zinnen waardoor het lijkt of het tempo hoger komt te liggen. Ook dat is dan in balans en sluit min of meer aan bij punt 1 van mijn betoog. Nu een bescheiden uiteenzetting van hoe ik het zelf doe. Er zijn drie stappen die het voor mij doen. 1. Ik vertel het verhaal zoals het in me op komt zonder acht te slaan op zinsbouw, dubbel gebruik van woorden in één zin, et cetera. Ik schrijf wel, maar vertel vooral het verhaal zoals ik denk dat het is gegaan. 2. Daarna ga ik naar het begin (van een hoofdstuk of sectie) en bouw de zinnen beter en mooier op, waardoor het goed loopt en dus ook leest. vergelijk het met een beeldhouwer die eerst een grove vorm maakt en daarna met kleiner gereedschap meer op detailniveau aan het werk gaat. Bij deze stap verdwijnen heel vaak woorden, net als de stukken steen als je beelthouwt. 3. Zie stap 2, nu met een kritischer oog, maar nu heeft het wel wat langer gelegen (2 dagen of iets dergelijks). In sommige stukken verandert niets, sommige voor de helft, et cetera. Er verdwijnt nu ook weer tekst, maar er zijn ook plekken waar er kleinigheden bij komen. 4. Zie stap 3, eigenlijk zo vaak als je wilt .... ik hou het ritme en de hartslag van de zinnen en alinea's in de gaten. Op een bepaald moment moet je toch kiezen voor de tekst zoals hij is, want anders kun je blijven veranderen tot in lengte van dagen. Dit is mijn bescheiden idee en werkwijze. Groet, Bernard

Veel wijze woorden. Wat betreft Stephen King; geen enkele schrijver van schrijfboeken heeft 100% gelijk, maar geeft slechts suggesties die wij schrijvers kunnen uitproberen. Ik ben eigenlijk al een beetje begonnen met herschrijven. Nu ik weet hoe mijn boek afloopt en waarom mijn personages doen wat ze doen, ben ik al stukjes tekst aan het invoegen. En daarmee is het herschrijven al begonnen voor mijn eerste versie af is. Wat betreft jullie opmerkingen: ik denk dat ik werk zoals Wiske het beschrijft. Die werkwijze pas ik ook toe bij mijn journalistieke stukken. Helemaal opnieuw beginnen is niet min werkwijze. Ik ga wel de eerste versie opslaan, maar de tweede bouwt voort op de eerste versie. Deels zal het helemaal nieuw zijn, maar deels ook niet. Herschrijven is inderdaad nogal ambachtelijk: ik zie het vooral als boetseren. Je neemt het ruwe materiaal in je handen alsof het klei is en je vormt zo het verhaal. Daarna volgen nog rondes waarin je bijwerkt en perfectioneert. Ik heb er nu al zin in!

Leuk, JT, succes met je boek :)

dank je waus|