Urgentie: van wie moet dat?

Urgentie. Het vies klinkende woord waar ik eerder ook al een blog over schreef, dook deze week weer op in een verhitte discussie. In mijn eigen stuk had ik urgentie doorgetrokken naar de noodzaak om je lezer bij de tekst te houden. Dit aan de hand van René Appels ‘Spannende verhalen schrijven’. Maar urgentie is meer, veel meer. 

Nood maakt woorden

Want dat is eigenlijk waar urgentie over gaat; de noodzaak om verteld en gelezen te worden. Dus voordat je je als schrijver gaat afvragen, hoe houd ik mijn lezer aan het lezen, vraag je dan eerst af waarom dat verhaal überhaupt gelezen moet worden. 

Niets is fout

Er zijn verschillende antwoorden mogelijk op de vraag waarom jouw verhaal gelezen moet worden. Het fijne ervan is, dat geen van die antwoorden fout zijn. Alleen, dankzij de hokjesgeest van tegenwoordig, kan je wel in een ander vakje terecht komen dan dat je had gehoopt. 

De meest voor de hand liggende reden om een verhaal te schrijven is dat het een bepaalde urgentie (gemeen hè?) bevat. Oftewel het verhaal heeft een toegevoegde waarde, een les voor de lezer om te leren. Dan kan een actualiteit zijn, maar ook een tijdsbeeld. Het kan de (lach)spiegel zijn die de maatschappij wordt voorgehouden, of een waarschuwing dat de manier waarop het nu gaat niet de juiste is, of een boterbriefje om bij het Koningshuis in goed daglicht te komen zoals Macbeth van Shakespeare. 

De overeenkomst tussen al deze mogelijkheden is dat de schrijver als het ware in dienst staat van de lezer. Niet als een doorgedraaide versie van vraag en aanbod. Maar de schrijver kijkt waar in zijn ogen het publiek behoefte aan heeft.

Een andere manier om urgentie in te vullen is om te kijken naar de bewuste vraag van de lezer. Een goed voorbeeld is een boek als Fifty Shades of Grey. Erotische lectuur genoeg, maar dankzij dit boek ontstond er een nieuwe trend. Ook een boek als ‘Eat, Pray, Love’ wakkerde menig keukenprinses aan te gaan schrijven en volledige recepten werden verweven tussen de verhaallijnen door. En dan heb ik niet eens de open deur ingetrapt die door J.R.R. Tolkien en J.K. Rowling op een kier werden gezet.

Dit klinkt een misschien beetje sarcastisch, en ook zakelijk, door de bocht, maar is wel hoe het tegenwoordig veelal werkt en daar is helemaal niets mis mee. Lezen is vooral entertainment voor veel lezers. Even een vlucht uit de realiteit dankzij een goed geschreven verhaal.

Het tegenovergestelde van de twee bovenstaande opties is, dat je als schrijver zelf de urgentie voelt om te schrijven. Jij wilt gewoon je verhaal vertellen, het moet uit je pen ongeacht of je wordt uitgegeven of gelezen. De reden dat ze je verhaal zouden moeten lezen, is omdat jij de noodzaak voelde het te schrijven.  

Goed, beter, best?

Het mooie van kunst is dat het zich niet laat beteugelen. Of beter gezegd, niet mag laten beteugelen. De ene vorm van urgentie is niet beter dan het andere. Het is voor jou als schrijver om te bepalen wat bij jou past. Geforceerd het trucje van een andere schrijver nadoen, doet alleen maar pijn op het einde. 

Het staat buiten kijf dat je de techniek wel moet beheersen, wil je ermee kunnen spelen. Als je weigert te leren dat de bal in het doel van de tegenspeler moet, wordt je nooit een goede voetballer. Hoe goed je ook tegen een bal kan trappen. 

Dus om het cirkeltje rond te maken kan een goede auteur voor zichzelf bepalen waar hij/zij de nadruk van urgentie legt. Karin Slaughter schrijft in die zin geen slechtere boeken dan bijvoorbeeld Jeroen Brouwers, alleen ligt de urgentie elders.

Over de auteur

Annette Rijsdam studeerde Engelse literatuur aan de Universiteit Leiden, volgde een schrijfcursus bij Editio en een inleidende module bij de Schrijversacademie. Was een van de genomineerde voor de Editio debutantenprijs, haalde de Sweekstars finale met een thriller en kwam in de top tien ‘Go Explore’ verhalen. Een aantal korte verhalen en gedichten zijn opgenomen in bundels of gepubliceerd online. En nu lonkt een eigen boek aan de horizon.

Beter leren schrijven? Kom naar de Schrijven Magazine Schrijfdag op 16 september en doe inspiratie op voor een héél schrijfjaar!