Inspraak in illustraties

Ja daar ben ik ook wel benieuwd naar :)

Voor zover ik weet, mag je bij veel uitgeverijen je voorkeur voor een bepaalde illustrator aangeven. Ik ga ervan uit dat als je dat doet, je het zo iemand toevertrouwt, jouw verhaal te illustreren. Een illustrator moet natuurlijk ook zijn / haar eigen vrijheid hebben en zal niet exact zó of dátgene kunnen tekenen wat jij voor je ziet. Als een illustrator echt 'fout' tekent, bv hij / zij tekent een zwarte poes, terwijl het om een lapjeskat gaat, ja, dan moet dat veranderd worden. Ik kan me ook voorstellen dat sommige uitgevers contracten hebben met illustratoren, waardoor een auteur niet een eigen illustrator kan introduceren. Maar dat weet ik niet zeker.

Ik heb hier zelf geen ervaring mee, maar ik ken een illustratrice die nog niet zo lang geleden een kinderboek mocht illustreren. Hoe dat is afgelopen heb ik niet meer gehoord (ik volg geen tekenles meer bij haar), maar ik weet wel dat zij uitgebreid met de schrijfster heeft doorgesproken wat de bedoeling precies was, welke sfeer de schrijfster neer wilde zetten enzovoort. Zij wilde dat zelf graag op deze manier doen, zodat het een mooi geheel zou worden. Welke rol de uitgever daarbij speelde, weet ik dus niet, maar zij gaf de auteur wel alle ruimte om er samen iets moois van te maken. Dat kan dus wel!

Ik kan me zo voorstellen dat dit allemaal in onderling overleg gaat, maar dat de uitgever het laatste woord heeft. Net als bij de omslag.

De redacteur van de uitgeverij en ik hebben samen gezocht naar een illustrator. We hebben er allebei veel voorgesteld (gezocht op internet, in de bieb etc) en na over en weer commentaar hadden we er één gevonden, maar die kon geen nieuw werk aannemen. Weer opnieuw gezocht en uiteindelijk zijn we bij degene uitgekomen die het nu heeft geillustreerd. Hij heeft het ms gelezen, enkele proefschetsen van de personages gemaakt waarop we hebben geschoten. Toen we alle drie tevreden waren, heeft hij de vrije hand gekregen voor de illustraties in het boek. Ik had er door het 'voorwerk' alle vertrouwen in dat hij er iets van zou maken dat prima bij het verhaal en de sfeer zou passen, en dat is helemaal uitgekomen. Voor het omslag is dezelfde werkwijze gehanteerd, hij schetste voorstellen en heeft daarna uitgewerkt waar we ons allemaal in konden vinden. Tussentijds ook met z'n drieën uit eten geweest om elkaar te leren kennen, dat was meer voor de leuk. Ik ben erg tevreden over de samenwerking en het resultaat! Oja, hij heeft ook het ontwerp voor mijn site gemaakt, zodat het meer één stijl is, ook erg geslaagd! De redacteur heeft vorige week trouwens aangegeven dat het huidige omslag nog iets aangepast zal worden qua kleuren, zodat het iets frisser wordt. Daarin heeft zij verreweg meer ervaring dan ik en ook meer zicht op het resultaat, dus ik vind het niet meer dan logisch dat zij die puntjes op de i zet en daarover beslist.

Het verschilt per uitgever. Soms hoor/zie ik niks en mag ik ook niks voorstellen en denk ik na afloop iegh! Dan zie ik het pas als het boek er ligt. Soms mag ik zelf een illustrator voorstellen en overleggen we per mail aan de hand van voorstellen of loop ik wekelijks bij hem binnen (in het geval mijn buurman illustreert :D ). De meeste uitgevers hebben vaste mensen en kiezen er zelf een. Soms bespreek je dan de schetsen, bij een ander krijg ik gewoon drie 'voorkanten' die klaar zijn en mag ik kiezen. Bij prentenboeken krijg ik vaak een storyboard.

Wat is een storyboard precies, Zjors?

Ik herken het verhaal van Zjors. Ik ben nu bij vier projecten betrokken (geweest) en in alle gevallen kreeg ik op goede dag gewoon de naam van de illustrator door. Totnogtoe ben ik altijd erg gelukkig geweest met de keuze van mijn uitgevers, maar stel je voor dat elke vezel in je lijf zich verzet tegen de illustrator die je is toebedeeld, wat dan? Hebben jullie weleens bezwaar gemaakt tegen de keuze van jullie uitgevers?

Storyboard Wist niet dat het ook buiten de film gebruikt werd, maar is eigenlijk wel logisch/handig om het ook bij illustraties te gebruiken.

Ik ben (ook) illustrator en heb zelden contact met de schrijver. In 9 van de 10 gevallen heeft de uitgever voor mijn werk gekozen, niet de schrijver. Het contact loopt vrijwel altijd via de uitgever, de schrijver krijgt nog wel eens de schetsen te zien en eventueel commentaar verwerk ik in de illustraties, als het tenminste grond heeft. Het gebeurt ook wel eens dat een schrijver suggesties heeft voor de illustraties maar ik moet zeggen dat dat mijn voorkeur helemaal niet heeft. Een schrijver denkt anders, ziet dingen anders voor zich en denkt in woorden, niet in beelden. Zo komt het nog wel eens voor dat een schrijver teveel in een illustratie wil stoppen en ook dingen die in de tijd plaatsvinden (tekening van een poes die rent, hij gooit een vaas om en kijkt dan verbaasd om zich heen en botst dan tegen een boom, bijvoorbeeld). Overigens gebeurt het binnenkort andersom: een verhaal dat ik geschreven heb wordt door iemand anders geïllustreerd. Ben erg benieuwd!

Inderdaad Dries, zoiets is het ook bij prentenboeken. Je krijgt eigenlijk 12 (of meer of minder) ruwe schetsen van de illustrator over wat hij uit wil beelden. Eventueel met wat tekst erbij, maar meestal alleen een schets die geen details heeft nog. Op schets een zie je dan in het voorbeeld van Iris hierboven bijvoorbeeld de contouren van een rennende poes, in schets twee zie je een prachtige vaas, in schets drie een close up van een verbaasde poezensnuit enz. Als schrijver moet je dan controleren of het klopt met de tekst. Het ergste wat ik ooit heb meegemaakt is dat ik schreef over een meisje dat steeds een muts droeg omdat ze op die manier de wereld en de ruzies om haar heen buiten wilde sluiten. Die muts was heel belangrijk in het verhaal. De illustratrice had dat helemaal over het hoofd gezien en nergens die muts getekend. Ik was op vakantie en zonder mij te raadplegen is het gedrukt :tear: Ik baal er nog steeds van. :(

[ ... ] Een schrijver denkt anders, ziet dingen anders voor zich en denkt in woorden, niet in beelden. Zo komt het nog wel eens voor dat een schrijver teveel in een illustratie wil stoppen en ook dingen die in de tijd plaatsvinden (tekening van een poes die rent, hij gooit een vaas om en kijkt dan verbaasd om zich heen en botst dan tegen een boom, bijvoorbeeld). [ ... ]

Voor het overgrote deel ben ik het eens met je, maar met dit bovenstaande gedeelte niet, hoor. Ik geloof zeker dat een schrijver in beelden denkt. Hij / zij heeft echter de mogelijkheid of het talent, deze in woorden te vertalen. Ook geloof ik niet dat een schrijver meent dat een illustrator zulke dingen kan of zal tekenen als jij hierboven schetst. Ik denk wel dat een illustrator een bepaalde vrijheid moet hebben om de tekeningen te maken zoals hij /zij die bij het verhaal beleeft. Je moet hem niet voorkauwen hoe hij het doen moet.

Ah, dank je Dries. En zeker balen, Zjors, dat lijkt me dus echt heel vreselijk. Vooral omdat het eigenlijk iets is dat heel gemakkelijk te voorkomen is, door even te overleggen van tevoren, of de proefschetsen te laten zien. Wat jij schrijft Iris, over het denken in woorden en niet in beelden, klopt wat mij betreft precies. Toen Wilbert de eerste schetsen mailde van de personages ging ik echt uit mijn dak. Ze waren zó geslaagd, ik vond (en vind) ze helemaal geweldig. En ik vond het zo frappant dat hij ze zo goed had weten te treffen. En zijn antwoord was eigenlijk heel droog, dat ik ze zelf zo had beschreven :D . Klopt natuurlijk, maar ik had al die losse kenmerken die ik ze al schrijvende had gegeven, niet samengevoegd tot een plaatje.

:) Grappig, zoals jij het beschrijft, Ing. Wat kunnen mensen toch verschillend zijn. :!:

Ik vind het heel bijzonder dat iemand plaatjes gaat maken bij mijn tekst :D . Het voelt alsof ik cadeautjes krijg. Zal wel slijten. Ik ben natuurlijk nog zo groen als gras op dit gebied.

Ik vind het wel raar als de illustraties voor de schrijver een complete verassing zijn! Afschuwelijk! Tuurlijk zou het verschillen per uitgever, en ik vind ook dat een illustrator in principe veel, heel veel vrijheid moet krijgen, ook om het beste in hem/haar boven te halen. Maar als schrijver moet je toch wel wat in die stijl zien? En bovendien, dat kun je toch ook vragen als schrijver zijnde? aan de uitgever?

Ha, maar dat herken ik wel, Helga, dat gevoel dat je een cadeautje krijgt. Een jaar (of alweer twee) kreeg ik een illustratie bij een winnend verhaal. Ik was verrast hoe goed de illustratrice het getroffen had. En straks staan er tekeningen bij Fee. Ik ben ontzettend nieuwsgierig! Wat Iris zegt, dat herken ik ook. Als ik een tekening had moeten aangeven bij het verhaal was ik veel te moeilijk gaan denken, of op een detail gaan letten ipv op het geheel. Zij maakte een sfeertekening over precies het goede moment. Ik had het niet op die manier voor kunnen zeggen. Zo verging het me overigens ook met jouw tekeningen Janneman, die verbazing over dat rake. Ik had natuurlijk eerst het verhaal, en toen stuurde je de tekeningen, en het past zo wonderwel bij elkaar. Andere manier van denken, ja, misschien begrijp ik het nu. Een beetje.

Zjors, wat vreselijk dat die illustratrice de muts vergat, dan heeft ze blijkbaar slecht gelezen! Ondenkbaar lijkt me dat, overigens ook om de schrijver in het ongewisse te laten, ik zou altijd de goedkeuring van de schrijver willen. Ceridwen, dankje voor je compliment. Ik merk ook wel dat ik het makkelijker vind om teksten van mezelf te illustreren, dan dat van een ander. Uiteindelijk gaat mijn voorkeur zo naar een bepaald soort boek, met bepaalde sferen, en mn eigen schrijfsel wordt al geschreven naar de beelden. Overigens werk ik ook met storyboards, deels om de compositie te bepalen mbt de tekst en het is handig omdat je meteen een overzicht krijgt van het hele verhaal. (ik heb het nu over prentenboeken, een voorleesverhaal is een ander eh verhaal.) Contact met de schrijver vind ik van wezenlijk belang, maar ik wil niet gestuurd worden in mn beelden. Daarentegen vind ik de communicatie erover heel erg leuk.

Voor het overgrote deel ben ik het eens met je, maar met dit bovenstaande gedeelte niet, hoor. Ik geloof zeker dat een schrijver in beelden denkt. Hij / zij heeft echter de mogelijkheid of het talent, deze in woorden te vertalen. Ook geloof ik niet dat een schrijver meent dat een illustrator zulke dingen kan of zal tekenen als jij hierboven schetst.

Marriejeanne, ik overdreef het wel een beetje, zo letterlijk als ik het schreef krijg ik het nooit onder ogen. Maar ik merk wel dat een schrijver andere dingen wil benadrukken dan een illustrator. Een schrijver suggereert vaker inhoudelijk, of inderdaad op een detail, zoals ik hierboven lees, of wil juist veel te veel in een tekening (heb wel een keer gehad dat de suggestie was, spelende kinderen op de voorgrond, en op de achtergrond een flat en achter een van de ramen was weer een heel nieuwe scene te zien. Dat is vrijwel onmogelijk, en ook niet wenselijk, om goed in beeld te krijgen op 10 * 16 cm) Maar ik moet zeggen, dat ik vrijwel altijd de vrije hand krijg om te illustreren en dat opmerkingen op de schetsen meestal in de trant zijn van 'de jongen lijkt te oud' of inderdaad 'de poes is zwart, niet wit'. Overigens heb je gelijk als je zegt dat schrijvers ook in beelden denken. Ik tenminste wel. Dat met die muts is wel heeel erg Zjors! Dat de uitgever dat ook niet gezien heeft! En de illustrator heeft wel slecht gelezen. Was er een schetsronde?

Er zijn twee boeken van mij verschenen zonder de illustratrice ooit gesproken/gemaild te hebben. De illustratrice heeft zoveel toegevoegd en ik ben, ondanks dat het jammer is dat er geen contact was, heel erg tevreden. Andere boeken heb ik samen met een illustratrice gedaan. Dan is de illustratrice eerder betrokken. Ik vind het erg belangrijk dat je, in het geval van een prentenboek, ruimte laat voor de illustrator. Timmer niet alles dicht met woorden.

Ik vraag me af of het omgekeerd ook gebeurt. Dat de illustraties er zijn en dat iemand daar een tekst bij schrijft. Of is de tekst leidend?

Dat gebeurt ook. Ik ga dat binnenkort bij iemand haar tekeningen doen.

Goh, ik ben een bofkont. Ik heb volledige inspraak in de illustraties en pas na mijn goedkeuring gaan ze het boek in. Sterker nog, als ik nee zeg, gebeurt het niet. Ik doe zelf voorstellen voor de cover aan de hand van foto's en het is zelfs al voorgekomen dat ik covervoorstellen heb afgekeurd. Ik kies zelf de scenes waarvan ik vind dat er een binnenillustratie van moet komen. De illustrator stuurt mij de schetsen van de binnentekeningen toe en ik beoordeel die en overleg met hem/haar. Ik heb nauw contact met de llustratoren en dat is prettig.

Mijn ervaring is dat ik eigenlijk altijd een voorkeur voor een illustrator mag aangeven, de uitgever gaat dan kijken of die beschikbaar is. Daar blijft het bij, de illustraties krijg ik pas te zien met de drukproef (tenzij ik zelf contact heb met de illustrator,maar dat gaat dan geheel buiten de uitgeverij om). Bij mijn laatste boek - dat binnenkort verschijnt - bleek deze manier van werken niet erg handig: toen ik de drukproef ontving, zag ik namelijk een tekening die totaal niet klopte. Ik heb toen nog wel met de redacteur kunnen overleggen, maar wat het uiteindelijk geworden is, heb ik niet meer gezien. Dat wordt dus spannend als over een paar weken het boek uitkomt... en dan hoop ik maar dat het niet zo'n ervaring wordt als waar Zjors het over heeft....

Bij mijn eerste boek heeft de uitgeverij enkele suggesties gedaan. Over een van de illustratoren was ik erg enthousiast. Deze is het dus ook geworden. Ik heb deze illustrator bij mijn twee boek (prentenboek) zelf weer voorgesteld. De uitgeverij vond dat een goed idee en de illustrator vond het verhaal heel leuk dus dat was snel geregeld. Mijn derde boek is in een totaal andere stijl geschreven. De uitgeverij heeft hier zelf een illustrator bij gevonden. Ik had het zelf niet beter kunnen doen. Mijn uitgever heeft benadrukt dat het belangrijk is dat alle partijen gelukkig zijn.

Ik heb als redacteur vaker meegemaakt dat in de drukproef de illustraties niet overeen bleken te komen met de tekst. In de meeste gevallen werd tekst aangepast, niet de illustraties. Dit had vooral te maken met tijdsdruk. Tekst is eenvoudigweg makkelijker aan te passen dan een illustratie. Begrijpelijk natuurlijk dat auteurs hiertegen protesteerden!

Dat laaste herken ik Wammes, dat is met BK ook gebeurd. Er klopten twee illustraties niet met de tekst en dat moest ik aanpassen. Bij één ging dat heel gemakkelijk, maar bij de ander werd het te ingrijpend (dat was al in de drukproeffase). Daar is nu een stuk van de illustratie wegge'knipt' om het passend te maken.

En dan nu helaas toch ook een minder positieve ervaring rijker... Ik kreeg net de proefdruk van m'n korte verhaal dat in de verhalenbundel Eindelijk vakantie verschijnt, en er is een onherstelbare fout in een illustratie gemaakt. In plaats van de moeder aan het stuur zoals in het verhaal staat, is op de tekening, heel cliché, de vader aan het rijden. Ik baal er als een stier van, het is nog eens een grote tekening ook. Nog wel leuk hoor, maar precies andersom dus. Erg, erg jammer.

Weer een illustrator die niet kan lezen? Ggrrrrr, dat gebeurt nou zo vaak dat ze er maar met een half oog naar kijken en dan al zitten te schetsen.

Hebben jullie geen contact met de illustratoren? Bij mij sturen ze de schetsen (van zowel de cover als de binnenillustraties) zelfs eerst naar mij voordat het naar de uitgever gaat. Dat werkt perfect. En iedereen is blij. De uitgever hoeft er geen onnodig tijd aan te besteden, de illustrator heeft een korte lijn en snel antwoord op zijn voorstellen en ik heb alles in eigen hand. Maar blijkbaar gaat dat niet overal zo.