Perspectiefwiseling

Optie 3 lijkt mij op het eerste gezicht het meest het resultaat opleveren dat je beoogt. Maar wat trekt je zo in de tweede optie? Ik vind het zelf altijd het prettigst schrijven op de manier waar (onbewust) mijn voorkeur naar uitgaat. Meetsal probeer ik dat uit door alle manieren te 'proeven' dus uit te proberen. Ook met twee ikperspectieven kun je het natuurlijk goed voor elkaar krijgen om de één sympathieker over te laten komen dan de ander. Juist door interne gedachtengangen kun je veel bereiken.

Graag leg ik uit wat ik wil bereiken met het perspectief: De broer en zus zijn twee gelijke hoofdpersonen, maar het perspectief moet deze verhouding doen overslaan ten gunste van de zus (doordat het perspectief dichter op haar huid staat). Het is dus de bedoeling dat de lezer zich in eerste instantie wat distantieert van de broer. Ik twijfel of ik deze 'vervreemding' nog erger doorvoer in de flashbacks (het verschil tussen optie 1 en 3). Hiermee sluit ik optie 2 stilistisch uit. Maar toch kan ik niet echt 100% afstand nemen van 2.

Dag Carduelis, Een paar overwegingen: Wat bedoel je precies met 'alwetende verteller' bij de broer? Is het de bedoeling dat de broer als verteller echt veel meer weet dan de zus? Weet hij bv ook hoe het met de zus zal aflopen? Of gaat het er 'alleen maar' om dat je de hij-vorm wilt gebruiken (personale verteller)? Vergis je niet: een dubbel perspectief (in jouw geval broer en zus) vraagt het nodige van een lezer. Als je die twee perspectieven dan ook nog van vorm laat verschillen (ik-perspectief en personale verteller of zelfs alwetende verteller) wordt het een nogal bont geheel, dat weliswaar een jaar of tien geleden enigszins populair was, maar inmiddels ook vaak al een te gewild trucje wordt gezien. Als er dan ook nog flashbacks van diverse personages voorkomen, maak je het voor je lezers wel heel erg ingewikkeld, om over jezelf nog maar te zwijgen. Ik zal niet beweren dat het nog nooit iemand is gelukt - maar als redacteur zie ik het wel vaak fout gaan. Ik zou je, gezien de complexiteit van het verhaal - twee perspectieven, ook nog flashbacks - willen aanraden voor twee dezelfde soorten perspectieven kiezen. Dus allebei 'ik' of allebei 'hij/zij'. Je overweging is dat je lezer zich meer betrokken zal voelen bij de zus door het ik-perspectief en meer afstand zal voelen bij de broer door de alwetende verteller. Maar zo werkt het niet. Er zijn talloze voorbeelden aan te wijzen van ik-perspectieven die vreselijk afstotelijk zijn (bv Patrick Bateman in American Psycho), terwijl er vele andere factoren zijn die maken dat een lezer zich meer of minder identificeert met een personage. Als de broer sowieso minder aansprekende gedachten heeft, uit de hoogte doet, smalend is (ik noem maar wat), dan kan hij behoorlijk afstotelijk zijn, ook bij een ik-perspectief. Een afstandelijke toon doet hetzelfde. Nou ja, dit zijn zomaar wat gedachten over deze kwestie... Laat je weten wat je gaat doen? S.G.

Optie 2 lijkt me verwarrend, zeker binnen één hoofdstuk - wat ik dus ook niet zou doen. Optie 1 en 3 lijken mij dan weer prima. Als de lezer in eerste instantie wat afstand moet nemen van de broer, kan je ook zorgen dat je niet al zijn gedachten beschrijft. Waarom probeer je niet een stukje, vanuit optie 2? :) Wat ik trouwens doe (verhaal ligt nu ff stil), ik had 2x ikperspectief en 1x hijperspectief. De ikperspectieven zijn bij mij de belangrijksten, die komen ook nooit door elkaar heen in 1 gedeelte van het boek - ook al zien ze elkaar vaak genoeg. Het hijperspectief zit er gewoon doorheen, bij zowel de delen van het 1e ikperspectief als het 2e ikperspectief.

Poe, daar vraag je wat. Vanuit wat je wil bereiken, denk ik dat dat het makkelijkst gaat via optie 3. Het contrast tussen de zus (ik-perspectief) en de broer (hij-perspectief) is dan volgens mij het grootste + dat in de flash backs je met een alwetende verteller de lezer makkelijk(er) kunt sturen in het ontwikkelen van een voorkeur voor de zus. Maar ik vind perspectief een van de moeilijkste dingen in het schrijven, dus misschien zit ik er wel finaal naast.

Ik begrijp niet hoe je optie 1 wilt doen? Als persoon A het ik-perspectief heeft (waarbij je dus alles vertelt vanuit diens waarneming / beleving), hoe kan persoon B dan alwetend zijn? Ik zie dat niet voor me. Kun je dat eens uitleggen?

Wellicht dat de term "De broer heeft de alwetende verteller" niet helemaal juist is. Ik bedoel er het volgende mee: Het ligt vooral in de manier waarop de docenten Nederlands je leren boeken te analyseren. Ik merk wel vaker dat het hier op het forum verschilt (en dan vooral met de oudere leden) De broer (Steven) wordt hij naam genoemd en je volgt niet wat hij constant denkt. Die stijl is heel beschrijvend (bij wijze van spreken: de zus denkt een pagina lang over een handeling, de broer voert hem gelijk uit). Het hij-perspectief is bij ons echt alleen maar 'Hij' gebruiken, Steven heet dan nooit vanuit de verteller Steven. Alleen wanneer hij aangesproken wordt. Hopelijk is deze uitleg voldoende. :)

Dat heet volgens mij gewoon hij-perspectief, maar toch wel een tikkie anders :) beschrijf je ook zijn gedachten, of die helemaal niet? Zoals je het nu uitlegt lijkt optie 1 een leuk idee.

Zijn gedachten zouden dan een stuk minder beschreven worden. Dat is de manier waarop ik een afstand probeer te creëren (ook als reactie op jouw post, S.G.). Het is natuurlijk de toon en manier van schrijven die wel of niet afstand maakt tussen de lezer en het personage. Maar het gaat hier wellicht over relatieve afstand: je voelt (als het goed is, ik zal m'n best doen ;)) de zus, maar de broer blijft wat afstandelijk. Terwijl hij (deels, maar waarschijnlijk heeft hij een vrij grote invloed) verantwoordelijk is voor het gedrag van de zus.

Terwijl hij (deels, maar waarschijnlijk heeft hij een vrij grote invloed) verantwoordelijk is voor het gedrag van de zus.

Dat kan een heel mooi verhaal worden volgens mij, als je afstand neemt van de broer. Met minder gedachten beschrijven maak je wel afstand, ja. Ik zou tenminste denken: waarom doet ie dat? - terwijl dat, o heerlijk, pas veel later in het verhaal uitgelegd zou worden. Succes :)

Maar het gaat hier wellicht over relatieve afstand: je voelt (als het goed is, ik zal m'n best doen ;)) de zus, maar de broer blijft wat afstandelijk. Terwijl hij (deels, maar waarschijnlijk heeft hij een vrij grote invloed) verantwoordelijk is voor het gedrag van de zus.

Carduelis, ik zet hier een standpunt tegenover. Wanneer ik als lezer alle gedachten van de zus lees, kan ik ook klinisch geïnteresseerd raken in haar psychische ontwikkeling. Wanneer ik uitsluitend uitspraken en gedrag van de broer lees, kan ik ook emotioneel geïnteresseerd raken in wat hem tot zijn handelen brengt. In dat geval heb je bij mij het tegenovergestelde bereikt: ik voel me meer betrokken bij de broer; de zus wordt immers volledig voor mij 'uitgelegd'. Maire heeft in Jachtmaan voor 'ik-hij' gekozen. Ik weet dat ik de ik-passages ervoer als de bindende passages voor het verhaal, de hoofdlijn als het ware. De spanning en mijn betrokkenheid kwamen uit de hij-passages. Ik weet niet of Maire dat bedoeld heeft, maar voor mij werkt het zo.

Hij-personages zijn niet per definitie 'afstandelijker' dan ik-personages. Het hangt er helemaal vanaf hoe een personage wordt neergezet/beschreven. Soms kun je door veel van de gedachten/innerlijke strijd van een personage weg te laten juist veel spanning oproepen. In een ander verhaal kan juist die innerlijke strijd (van het ik-personage) je erg boeien. Volgens mij hangt het een en ander er (ook) van af waar precies het verhaal over gaat. Is het voor de lezer van belang dat hij de precieze gedachten weet van de zus (of de broer) of juist niet? M.a.w. zijn die gedachten van belang voor het verhaal? Als die gedachten van belang zijn, gebruik dan het ik-perspectief. Zo niet, dan zou ik het hij-perspectief gebruiken.

De gedachten van de zus zijn (erg) belangrijk, zij sturen als het ware het verhaal. Zij interpreteert de situatie op een bepaalde manier. De broer reageert daar op. Vandaag bedacht ik - om het (nog) ingewikkeld(er) te maken - dat ik wellicht te weinig weet van de broer. Wellicht is hij wel een heel interessant personage.

Dag Carduelis, Bedoel je dat je idee om de broer afstandelijker te beschrijven voortkwam uit het feit dat je hem als personage nog niet goed genoeg kent? In dat geval kan het natuurlijk absoluut geen kwaad wat langer over hem (en zijn rol in het geheel) na te denken. Hoewel dit soms ook iets is waar je tijdens het schrijven achter komt...

'Voortkwam' durf ik niet te zeggen. Het is ook de bedoeling om het perspectief bij hem wat afstandelijker te laten zijn. Maar misschien is dat niet nodig, is hij daarvoor te interessant. Interessant, die invallen.

Kun je uitleggen waarom een minder interessant personage in jouw ogen een afstandelijker perspectief nodig heeft en een interessant personage niet? (Dat is tenminste hoe ik jouw woorden hierboven interpreteer. Of begrijp ik je verkeerd?) En ee volgende vraag (ik kan het niet laten ;) ): wat is voor jou de rol die het personage van de broer speelt in het verhaal?

Je begrijpt het goed, S.G. Of misschien druk ik me verkeerd uit. Het is in ieder geval zo, dat het moet lijken alsof de broer minder interessant is. Hij is wel degelijk belangrijk, maar door het perspectief wil ik een gat slaan tussen de lezer en het personage. De broer is eigenlijk de aanjager van wat de zus (de 'echte' hoofdpersoon) doet. Hij is ook deels slachtoffer van haar acties. Volgens mij begin ik het verhaal steeds beter te begrijpen, dus stel zo veel vragen als je wilt. :P

Jij mag het verhaal dan steeds beter beginnen te begrijpen, ik snap steeds minder van wat je allemaal zegt xD Dus van watgene wat de zus doet door de broer, is de broer het slachtoffer? Ofzo? :paranoid:

Ja, maar dan niet 'slachtoffer' als in de betekenis dat hij minstens lichamelijk letsel oploopt. Meer een soort psychisch/emotioneel slachtoffer.

Maire heeft in Jachtmaan voor 'ik-hij' gekozen. Ik weet dat ik de ik-passages ervoer als de bindende passages voor het verhaal, de hoofdlijn als het ware. De spanning en mijn betrokkenheid kwamen uit de hij-passages. Ik weet niet of Maire dat bedoeld heeft, maar voor mij werkt het zo.

Dat was inderdaad wel ongeveer mijn opzet, Leo. Vooral gezien de aard/situatie van de 'hij-personages in 'Jachtmaan'. Voor deze wisseling van perspectief heb ik dus heel bewust gekozen. Ook trouwens om het verhaal goed te kunnen opbouwen. Het lijkt mij wel belangrijk dat het wisselen van perspectief op zo'n manier gebeurt dat het door een lezer niet als storend ervaren wordt. In het geval van 'Jachtmaan' heb ik ervoor gezorgd dat direct duidelijk was wie er aan zet was door enkel aan het begin van een nieuw hoofdstuk van perspectief te wisselen, waarbij onder het hoofdstuknummer de naam van het personage vermeld is. Voor zover ik weet zijn de meeste lezers te spreken over deze opzet. Een enkeling heeft wat moeite met omschakelen van het ene perspectief naar het ander. Wat betreft sympathie kweken voor een bepaald personage, heb ik het idee dat het niet zozeer het perspectief is dat bepaalt met wie een lezer de meeste voeling heeft. Dat ligt naar mijn idee meer aan de manier waarop een personage wordt neergezet. Misschien kun je de mogelijkheiden die je hierboven beschreven hebt allemaal eens uitproberen, voor je een definitieve keus maakt. Dat kost wel wat tijd en moeite, maar je leert je personages daarmee zelf meteen ook beter kennen.