Emoties "showen"

Heel herkenbaar, Trenke. Clichés zijn vreselijk, maar ze zijn ook zo makkelijk en duidelijk. Schrijf: Haar hart bonsde in haar keel en iedereen weet wat je bedoelt. De ene keer kun je dat prima gebruiken als het erom gaat vlug een gevoel te schetsen, terwijl het zwaartepunt van de scene elders ligt. Maar als je duidelijk wilt maken wat de angst met iemand doet, hoe die voelt, zul je creatiever moeten zijn in je omschrijving en kom je er niet mee weg. Een enkele keer speel ik wel eens met clichés. Laat ik iemand op een boerderij als een hooiberg ergens tegenop zien. Maar alleen bij hoge uitzondering, want zoiets verveelt gauw.

Terwijl haar een zucht ontsnapte zei ze: 'Kom, laat maar, we gaan,' waarmee ze zich omdraaide en met gebogen schouders de ruimte verliet. Deze zin heb ik gebruikt om een vorm van hopeloosheid weer te geven nadat alles al geprobeerd was. Komt dat zo over en is dat wat je bedoelt Trenke?

Je kunt emoties op verschillende manieren tot uiting laten komen. Maar het is ook sterk afhankelijk van het karakter van je personage. Een stil en teruggetrokken karakter zal zijn emoties niet uiten in schreeuwen en schelden. Een impulsief en driftig iemand juist weer wel. Verdriet kun je uiten door: - huilen - tranen in je ogen - knipperde zijn tranen weg - voelde het verdriet van binnen groeien Boos: - balde zijn vuisten. - knarsten met zijn tanden - wierp zijn armen in de lucht Ontroerd: - brok in zijn keel - voelde de tranen achter zijn ogen - perste zijn lippen op elkaar Blijdschap: - schreeuwde het uit. - juichte vanbinnen - toverde een brede glimlach op zijn gezicht En zo kan ik nog wel even doorgaan. Kijk om je heen hoe verschillend mensen dezelfde emoties tonen. En met een beetje creativiteit en een goede omschrijving van datgene wat er gebeurt, kun je zoiets prima verwoorden.

Ik heb Set ook al gevraagd hoe hij naar zijn huilmomenten heeft toegewerkt. Misschien krijgen we gauw antwoord.

@Suma Volgens mij is dat inderdaad wat Trenke bedoeld, maar... Zucht maar eens terwijl je die zin zegt. Mij lukt het niet. :confused: Ik zou mondjesmaat zulke formuleringen gebruiken. Als ik je voorbeeld bekijk is het de lezer waarschijnlijk al lang duidelijk geworden hoe ze zich voelt, en hoef je het misschien niet meer zo expliciet te benoemen.

Straks even teruglezen, nu geen tijd.

Voor mij zouden die voorbeelden allemaal veel te clichee zijn. Maar van kinderboeken heb ik geen verstand. Daar kan het heel anders zijn. We zouden allemaal eens een boek van een gerenomeerd schrijver moeten pakken, een paar bladzijden lezen en kijken wat zij aan clichees schrijven of hoe zij emoties beschrijven. Ik zal het strak even doen en een paar voorbeelden op dit topic gooien.

Emotie zit toch in het hele verhaal, zelfs als er niets gezegd wordt lees je over de gemoedstoestand van het personage, er is altijd een stemming om te verwoorden: de een is blij dat de zon schijnt tijdens de begrafenis en de ander vindt juist dat dat een extra dramatisch tintje geeft aan de uitvaart en moet nog harder huilen. Dat hangt idd van het karakter af van de aanwezigen en misschien is het vaker show dan tell. Niet alleen het moment waarop de tranen rollen is bepalend om emotie te beschrijven maar ook de situatie waarin dit gebeurt: wie zijn er getuige van, wat doen ze, enzovoort. Alles hangt met elkaar samen. Als iemand een zucht slaakt van opluchting (=cliché) dan zou je dit zo moeten opschrijven dat het duidelijk wordt zonder dat je het zuchten benoemt. Daarom is goed schrijven zo moeilijk.....en een vak. Ik ben benieuwd naar de voorbeelden die Redhed voor ons op gaat zoeken,...ik zocht zelf iets dat ik geschreven heb maar kon geen keuze maken omdat je het zo uit de context haalt.

"De mond van S. is zo ver open gezakt dat haar huig te zien is, een roze flapje dat trilt en beeft. Met een hand maakt ze mechanisch het korte haar in de war. 'Dat lieg je.'" van good old Renate Dorrestein, een nacht om te vliegeren "Zij nam de foto en drukte haar lippen erop." (eenvoudige handeling die zeer veel gevoel herbergt) van Harry Mulisch, Twee vrouwen "Wat hem een maagzweer bezorgde was het wonen in Amerika." maagzweer wordt toch nog gassocieerd met negatieve emoties) "Baba's droge lippen verbreedden zich tot een glimlach. een vlekje groen op een verwerlkt blad." "Ik beet op mijn vuist. Deed mijn ogen dicht." (door het voorafgaande weet je hier de emoties te duiden) van Hosseini, De vliegeraar

Ik denk dat Kafka in 'De gedaanteverwisseling' de emotie van Gregor Samsa prachtig beschrijft als hij wakker wordt en veranderd is in een monsterachtig ongedierte: 'Al zijn, in vergelijking met zijn overige omvang, zielig dunne poten flikkerden hulpeloos voor zijn ogen.' ...................... ' Gregors blik richtte zich nu op het raam, en het sombere weer -men hoorde regendruppels op het zink van de vensterbank kletteren- maakte hem diep melancholiek.'

Mijn buurman deed zijn mond zo ver open dat ik kon zien wat hij 's middags gegeten had. (Van mezelf) Sorry, flauw

Suma, zuchten en gebogen schouders zijn volgens mij ook cliché en Rapid, van jouw voorbeelden heb ik de indruk dat ze ook nog onder cliché vallen. Maar ja, wat is inderdaad allemaal nog cliché en in hoeverre moet je ze vermijden? Ik heb begrepen dat ze in kinderboeken minder erg zijn. De voorbeelden van Redhed en Ludieke zijn natuurlijk wel goed (hoewel melancholiek toch weer een tell-woord is?), hoewel het weer wel heel specifieke voorbeelden zijn die je niet zomaar kunt gebruiken. Wat ik zelf een beetje heb met clichés is dat ze er niet voor niets zijn. Wanneer is iets nog een cliché en wanneer heb je het genoeg verbasterd? In "Bespied" heb ik iets staan als: Wat maakte zijn hart een lawaai! De man zou het toch niet kunnen horen? Is dit nog te cliché, omdat een bonzend hart wel bekend is, of is het goed zo? Verder heb ik het idee dat vergelijkingen het ook wel goed doen, bijvoorbeeld (ik schrijf maar even wat, hoor): - hij gedroeg zich alsof hij dagen in de woestijn gelopen had en zojuist water had gevonden - hij keek alsof hij de loterij had gewonnen - hij zag eruit alsof hij net te horen had gekregen dat zijn konijn dood was - hij keek alsof hem een moeilijke puzzel was voorgelegd - hij staarde me aan alsof ik Chinees sprak - hij keek alsof er zojuist een tijger uit de bosjes was gesprongen - ik voelde me als toen ik stiekem tien euro uit mama's portemonnee had gepakt - ik voelde me alsof ik een examen af moest leggen - ik voelde me als toen ik net mijn veterstrikdiploma gehaald had Hihi, ik merk trouwens dat mijn voorbeelden al gauw kindervoorbeelden worden. :) En ja, je kunt natuurolijk niet overal vergelijkingen hebben staan. Misschien moeten we nog meer boeken pakken en hier wat voorbeelden met elkaar delen. :) O ja en ik heb ook de indruk dat je met gedachten weergeven een eind kunt komen. Zo probeer ik het zelf tenminste ook wel vaak. Niet dat ik de wijsheid in pacht heb. :O Vandaar dat ik graag lees wat anderen vinden.

Uit; Nooit meer slapen van W.F. Hermans: 'Mijn oren suizen en nog nooit heb ik mijn hart met zo 'n kolossaal geweld horen slaan. Het binnenste van mijn borst lijkt uit plaatijzer vervaardigd, waarin een hoog opgevoerde motor van gepolijst staal mij zonder mededogen voortstuwt in het het leven.' Ik vind het toch moeilijk om te bepalen wat 'show' en wat 'tell' is want moet je expliciet benoemen dat iemand iets voelt?

Die losse zinnen vind ik allemaal wel erg gezocht, eigenlijk. Een zin uit mijn eigen manuscript die ik uit mijn hoofd weet, is deze: Zijn mond zakte open. Letterlijk, hij voelde de spanning in zijn kaken. Open mond van verbazing is "cliche" (ikvind cliches in dit geval helemaal niet erg) maar als je er een beetje op doorgaat, wordt het toch weer anders.

Die losse zinnen vind ik allemaal wel erg gezocht, eigenlijk. Een zin uit mijn eigen manuscript die ik uit mijn hoofd weet, is deze: Zijn mond zakte open. Letterlijk, hij voelde de spanning in zijn kaken. Open mond van verbazing is "cliche" (ikvind cliches in dit geval helemaal niet erg) maar als je er een beetje op doorgaat, wordt het toch weer anders.

Vind ik ook niet zo'n sterke, eerlijk gezegd. Als je mond openzakt voel je juist geen spanning in je kaken, maar ontspanning, die overgaat in beweging. Ik verzin ook een zin: 'Zijn mond zakte langzaam open, als de laadklep van een vrachtwagen'.

Ik denk niet dat je als lezer zegt: boek a of b. Je hebt een hele rij aan keuzes. Het is maar net waar je van houd. Zo is het denk ik ook met schrijven en je moet doen wat je goed dunkt. In mijn onzekerheid vergeet ik dit wel eens en ren ik naar anderen toe voor advies. Ik wil je daarom bedanken voor je post. Want je herinnert me eraan dat ik niet zo moet toegeven aan onzekerheid.

'Zijn kaken zaten strak op elkaar, zijn tanden knarsten ervan.' Haar ogen voelden aan alsof er droog zand in gestrooid was.' 'De tenen stonden haar krom in de schoenen van ergernis.' Mijn bijdrage in dit topic, een intressant topic.. maar of ik er iets van gegeten heb?

Vind ik ook niet zo'n sterke, eerlijk gezegd. Als je mond openzakt voel je juist geen spanning in je kaken, maar ontspanning, die overgaat in beweging. Ik verzin ook een zin: 'Zijn mond zakte langzaam open, als de laadklep van een vrachtwagen'.

Je moet actief je spieren aan het werk zetten om je mond open te doen. Probeer maar eens. En die vergelijking kan wat mij betreft hooguit in een kinderboek.

Volgens mij leiden vergelijkingen ook nog wel eens af van de boodschap. De zin die DACS1973 geeft, vind ik daar een voorbeeld van. Dan is het beeld niet direct oproepbaar en haalt het de lezer uit het verhaal. En het hoeft m.i. ook niet allemaal zo precies. Een clicheetje per boek mag best en 's een keer een minder gewaagde beschrijving ook.

Terugkomend op emoties weergeven. Ik houd ervan iets dusdanig aan te dikken dat het bedoelde duidelijk word. In ouderwetse taal is dit heel gemakkelijk, ik ben op zoek naar die taal en de woorden die daartoe behoren, maar die tijd is lang vervlogen en door de nalatigheid van anderen zal ik deze zelf moeten oefenen. Als je snapt wat ik bedoel. Al gauw lijkt iets wat ik zeg op overdreven of zelfs cliché en/of ordinair. Ik faal of de ander. ;) In het Engels en dan vooral in Engeland besteed men nog steeds wat aandacht aan 'netheid' en taalvaardigheid. En zolang en veel als ik met Engelsen heb gepraat over het internet en dan vooral in spellen ben ik hier veel beter in. Ach ja, als je wilt globaliseren en één taal globaal wilt aanstellen kun je beter alle andere talen laten afbrokkelen. Het Nederlands is zwaar verwaarloost. Het woordenboek van 50 jaar geleden was aanzienlijk veel dikker en men had meer woorden om aan te wenden als men iets nauwkeurig wou beschrijven. Kijk Wim Sonneveld. ;)

Ach. Wat is cliché? Soms is het handig als je in een thriller in een moment van spanning gewoon schrijft 'zijn hart bonsde in zijn keel'. Is niks mis mee want iedereen van klein tot groot begrijpt wat ermee bedoelt wordt en daar gaat het toch vaak ook (mede) om. Maar je zou er ook wat creatiever mee om kunnen gaan door bijvoorbeeld te schrijven; "De kleine haartjes in zijn nek stonden recht overeind en zijn hart dreunde als een heipaal in zijn borst." Wat ik bedoel te zeggen is dat, tenzij je pretendeert een literaire hoogvlieger te produceren, best kunt volstaan met eenvoudige terminologie om een bepaalde emotie of lichaamsreactie te beschrijven.

Je moet actief je spieren aan het werk zetten om je mond open te doen. Probeer maar eens. En die vergelijking kan wat mij betreft hooguit in een kinderboek.

Dat je mond open valt van verbazing geeft al aan dat je het onbewust doet. Niks actief aan het werk zetten dus. Anders zou de uitdrukking wel zijn: 'Hij deed zijn mond open van verbazing'. Bij schrik of verbazing treedt er een onwillekeurige, korte spierverslapping op, waardoor de onderkaak onder invloed van de zwaartekracht naar beneden zakt. Dergelijk kortstondig verlies van spiercontrole kan er ook voor zorgen dat iemand een dienblad met kopjes uit handen laat vallen, of het in zijn broek doet. Ook tijdens de slaap kan algehele spierontspanning - je lichaam verkeert immers in de ruststand - ertoe leiden dat je mond openvalt. Dat zie ik dagelijks in de trein, bij forenzen die na een lange werkdag in slaap sukkelen. Tot zover deze discussie, wat mij betreft. Je opmerking dat mijn vergelijking hooguit in een kinderboek kan is correct: het hangt van de context af wat voor vergelijking je gebruikt. Als je dat al doet, want clichés kunnen inderdaad ook heel krachtig zijn. Clichés zijn clichés omdat ze blijkbaar goed werken.

@ Femke: die kromme tenen zijn ook weer clichee, wat mij betreft. Trenke: die vergelijkingen vind ik goed. Dat is een goed middel. Net als handelingen. En met uitspraken kan je ook veel. vb 'Ga weg,' gilde ze. Uit de context blijkt dan wel of ze kwaad of bang is. Vanochtend las ik nog een stukje uit De Brug van Geert mak. Het gaat over een Turkse man die in een klein dorpje is opgegroeid en nu in de stad woont. Ipv 'Hij heeft heimwee.' schrijft hij: "'s Nachts woont hij, meer dan vroeger, weer in het dorp van de twaalf huizen, enz.." Prachtig.

In de post van A. Redhed vind ik de laatste geciteerde zin een prachtig voornbeeld van show. Ik voel daarin het personage. Naar mijn mening hoor je de schjrijver teveel wanneer taal geforceerd/te bedacht is. De taal is de boodschapper, het verhaal lees je tussen de regels door. Zo zie ik dat. En in die taal past zowel show en tell. In het geheel kun je beoordelen of de balans goed is. Om ook maar met een voorbeeld te komen. Deze week schreef ik dit: 'Vanaf daar zag het huis eruit als een smartiedoosje met de gasten als de kleine gekleurde chocolaatjes. Ze kwamen en gingen alsof we ze na lang wachten uit de verpakking hadden gehaald en er langzaam op zogen. Daarna keerde de stilte terug in het huis.' edit. Tantebetje haalde voorbeelden aan, dat was in het andere topic, waarin tell volkomen geaccepteerd is. Ik denk dat het goed is om te weten wat de begrippen show en tell inhouden. Het is goed om er mee te oefenen om vervolgens je eiegn stijl(en) te ontwikkelen.

@ madelief: eh... ik hoop dat je in je eerste zin 'show' bedoelt?

Hahaha... Dat zal ik maar even veranderen. Dank je wel!!! :thumbsup: Dat bedoelde ik inderdaad.

@ madelief: Hij was erg leuk, met name door je opmerking daarna: Het is goed om te weten wat de begrippen show en tell inhouden... ;);)

Ik heb het idee dat zowel ik als mijn topic de laatste tijd nogal genegeerd worden, ik wil graag een persoon zijn waartegen jullie alles kunnen zeggen (hoewel ik dit al ben - maar het moet uiteraard van 2 kanten komen) en ik zou het graag horen als jullie vinden dat ik me ongepast gedraag en/of een ander eigenschap bezit dat jullie niet bevalt. Ik maak je niet af of zo. :P

??? Ik heb niet op jouw post gereageerd omdat ik geen idee heb wat het met de show en tell van emoties te maken heeft. En ik zou niet weten welk topic 'van jou' is.

Geen idee waar je het over hebt.