'Schrijven begint met helder waarnemen'

Blogs over reizen, spitsvondige uitspraken op Twitter, pittige columns en art journaling: creatief schrijven is populair. Maar waar haal je je inspiratie vandaan en hoe krijg je als beginner die eerste woorden op papier? Om hier achter te komen gaf Jantien Houweling zich op voor De Schrijftour, waarbij ze al wandelend door het centrum van Amsterdam werd getrakteerd op verrassende schrijfopdrachten.

We verzamelen bij de pont over het Amsterdamse IJ. Ik heb me nog maar nauwelijks voorgesteld aan mijn workshop-genoten van vandaag of de eerste opdracht gaat al van start. In de korte overtocht naar de noordelijke oevers moeten we een trapgedichtje schrijven, waarbij we ons laten inspireren door de waterrijke omgeving. Ik pak mijn nog maagdelijk witte notitieboekje erbij en ga, al leunend tegen de reling, aan de slag.

Janneke Jonkman, schrijfster en oprichtster van De Schrijftuin, organiseert twee keer per jaar in de zomermaanden De Schrijftour. ‘Met een klein groepje trekken we een dag lang door Amsterdam en schrijven op verschillende locaties, waarbij we ons laten inspireren door de omgeving,’ vertelt ze. ‘Je leert tijdens deze workshop scherper waarnemen en de drempel om die eerste woorden op papier te zetten wordt lager.’

Innerlijke criticus

Aangekomen aan de overkant heb ik mijn eerste woorden op papier staan. Maar echt tevreden ben ik niet. ‘Vandaag laten we je innerlijke criticus thuis,’ zegt Janneke, alsof ze m’n gedachten kan lezen. ‘Het moet vooral een dag worden waarop je creativiteit alle ruimte krijgt, schrijf wat je wilt schrijven en denk niet te veel na. Vandaag is niets fout, stom of raar.’ Ze refereert hiermee ook aan het boek The Artist’s Way van Julia Cameron, een methode die helpt om blokkades die onze creatieve vermogens in de weg staan op te heffen. Iets waar elke creatieveling, amateur en professional, weleens mee te maken krijgt.

Om de beurt lezen we onze trapgedichtjes aan elkaar voor. Ik ben verrast hoe iedereen net een andere invalshoek heeft weten te vinden. ‘Schrijven begint met helder waarnemen,’ zegt Janneke. Nu ik hier zo sta en naar haar woorden luister valt ineens het kwartje. Het is eigenlijk net fotografie: turen, inzoomen en afdrukken maar. Om het positieve karakter van deze dag extra te benadrukken schrijven we voor elke deelnemer een compliment op een briefje over de tekst die hij of zij net heeft voorgelezen. ‘Iedere keer als je denkt: ik bak er helemaal niks van, hoef je alleen maar even de briefjes door te lezen om weer met frisse energie verder te kunnen,’ legt Janneke uit.

Hoe vang je een geluid in woorden?

We wandelen door naar een wat mistroostige en vergeten plek. Wanneer het gesprek tussen de deelnemers stil valt, hoor ik plotseling de wat vreemde geluiden. Een soort van piepjes. Janneke: ‘Jullie opdracht hier is om je te laten inspireren door deze geluiden en er een gedicht, verhaal of liedje over te schrijven.’

Maar hoe vang je een geluid in woorden? Ik ga op de grond zitten met mijn rug tegen de muur en probeer me te concentreren. Mijn eerste associatie is water, het geluid van vallende druppels. Ik moet ook denken aan het retrocomputerspelletje ‘Pong’. Gek genoeg beginnen de woorden als vanzelf uit mijn pen te stromen. Ik weet niet waar ze vandaan komen, maar ze komen.

Water als terugkerend thema

De laatste opdracht krijgen we in het Scheepvaarthuis, een voormalig kantoor van zes grote rederijen, maar tegenwoordig in dienst als luxe 5-sterren hotel. Het pand is gebouwd in de jaren twintig en het wemelt er van de bijzondere decoraties in Amsterdamse School-stijl. Janneke: ‘Stel: je overnacht in dit hotel. Je komt iemand tegen. Hoe ziet diegene er uit? Wat wil hij of zij van je en heeft deze persoon misschien een geheim om met je te delen?’

Met dit vragenlijstje in ons hoofd mogen we ronddwalen door de gangen en het trappenhuis. Ik maak overal foto’s van: de bizarre lamp met iets wat lijkt op bungelende tentharingen, de plafonds met golvende ornamenten, het siersmeedwerk in de traphekjes. Als klapper op de vuurpijl mogen we ook nog een kijkje op het dak nemen. Terug in het café gaan we, met een kop thee erbij, opnieuw aan de slag.

Bij het ronddwalen door het hotel viel mijn oog op een drietand, een soort vork om vis mee te spiesen, die als decoratie in een klapdeur verwerkt zat. Dat moet haast wel het wapen van Neptunus zijn, de god van de zee. Terugkijkend op de dag kom ik er achter dat ik in elke tekst van vandaag over water heb geschreven. Vier verhaaltjes over water + god van de zee = een eureka momentje! Door dit inzicht lukt het me de hele dag in deze laatste opdracht aan elkaar te schrijven. Voor ik het weet is de tijd om. Het staat nog niet op papier zoals ik zou willen maar het begin is er. De laatste voorleesronde gaat van start.

‘Wauw, wat goed! Alle verhaallijnen komen samen, heel organisch. Blijf schrijven!’ lees ik op het complimentenbriefje van Janneke. Terugkijkend op een geslaagde dag ga ik dat laatste advies zeker ter harte nemen. Het boek The Artist’s Way is inmiddels besteld, ik hoop dat de postbode een beetje haast maakt.

Ook zin om mee te doen? Op zondag 31 augustus 2014 is er weer een Schrijftour. Meer informatie: www.deschrijftuin.nl