Persona non color: personages vormgeven

Een verhaal zonder personages (dieren, voorwerpen of gewoon mensen) is geen verhaal. Het is dus van ‘levensbelang’ dat je deze personages met zorg vormgeeft en dat je het beeld ook weet over te brengen op de lezer. Vooral dat laatste is moeilijker dan je denkt. 

Oefening baart personages

In de tweede week van september plaatste de ThrillerAcademie een tweetal oefeningen op hun Facebookpagina met betrekking tot het vormen van personages. De eerste opdracht was of je het personage voor je zag als je over hem/haar schreef. Aansluitend was de vraag wat de specifieke details van deze persoon waren omdat dit de herkenning en eigenheid aan het betreffende personage gaf.
Eerder kwam een opdracht voorbij om de naam van je hoofdpersoon te noemen zodat anderen konden reageren hoe ze die persoon voor zich zagen. Een redelijk eenvoudige opdracht, maar wel ontzettend inspirerend. Shakespeare vraagt zich misschien af ‘what’s in a name?’ (Romeo & Juliet), maar door deze opdracht kom je er al snel achter of het personage de naam heeft die bij hem/ haar past.

Dat smaakt naar meer

Tijdens het doen van deze opdrachten, kwam ik tot de conclusie dat mijn personage misschien nog niet helemaal ‘af’ was. Bij de naamopdracht kreeg hij wel de goede eigenschappen mee; tegendraads, mysterieus, afkomstig uit een gelovig gezin. Op het gebied van specifiek details, bracht hij het er wat minder goed vanaf vond ik zelf.
Dit personage is voor een deel geïnspireerd op rechercheur Loki uit de film Prisoners (2013), met name de tic, het knipperen van de ogen, en het onvoorspelbare gedrag vormden de basis. Toch kan ik hem niet het hele verhaal laten knipperen en vreemd reageren. Al brainstormend kwam ik op nog meer vragen; hoe belangrijk is die omschrijving eigenlijk? Wanneer introduceer je de details en hoeveel geef je er? Ik besloot om mijn vragen af te vuren op de ThrillerAcademie.

Details geven kleur

Marelle Boersma, samen met Antoinette Kalkman oprichtster van de ThrillerAcademie, legt uit dat het heel belangrijk is om als schrijver het personage helder voor ogen te hebben. ‘Een van de hoofdpijlers van een verhaal is “personages”. Als jij als schrijver die niet helder voor ogen hebt, hoe kun je jouw personages dan laten zien aan de lezer?’
Om je personage over te brengen op de lezer gaat het niet om een gedetailleerde omschrijving. ‘[…], het is veel beter om je personage te laten zien. En dat ‘laten zien’ doe je met de juiste keuze van details die voor zich spreken. De details geven kleur aan jouw personage.’
In het verlengde hiervan zijn de feitelijke, en vaak droge, opsommingen die een personage omschrijven: ‘Een no-go is een geheel hoofdstuk schrijven dat feitelijk een cv is van jouw personage. Echt niet doen! :)’

De eerste indruk

Een tijdje terug las ik een verhaal waarin het personage in hoofdstuk x werd geïntroduceerd. Vier hoofdstukken later werd er verteld wat hij aanhad. Ik was gelijk in de war, want in mijn hoofd droeg hij al wat anders. Met als gevolg dat het kledingstuk, dat van belang was in het verhaal, in mijn beleving niet meer meedeed.
Marelle Boersma noemt dat ook in het mini-interview; ‘Vanaf de eerste regel is het zaak om de lezer het verhaal in te trekken, en om ervoor te zorgen dat de lezer de hoofdpersoon leert kennen. Dus direct, en in elke scene geef je steeds meer informatie.’

Tipje van de sluier

Uiteraard wilde ik heel graag weten hoe Marelle Boersma zelf haar personages vormgeeft. Voor haar staat het verhaal centraal en aan de hand daarvan kijkt ze welk personages het verhaal nodig heeft.

Omdat schrijven persoonlijk is, werkt het vormgeven van een personage ook voor iedereen anders. Zou je daar nou meer over willen leren, dan is deelnemen aan een thrillermiddag van de ThrillerAcademie het overwegen waard. Op deze middag worden er meer handvaten aangereikt om een personage goed neer te zetten. Ook is het mogelijk om via de ThrillerAcademie een module Personage en Perspectief te volgen zodat je uiteindelijk een hoofdpersoon creëert die het verhaal kan dragen.

Inkleuren

Voor mijn verhaal ga ik me concentreren op de details die mijn ietwat duistere personage kleur geven. Ik kreeg al een aantal goede tips naar aanleiding van de opdracht en daar ga ik mee aan de slag. Voor het verhaal is het belangrijk, besef ik nu, om me af te vragen waarom hij bepaalde dingen doet zoals hij doet.

Over de auteur

Annette Rijsdam studeerde Engelse literatuur aan de Universiteit Leiden, volgde een schrijfcursus bij Editio en een inleidende module bij de Schrijversacademie. Was een van de genomineerde voor de Editio debutantenprijs, haalde de Sweekstars finale met een thriller en kwam in de top tien ‘Go Explore’ verhalen. Een aantal korte verhalen en gedichten zijn opgenomen in bundels of gepubliceerd online. En nu lonkt een eigen boek aan de horizon.